[χρόνος ανάγνωσης 4 λεπτά]
Του Γιώργου Ατσαλάκη
Οι θαλάσσιοι «Δρόμοι του Μεταξιού», διακινούν πάνω από το 90% του εμπορίου Ανατολής Δύσης. Λιγότερο από μισό αιώνα πριν, η Ινδία ξεκίνησε μια πορεία οικονομικής ανάπτυξης απομονώνοντας τον εαυτό της από την παγκόσμια αγορά, μια στρατηγική που τελικά αποδείχθηκε ανεπιτυχής. Κυρίως μετά το 2015 άρχισε να αντιλαμβάνεται, ότι η συνεργασία με τις διεθνείς αγορές είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη. Οι εξαγωγές υποχρεώνουν τις εταιρείες να διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους σε περιβάλλοντα πέρα από την επιρροή της κυβέρνησής τους. Επιτρέπει στις επιχειρήσεις να επιτύχουν το μέγιστο δυναμικό ανάπτυξης και κλίμακας. Επιπλέον, η αλληλεπίδραση με πελάτες στο εξωτερικό παρέχει πολύτιμες πληροφορίες, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους. Στην Ανατολική Ασία, η επιτυχία των εξαγωγών χρησίμευσε ως αποτελεσματικό μέτρο για τις κυβερνήσεις, προσδιορίζοντας τους τομείς που δικαιολογούσαν συνεχή υποστήριξη.
Καθώς το 2024 είναι το έτος εκκίνησης του νέου παγκόσμιου μεγακύκλου της οικονομίας, οι τεράστιες αλλαγές που θα επέλθουν θα αναδείξουν την Ινδία ως μια νέα σημαντική οικονομία. Πρέπει όμως να αγωνιστεί σκληρά για να αντιμετωπίσει την Κίνα που χρησιμοποιεί την στρατηγική, που ονομάζεται το «Κολιέ των Μαργαριταριών», για να έχει ναυτική παρουσία από τη Μομπάσα έως το Τζιμπουτί, από το Καράτσι έως το Gwadar και από το Κολόμπο και τη Hambantota έως το Sittwe και τα νησιά Coco.
Η Ινδία έχει μια εκτεταμένη και φιδίσια ακτογραμμή, που την καθιστά ευάλωτη στις δυνάμεις της φύσης. Ο Ινδικός Ωκεανός, που καλύπτει σχεδόν το ένα πέμπτο της επιφάνειας του νερού της Γης, εκτείνεται σε τρεις ηπείρους και 28 χώρες, χρησιμεύοντας ως κρίσιμο πέρασμα για το διεθνές εμπόριο που συνδέει τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό ωκεανό. Αυτός ο ωκεανός έχει ιστορικά διευκολύνει την ευημερία μέσω του εμπορίου, αλλά λειτούργησε επίσης ως πύλη για τις αποικιακές δυνάμεις.
Η Κίνα έχει επεκτείνει την επιρροή της σε όλη την τεράστια έκταση του Ινδικού Ωκεανού, εξασφαλίζοντας στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, η σφαίρα της γεωπολιτικής τροφοδοτείται συχνά από μια αμείλικτη αναζήτηση κυριαρχίας.
Η Ινδία προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ισορροπία μέσω του στρατηγικού αντίμετρου της, γνωστού ως «Κολιέ των Διαμαντιών». Αυτή η πρωτοβουλία εκτείνεται από την Κεντρική Ασία έως τη Μογγολία, την Ιαπωνία, το Βιετνάμ, την Ινδονησία, τη Σιγκαπούρη, τις Σεϋχέλλες, το Ομάν και το Ιράν. Ο πρωταρχικός στόχος πίσω από αυτό το εκτεταμένο δίκτυο είναι να δημιουργηθεί ένας δακτύλιος στρατηγικών εταιρικών σχέσεων και επιρροής που χρησιμεύει ως αντίβαρο στην επέκταση της παρουσίας της Κίνας.
Πολλές όμως χώρες μέσω της διπλωματίας της «παγίδας χρέους» της Κίνας βρίσκονται σε δυσαρέσκεια, καθώς επιβαρύνονται με δυσβάσταχτα χρέη προς την Κίνα και αναγκάζονται σε στρατηγικές παραχωρήσεις. Εν μέσω αυξανόμενης δυσαρέσκειας, η Ινδία βλέπει μια ευκαιρία να αξιοποιήσει αυτά τα παράπονα. Η απάντησή της είναι η στρατηγική του «Κολιέ των Διαμαντιών», με στόχο τη δημιουργία μιας περιμέτρου ασφαλείας μέσω της ενίσχυσης των ναυτικών βάσεων στο εξωτερικό, του σχηματισμού νέων στρατιωτικών συμμαχιών και της επέκτασης της επιρροής της σε ολόκληρη την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Ο στρατηγικός στόχος είναι να αντισταθμιστούν οι θαλάσσιες φιλοδοξίες της Κίνας.
