Αυξημένα επίπεδα δημοσίου χρέους

Μετά την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Ένα έτος μετά το ξέσπασμα του COVID-19: απάντηση στη δημοσιονομική πολιτική» της 3ης Μαρτίου 2021, οι υπουργοί Οικονομικών εξέτασαν την πορεία των μέτρων δημοσιονομικής στήριξης, με έμφαση στη δημοσιονομική στρατηγική και τη δημοσιονομική στάση τη ζώνη του ευρώ.
Ο Πρόεδρος του Eurogroup Paschal Donohoe μετά την τηλεδιάσκεψη των υπουργών της ευρωζώνης στις 15 Μαρτίου 2021 δήλωσε:
«Καθώς η κατάσταση της υγείας βελτιώνεται, το επίκεντρο των μέτρων μας θα μετατοπιστεί σταδιακά στην προώθηση μιας ανθεκτικής και βιώσιμης ανάκαμψης. Μόλις ολοκληρωθεί η ανάκαμψη, θα είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που τίθενται από τα αυξημένα επίπεδα χρέους. Και θα το κάνουμε αυτό θέτοντας σε εφαρμογή τις σωστές βιώσιμες μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές στρατηγικές. Και δεσμευτήκαμε επίσης για τις φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις, ιδίως στις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις. Αυτό θα είναι πολύ κρίσιμο.»
Επίσης το Eurogroup συζήτησε την 9^η βελτιωμένη έκθεση παρακολούθησης για την Ελλάδα. Η έκθεση δεν συνδέθηκε με απόφαση σχετικά με τα μέτρα για ενδεχόμενα χρέη πολιτικής. Η τριμηνιαία αναφορά επιτρέπει τη στενή παρακολούθηση της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοοικονομικής κατάστασης και την πρόοδο των δεσμεύσεων πολιτικής μετά το πρόγραμμα, που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup της 22ας Ιουνίου 2018.
Ειδικότερα το Eurogroup κατέληξε στην εξής συμφωνία:
1. Ένα χρόνο μετά, ο κόσμος παραμένει στα χέρια της πανδημίας COVID-19 και συνεχίζουμε να επικεντρωνόμαστε στην αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της. Η έντονη πολιτική μας απάντηση σε εθνικό επίπεδο, ζώνη ευρώ και ΕΕ αποδίδει. Η ΕΕ έχει δημιουργήσει νέα κοινά μέσα άνευ προηγουμένου μεγέθους, ιδίως τη διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF). Συνεχίζουμε να στηρίζουμε την οικονομία μας, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας σε αυτές τις περιόδους εξαιρετικής υγείας και οικονομικής δυσχέρειας, μειώνοντας τον αντίκτυπο της κρίσης.
2. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις, επέτρεψαν στις εθνικές κυβερνήσεις να εφαρμόσουν ένα εκτεταμένο επίπεδο δημοσιονομικής στήριξης το 2020, το οποίο εκτιμάται σε περίπου 8% του ΑΕΠ, επιπλέον των συστημάτων ρευστότητας περίπου 19% του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ. Αυτό υπερβαίνει κατά πολύ την απάντηση στη Μεγάλη Οικονομική Κρίση. Τα τρία ευρωπαϊκά δίχτυα ασφαλείας – ΒΕΒΑΙΩΜΕΝΟ για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας, το Πανευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων της ΕΤΕπ και το ESM Pandemic Crisis Support, που συμφωνήθηκαν τον Απρίλιο του 2020 – συμπληρώνουν τις εθνικές απαντήσεις. Οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής και η καθοδήγηση προς τα εμπρός της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι οποίες διατήρησαν ευνοϊκές συνθήκες για όλους τους τομείς της οικονομίας, καθώς και δράσεις εποπτικών αρχών, ήταν επίσης απαραίτητες. Μαζί, τα ευρωπαϊκά μέτρα υποστήριξαν την εμπιστοσύνη.
3. Η χειμερινή πρόβλεψη της Επιτροπής 2021 επιβεβαίωσε ότι η ύφεση το 2020 ήταν σοβαρή, αν και κάπως μικρότερη από την αναμενόμενη το περασμένο φθινόπωρο. Η πρόοδος στην ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων και ένα υψηλό ποσοστό εμβολιασμού είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Αυτό θα επιτρέψει μεγαλύτερο άνοιγμα των οικονομιών μας και επανάληψη της ανάπτυξης. Ωστόσο, οι προοπτικές εξακολουθούν να καλύπτονται από αβεβαιότητα και η ανάκαμψη αναμένεται να είναι άνιση μεταξύ των χωρών, των περιφερειών και των τομέων.
