Του Γιώργου Ατσαλάκη*
Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι κάθε φορά που ένα κύμα της πανδημίας τίθεται υπό έλεγχο, μια νέα μετάλλαξη εμφανίζεται και δημιουργεί νέο κύμα. Για την εκτίμηση της επικινδυνότητας της μετάλλαξης Όμικρον πρέπει να αναλυθούν δεδομένα για τρεις παράγοντες: α) την μεταδοτικότητα, β) την νοσηρότητα και γ) την θνησιμότητα. Μετά την Νότιο Αφρική, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία είναι χώρες που έχουν μερικά δεδομένα της Όμικρον.
Η μεταδοτικότητα
Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι η μεταδοτικότητα της μετάλλαξης Όμικρον είναι 4-5 φορές μεγαλύτερη από την Δέλτα. Αυτό είναι πολύ ανησυχητικό. Στην Αγγλία το 20% των περιπτώσεων κορωνοϊού προέρχονται από την Όμικρον όπου σε μερικές μέρες θα κυριαρχήσει. Στην Δανία περίπου το 10% των περιπτώσεων προέρχονται από την Όμικρον.
Η νοσηρότητα
Στην Gauteng της Νότιας Αφρικής οι εισαγωγές στα νοσοκομεία αυξήθηκαν 75% σε 4 ημέρες καθώς πλησιάζουν προς το καλοκαίρι. Στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου 10 περιπτώσεις Όμικρον έχουν εισαχθεί στα νοσοκομεία. Στην Δανία το 1,00 % των περιπτώσεων της Όμικρον έχουν εισαχθεί στα νοσοκομεία για νοσηλεία. Επειδή πρόσφατα διαγνώστηκε η Όμικρον, δεν έχει παρέλθει αρκετό χρόνος για να φανούν οι πραγματικές εισαγωγές για νοσηλεία. Έχουν προσβληθεί κυρίως οι ηλικίες 20-29. Αναμένεται πολύ μεγαλύτερη αύξηση των νοσηλευόμενων όταν θα προσβληθούν οι ηλικίες πάνω από 50 ετών και καθώς έρχεται ο βαρύς χειμώνας και κυρίως στις χώρες που έχουν μεγάλο αριθμό ανεμβολίαστων στις μεγάλες ηλικίες.
Η εμφάνιση των εμβολίων έχει μειώσει τις εισαγωγές στα νοσοκομεία από το 8% των κρουσμάτων στο 2% σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό όμως δεν ισχύει για την χώρα μας.
Στην χώρα μας σήμερα ο μέσος εβδομαδιαίος αριθμός κρουσμάτων της Δέλτα είναι 5.000 και οι μέσες εβδομαδιαίες εισαγωγές στα νοσοκομεία είναι 393, δηλαδή το 7,86% των κρουσμάτων. Εάν προσμοιάζαμε την Όμικρον που έχει ταχύτητα μετάδοσης 4 φορές μεγαλύτερη και θεωρώντας το ποσοστό της Δέλτα 7,86% να εισάγονται στα νοσοκομεία, με βάση την παρούσα κατάσταση, θα μπορούσαν να υπάρξουν 1.572 ασθενείς να αναζητούν νοσοκομειακή νοσηλεία ημερησίως (5.000Χ4=20.000Χ7,86%=1.572), δηλαδή 4τραπλάσιοι από σήμερα!
Άρα το ποσοστό εισαγωγών της Όμικρον στα νοσοκομεία είναι πολύ σημαντική πληροφορία που μένει να αποσαφηνιστεί για όλους και κυρίως για την χώρα μας.
Η θνησιμότητα
Ο καλύτερος δείκτης για την σοβαρότητα της μετάλλαξης Όμικρον είναι το ποσοστό των θανάτων. Στην Νότια Αφρική όπου κυριάρχησε η Όμικρον τις τελευταίες 2 εβδομάδες υπήρξαν διπλάσιοι εβδομαδιαίοι θάνατοι σε σχέση με τις προηγούμενες εβδομάδες, οι οποίοι, προφανώς, οι περισσότεροι εξ αυτών οφείλονται στην Όμικρον. Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει ήδη ο πρώτος θάνατος.
Η χρονική υστέρηση μέχρι να εμφανιστούν οι θάνατοι διαρκεί περίπου 4 βδομάδες.
Η θνησιμότητα θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των εισαγωγών στα νοσοκομεία. Στην χώρα μας σήμερα ο εβδομαδιαίος μέσος όρος ημερησίων θανάτων είναι 90, δηλαδή το 23% των εισερχομένων στα νοσοκομεία ασθενών φεύγουν από τη ζωή.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι ακόμα και ο εμβολιασμός του 90% του πληθυσμού δεν θα είναι αρκετός να αναχαιτίσει την Όμικρον καθώς τα εμβόλια δεν αποτρέπουν την μετάδοση του ιού αλλά κυρίως προφυλάσσουν από βαριά νόσηση. Πρόσφατη έρευνα σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών έδειξε ότι με την τρίτη δόση μειώθηκαν οι θάνατοι κατά 90% .
Πολλές χώρες έχουν χαμηλή απόκριση στην τρίτη δόση. Στην Γερμανία μόνο το 4% έχει λάβει την τρίτη δόση. Στην χώρα μας είναι εμβολιασμένο με 2 δόσεις το 63% του πληθυσμού. Την τρίτη δόση έχει λάβει το 21% του πληθυσμού ενώ στο 25% έχει περάσει το εξάμηνο από τότε που εμβολιάστηκε.
Δε έχουμε ακόμα επαρκή δεδομένα της Όμικρον για τις εισαγωγές στα νοσοκομεία και τους θανάτους ανά ηλικία και ανάλογα με την κατάσταση των εμβολιασμών. Όμως δεν μπορούμε να περιμένουμε να έρθουν τα τέλεια δεδομένα που θα αποκαλύπτουν τις πραγματικές απώλειες. Χρειάζεται δράση από τώρα διότι η ταχύτητα μετάλλαξης της Όμικρον είναι πολύ ανησυχητική. Τυχόν υψηλό ποσοστό των εισαγωγών και των θανάτων δεν θα μπορούν να τα διαχειριστούν τα νοσοκομεία, θα δημιουργήσει ανασφάλεια και θα οδηγήσει σε περαιτέρω απορρύθμιση της εφοδιαστικής αλυσίδας, σε αύξηση των τιμών των προϊόντων κλπ.
* Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης,
Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