Η Ινδία έχει ξεκινήσει μια διπλωματική επίθεση, εξασφαλίζοντας συμφωνίες για την ενίσχυση της θέσης της. Το 2015, οι Σεϋχέλλες συναίνεσαν στην κατασκευή μιας ναυτικής βάσης στο νησί της Κοίμησης της Θεοτόκου, που θα παρέχει στην Ινδία μια επιχειρησιακή βάση στην αφρικανική ήπειρο, επιτρέποντας στο ινδικό ναυτικό, με τους κατάλληλους πόρους, να αμφισβητήσει την κινεζική παρουσία στο Τζιμπουτί και την Κένυα. Επιπλέον, η θέση της νήσου Κοίμησης της Θεοτόκου ακριβώς βόρεια του καναλιού της Μοζαμβίκης, μιας ζωτικής σημασίας θαλάσσιας εμπορικής οδού, ενισχύει τη στρατηγική της σημασία. Το 2016, η Ινδία επέκτεινε τη στρατηγική της εμβέλεια υπογράφοντας συμφωνία με το Ιράν για την ανάπτυξη του πρώτου λιμανιού βαθέων υδάτων στο Chabahar που θα διευκόλυνε τη σύνδεση της Ινδίας με τον διάδρομο μεταφορών Βορρά-Νότου, δημιουργώντας μια άμεση σύνδεση από τη Βομβάη στη Μόσχα, μέσω του Ιράν και του Αζερμπαϊτζάν. Από ινδική σκοπιά, η επένδυση στο Chabahar χρησιμεύει ως άμεσο αντίμετρο στις επενδύσεις της Κίνας στο Καράτσι και το Gwadar.
Επιπλέον, το 2018, η Ινδία ενίσχυσε τη στρατηγική της παρουσία στην Αραβική Χερσόνησο μέσω της πρόσβασης στο στρατηγικό λιμάνι Duqm του Ομάν, τοποθετημένο μεταξύ Τζιμπουτί και Γκουαντάρ, λειτουργεί ως στρατηγικό αντίβαρο στις κινεζικές θέσεις στην περιοχή. Συγκεκριμένα, η εγγύτητα του Duqm στα στενά του Ορμούζ, ένα από τα πιο κρίσιμα θαλάσσια σημεία συμφόρησης στον κόσμο, υπογραμμίζοντας τη μοναδική στρατηγική σημασία του.
Την ίδια χρονιά, η Ινδία ολοκλήρωσε μια συμφωνία με την Σιγκαπούρη, παρέχοντας στο Ινδικό Ναυτικό υλικοτεχνική υποστήριξη, όπως επανεξοπλισμό και ανεφοδιασμό, στη ναυτική βάση Changi της Σιγκαπούρης προκειμένου να έχει παρουσία στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Επίσης εξασφάλισε συμφωνία με την Ινδονησία για στρατιωτική πρόσβαση στο λιμάνι Sabang, στρατηγικά τοποθετημένο στη βόρεια πύλη του στενού Malacca, από όπου διέρχεται περίπου το 80% των εισαγωγών αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κίνας
Η Ινδία επιδιώκει ενεργά να ενισχύσει τους δεσμούς της με χώρες που γειτνιάζουν με την Κίνα. Η Ινδία και η Μογγολία συμφώνησαν να δημιουργήσουν έναν διμερή εναέριο διάδρομο, με στόχο την ενίσχυση του εμπορίου, του τουρισμού και των διαπροσωπικών συνδέσεων. Από το 2015, το εμπόριο με τις χώρες στην Κεντρική Ασία, (το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν), έχει διπλασιαστεί. Το 2017, η Ινδία και η Ιαπωνία ξεκίνησαν τον Διάδρομο Ανάπτυξης Ασίας-Αφρικής, με στόχο την ανάπτυξη υποδομών, την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και την αύξηση της επιρροής της Ινδίας και της Ιαπωνίας, ενώ ταυτόχρονα αμφισβητούν την κυριαρχία της Κίνας στην Αφρική.
Ένας τομέας όπου η Ινδία θα μπορούσε να βελτιωθεί, είναι οι πωλήσεις όπλων. Η Ινδία έχει δημιουργήσει παράκτιους σταθμούς ραντάρ και συστήματα ελέγχου σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα, οι Σεϋχέλλες και οι Μαλδίβες. Η Κίνα έχει προχωρήσει περαιτέρω προμηθεύοντας τους συμμάχους της με προηγμένο στρατιωτικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων υποβρυχίων και μαχητικών αεροσκαφών. Οι πωλήσεις όπλων έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικό μέσο για την ενίσχυση των σχέσεων και τη σφυρηλάτηση στρατηγικών εταιρικών σχέσεων. Η Κίνα έχει διακριθεί στη μόχλευση των πωλήσεων όπλων για να ενισχύσει την επιρροή της σε ολόκληρη την Ασία, μια στρατηγική που η Ινδία θα μπορούσε ενδεχομένως να υιοθετήσει πιο επιθετικά για να ενισχύσει τη δική της στρατηγική θέση.
Η Ινδία και η Κίνα στοχεύουν να περιορίσουν την επιρροή η μια της άλλης μέσω του ελέγχου του εμπορίου και των στρατηγικών συμμαχιών. Η Ινδία ενισχύεται από τις ΗΠΑ που ενθαρρύνουν την πρόσφατη χάραξη του «Νέου Ινδικού Δρόμου του Μεταξιού» μέσω Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας, Ισραήλ, Πειραιά για να αποκτήσει πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά ο οποίος καθυστερεί μετά τα γεγονότα της Γάζας. Η Ελλάδα πρέπει να γνωρίζει αυτές τις στρατηγικές κινήσεις και να τις αξιοποιήσει.
Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι, Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής
Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