4. Ο στενός συντονισμός της δημοσιονομικής στήριξης εντός του Eurogroup υπήρξε βασικό μέρος της απόκρισης της κοινής οικονομικής πολιτικής μας μέχρι σήμερα. Ο συνεχιζόμενος ισχυρός συντονισμός της υποστηρικτικής δημοσιονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ παραμένει κρίσιμος για να διασφαλιστεί ότι οι οικονομίες μας θα περάσουν σε μια φάση σταθερής ανάκαμψης. Χαιρετίζουμε την ανακοίνωση της Επιτροπής της 3ης Μαρτίου 2021 με τίτλο «Ένα έτος από την έναρξη του COVID-19: απάντηση στη δημοσιονομική πολιτική», παρέχοντας πολιτικούς προσανατολισμούς για τον συντονισμό της υποστηρικτικής δημοσιονομικής μας θέσης. Υπό το φως της αξιολόγησης της Επιτροπής, επιβεβαιώνουμε τη στρατηγική δημοσιονομικής πολιτικής που ορίζεται στη δήλωση του Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με τα σχέδια προϋπολογισμού του 2021.
5. Είμαστε ενωμένοι στην προσέγγισή μας ότι έως ότου τελειώσει η κρίση υγείας και η ανάκαμψη βρίσκεται σε εξέλιξη, θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε την οικονομία μας μέσω της ανάπτυξης του απαραίτητου επιπέδου δημοσιονομικής στήριξης. Η υποστήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και ο μετριασμός των ουλών μέσω έγκαιρων, προσωρινών και στοχευμένων μέτρων είναι το κλειδί για τη μακροπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Πρέπει να αποφεύγεται η πρόωρη ανάκληση της δημοσιονομικής στήριξης. Το Eurogroup δεσμεύεται για μια υποστηρικτική στάση στη ζώνη του ευρώ το 2021 και το 2022, λαμβάνοντας επίσης υπόψη το δημοσιονομικό κίνητρο που απορρέει από το RRF. Οι φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις και οι παραγωγικές επενδύσεις, υποστηριζόμενες από το RRF, είναι καθοριστικής σημασίας για την αύξηση του αναπτυξιακού δυναμικού μεσοπρόθεσμα. Το Eurogroup σημειώνει την προκαταρκτική ένδειξη της Επιτροπής ότι η γενική ρήτρα διαφυγής θα συνεχίσει να ισχύει το επόμενο έτος.
6. Προς το παρόν, και όσο επικρατεί η οξεία κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία, παραμένουν απαραίτητα ευρεία δημοσιονομικά μέτρα για την προστασία των πολιτών και των εταιρειών. Η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να παραμείνει ευέλικτη και να προσαρμόζεται αποτελεσματικά καθώς εξελίσσεται η υγεία και η οικονομική κατάσταση. Σε ένα δεύτερο στάδιο, μόλις βελτιωθεί η κατάσταση της υγείας και διευκολυνθούν οι περιορισμοί, τα φορολογικά μέτρα θα πρέπει σταδιακά να στραφούν προς πιο στοχευμένες δράσεις για την προώθηση μιας ανθεκτικής και βιώσιμης ανάκαμψης. Οι βιώσιμες αλλά ακόμη ευάλωτες επιχειρήσεις θα πρέπει να βοηθήσουν στην αποφυγή προβλημάτων φερεγγυότητας, να ανοίξουν ξανά και να προσαρμόσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Οι πολιτικές πρέπει να συνεχίσουν να προστατεύουν τις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων και εταιρειών, διευκολύνοντας όλο και περισσότερο τη μετάβαση θέσεων εργασίας και τη δημιουργία ευκαιριών εργασίας για άνεργους και ανενεργούς ανθρώπους.
7. Μόλις ολοκληρωθεί η ανάκαμψη, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα αυξημένα επίπεδα δημόσιου χρέους εφαρμόζοντας βιώσιμες μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές στρατηγικές, με έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων οικονομικών, στην αύξηση των επιπέδων των επενδύσεων και στη στήριξη των πράσινων και ψηφιακών μεταβάσεων. Τα κράτη μέλη πρέπει να επικεντρωθούν σε μεταρρυθμίσεις που θα προωθήσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις και θα αυξήσουν την παραγωγική ικανότητα της ζώνης του ευρώ.
