Το βιβλίο του Ernst Tugendhat «Εγωκεντρικότατα και μυστικισμός – Μια ανθρωπολογική μελέτη» κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης σε μετάφραση του Γιώργου Σαγκριώτη.
Στο Εγωκεντρικότητα και μυστικισμός ο Γερμανός φιλόσοφος Ernst Tugendhat αντλεί από το προηγούμενο έργο του πάνω στην ηθική, τη φιλοσοφία της γλώσσας, τη φιλοσοφία της πράξης και τη φαινομενολογία για να φωτίσει τη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων για ψυχική γαλήνη ή γαλήνη του νου. Η ανάγκη αυτή προκύπτει από την αναταραχή που βιώνει ο άνθρωπος, μόνον αυτός ανάμεσα σε όλα τα ζώα, η οποία µε τη σειρά της πηγάζει από την ιδιάζουσα αυτοαναφορικότητά του. Οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, διακρίνονται από τα άλλα ζώα επειδή μιλούν µια προτασιακή γλώσσα, µπορούν να λένε «εγώ», και θεωρούν τον εαυτό τους σημαντικό. Η ανθρώπινη εγωκεντρικότητα, η μέριµνα για τον εαυτό, ο φόβος απέναντι στον θάνατο, γεννούν ωστόσο αυτό το αίσθημα της ακατάπαυστης εσωτερικής ταραχής και την ανάγκη για ψυχική γαλήνη. Ουσιώδης διάσταση των μυστικιστικών συλλήψεων σε Ανατολή και Δύση είναι ακριβώς η υπέρβαση ή η σχετικοποίηση της εγωκεντρικότητάς µας, η απαλλαγή από τη μέριμνα για τον εαυτό ή ο κατευνασµός της.
Ο Tugendhat, αφού αναλύσει το πώς δομείται γλωσσικά η αυτοαναφορικότητα και η αυτοσχεσία, διερευνά το θέμα της απόσυρσης από τον εαυτό στις παραδόσεις της Ινδίας και της Κίνας, όπου κατεξοχήν βρίσκονται οι ρίζες της· συνεξετάζει τα χαρακτηριστικά της θρησκείας και του μυστικισμού, ενώ ανιχνεύει επίσης ίχνη μυστικισμού και στη δυτική φιλοσοφική παράδοση, όπως δείχνει η προσοχή που έχει δοθεί, από τον Πλάτωνα ώς τον Βίττγκενσταϊν, στην ικανότητα και την εμπειρία του δέους, του θαυμασµού, της ευγνωμοσύνης, που επίσης απαιτούν να κάνουμε ένα βήμα πίσω από την εγωκεντρικότητά µας, και επιτρέπουν έτσι ένα βλέμμα που µας αποσπά από το επίκεντρο.
Στο ξεχωριστό αυτό βιβλίο, ο Tugendhat αναπτύσσει µια μορφή φιλοσοφικής ανθρωπολογίας που εισάγει εκ νέου στον φιλοσοφικό λόγο υπαρξιακά ερωτήματα σχετικά µε τη ζωή, τον θάνατο και τη σημασία τους για το πώς διαμορφώνεται η σχέση µας µε τον εαυτό µας και τον κόσμο.
Εικαστικό θέμα εξωφύλλου:
«Ουσία»: Καλλιγραφικός αναρτώµενος κύλινδρος Ζεν (ύψος: 278 mm, πλάτος: 523 mm), Ιαπωνία, περίοδος Έντο, µέσα 17ου αιώνα: Απόφθεγμα του μοναχού Ζεν Μοκουάν Σοτό (1611–1684) που χρησιμοποιείται ως μέσο εσωτερικής προσήλωσης. Ο Μοκουάν Σοτό ήταν δεύτερος ηγούμενος του ναού Ζεν Μαμπούκου-τζι στο Ούτζι, κοντά στο Κυότο. Η επιγραφή µε τους πέντε χαρακτήρες αριστερά («Τα άνθη ανοίγουν κι οι ουρανοί αποκαλύπτουν την ουσία τους») διευρύνει το νόημα του μεμονωμένου μεγάλου χαρακτήρα «σέι» («ουσία») στα δεξιά. (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο.) © The Trustees of the British Museum.