8. Το Eurogroup αναγνωρίζει ότι η διευκόλυνση ανάκτησης και ανθεκτικότητας (RRF) και τα άλλα στοιχεία της ΕΕ επόμενης γενιάς είναι αρκετά ευρωπαϊκά εργαλεία στη διάθεσή μας, τα οποία θα διευκολύνουν μια υποστηρικτική δημοσιονομική θέση σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Προσφέρουν επίσης μια μοναδική ευκαιρία να διοχετεύσουν τις επενδύσεις σε τομείς όπου χρειάζονται περισσότερο και να υποστηρίξουν μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη, συμβάλλοντας έτσι στη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Είναι επομένως σημαντικό να ενσωματωθεί το RRF σε μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές στρατηγικές. Το πρόσθετο δημοσιονομικό κίνητρο από το RRF θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ όπου η χρηματοδότηση του RRF είναι σημαντική σε σχέση με το ΑΕγχΠ τους ή τις συνολικές δημόσιες επενδύσεις. Από την άποψη αυτή, η έγκαιρη εφαρμογή του RRF παραμένει ύψιστης προτεραιότητας.
9. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα, το Eurogroup θα συνεχίσει να παρακολουθεί την οικονομική κατάσταση και να εξετάζει τη δημοσιονομική κατάσταση της ζώνης του ευρώ μεσοπρόθεσμα τους επόμενους μήνες. Θα συντονίσουμε τις ενέργειές μας για να διασφαλίσουμε μια υποστηρικτική και ευέλικτη πολιτική απάντηση. Προσβλέπουμε στην περαιτέρω καθοδήγηση της Επιτροπής σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική που αναμένεται στα τέλη Μαΐου, στο πλαίσιο του πακέτου του εαρινού Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2021 και υπό το φως των εαρινών οικονομικών προβλέψεων της Επιτροπής.
Ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας τόνισε:
«Στη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup επισφραγίστηκε η επιτυχής ολοκλήρωση της 9ης αξιολόγησης της Ελλάδας και επαναβεβαιώθηκε η συνέχιση των μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ωσότου ξεπεραστεί η υγειονομική κρίση και διασφαλιστεί η επίτευξη βιώσιμης ανάκαμψης των οικονομιών της Ευρωζώνης – θέση που έχει, εξαρχής, στηρίξει σθεναρά η χώρα μας.
Αναλυτικά, αναφορικά με την 9η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας για την Ελλάδα, επικροτήθηκε, για ακόμα μία φορά, από όλους τους συμμετέχοντες, η ταχεία και αποτελεσματική αντίδραση της Κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των οικονομικών επιπτώσεών της. Αποτελεσματικότητα η οποία αντικατοπτρίζεται στα πρόσφατα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι, παρά τους ισχυρούς κλυδωνισμούς, η ελληνική οικονομία άντεξε το 2020 και οι θέσεις εργασίας και η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων προστατεύθηκαν, στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Επιπλέον, επαινέθηκε η πρόοδος -παρά τις αντίξοες συνθήκες- σε σειρά μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών αλλαγών, και επισημάνθηκαν οι προοπτικές σημαντικής ανάκαμψης, μέσω της βέλτιστης αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, με βάση το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Παράλληλα, το Eurogroup έθεσε τρεις βασικές προτεραιότητες, οι οποίες ευθυγραμμίζονται με τις θέσεις που έχει εκφράσει η Ελληνική Κυβέρνηση:
• Τη συνέχιση της δημοσιονομικής ευελιξίας και το 2022, αφού σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, η ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας στα προ πανδημίας επίπεδα δεν αναμένεται νωρίτερα από το τέλος του επόμενου έτους.
• Τη διατήρηση των μέτρων στήριξης μέχρι την ουσιαστική εδραίωση βιώσιμης ανάκαμψης, η οποία θα οδηγήσει σε δημοσιονομική ισορροπία. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι η δημοσιονομική ισορροπία θα επιστρέψει μέσω της ανάπτυξης, και όχι με μέτρα λιτότητας.
• Την ταχεία εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.»