Του Γιώργου Ατσαλάκη*
Η μείωση των ποσοστών σοβαρής νοσηλείας και θανάτων είναι ένας συνδυασμός δύο παραγόντων. Ο πρώτος παράγοντάς είναι η αυξημένη ανοσία του πληθυσμού είτε λόγω των εμβολιασμών είτε λόγω της νόσησης και ο δεύτερος παράγοντας είναι η ηπιότερη νοσηρότητα των μεταλλάξεων του κορωνοϊού.
Τα υψηλά ποσοστά ανοσίας στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ είτε λόγω των εμβολιασμών είτε λόγω της φυσικής ανοσίας από νόσηση, καθιστούν το στέλεχος της Όμικρον να έχει ήπιες επιπτώσεις σε σχέση με τις άλλες παραλλαγές. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και στις Ανατολικές χώρες, από τις οποίες συνεχώς έρχονται δεδομένα που επιβεβαιώνουν τα υψηλά ποσοστά θανάτων που οφείλονται στο στέλεχος Όμικρον, το οποίο έχει εξαπλωθεί ραγδαία στο Χονγκ Κονγκ στην Ν. Κορέα στην Νέα Ζηλανδία και σε άλλες χώρες με πολύ υψηλό αριθμό κρουσμάτων τις τελευταίες εβδομάδες.
Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των χωρών είναι ότι είχαν εκτεθεί σε μικρό βαθμό στα προηγούμενα κύματα της πανδημίας. Το Χονγκ Κονγκ έχοντας κρατήσει σε πολύ χαμηλό επίπεδο την πανδημία τα τελευταία 2 έτη, οι θάνατοι των τελευταίων δυο μηνών ανά 100.000 κατοίκους, ξεπέρασαν ακόμα και τον αριθμό του Ηνωμένου Βασιλείου. Εντός 2 μηνών οι θάνατοι έφθασαν σωρευτικά από τους 213 στους 8.827, δηλαδή αυξήθηκαν 40 φορές. Ο μεγάλος αριθμός θανάτων στο Χονγκ Κονγκ οφείλεται στο μη εμβολιασμό του 66% των πολιτών ηλικίας πάνω από 80 ετών και στο εμβόλιο Sinovac το οποίο έχει μικρότερα αποτελέσματα σε σχέση με τα άλλα εμβόλια. Το 71% των θανούντων ήταν ανεμβολίαστοι και το 25% είχε λάβει το Sinovac και 4% άλλα εμβόλια.
Περαιτέρω επιβεβαίωση έρχεται από την Νότια Κορέα, η οποία έχοντας πολύ ελάχιστα κρούσματα και θανάτους από την αρχή της πανδημίας, με την εμφάνιση της Όμικρον οι θάνατοι εξαπλασιάστηκαν και έφθασαν σωρευτικά περίπου στις 20.000. Οι ανεμβολίαστοι άνω των 80 ετών ήταν περίπου 20%. Το Χονγκ Κόνγκ είχε πέντε φορές περισσότερους θανάτους από την Ν. Κορέα, καθώς έχει μεγαλύτερο ποσοστό ανεμβολίαστων.
Η Κίνα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη φάση της πανδημίας διότι όπως και στο Χονγκ Κονγκ, έχει 48% μη εμβολιασμένους στην ηλικία πάνω των 80 ετών που αντιστοιχούν σε περίπου 15 εκατομμύρια κατοίκους. Με τα αυστηρά «απαγορευτικά» συνεχίζει την πολιτική μηδενικών κρουσμάτων, παρόλο αυτά έχει σημαντική έξαρση κρουσμάτων.
Το αντίστοιχο ποσοστό μη εμβολιασμένων άνω των 80 ετών στην Νέα Ζηλανδία είναι 2% και για αυτό έχει σωρευτικά 470 θανάτους, παρά το πρόσφατο κύμα υψηλών κρουσμάτων.
Η Χώρα μας με περίπου το 20% άνω των 80 ετών μη εμβολιασμένων βρίσκεται ήδη σε υψηλό αριθμό ημερήσιων θανάτων. Το 71% του πληθυσμού έχουν εμβολιαστεί με δυο δόσεις τουλάχιστον, παρόλα αυτά, το ποσοστό των ανεμβολίαστων άνω των 65 ετών και ευάλωτων ατόμων τα οποία δεν έχουν αποκτήσει ούτε φυσική ανοσία είναι υψηλό και θα παραμείνει εκτεθειμένο στον ιό.
Η ανάλυση των παραπάνω δεδομένων δείχνουν ότι τα ηπιότερα συμπτώματα του στελέχους Όμικρον υπάρχουν μόνο στις χώρες που έχουν υψηλό ποσοστό εμβολιασμένων στις μεγάλες ηλικίες. Τώρα πλέον, η σωστή στρατηγική είναι η προστασία από την βαριά νόσηση των ηλικιωμένων και των ευάλωτων και όχι τόσο η ανοσία της αγέλης. Αυτό είναι περισσότερο επιτακτικό ενόψει των αποφάσεων άρσης των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόζονται σταδιακά. Η στρατηγική των περισσοτέρων χωρών πλέον είναι να μάθουμε να ζούμε με τον κορωνοϊό. Η στρατηγική όμως αυτή, χωρίς προστασία των μη εμβολιασμένων θα συνεχίζει να δίνει υψηλά ποσοστά θανάτων.
Το Βέλγιο πρόσφατα ήρε όλα τα περιοριστικά μετρά έχοντας ένα χαμηλό επίπεδο θανάτων περίπου στους 25 κατά μέσο όρο την ημέρα χωρίς να συμβεί σημαντική έξαρση των κρουσμάτων και των θανάτων.
Στη χώρα μας το πρόσφατο υπό-κύμα που ξεκίνησε από της 6 Μαρτίου κορυφώθηκε περίπου στο τέλος Μαρτίου. Η πρόβλεψη μας της 2ας Δεκεμβρίου 2021, η οποία προέβλεψε ότι η κορυφή ήταν στις αρχές Ιανουαρίου 2022 (έχει επιβεβαιωθεί), ότι θα υπάρχουν εξάρσεις υπό-κυμάτων και ότι η σημαντική εξασθένιση του κύματος θα γίνει τον Μάιο, εξακολουθεί να ισχύει.
Ενόψει της περαιτέρω χαλάρωσης των μέτρων, της αύξησης της κινητικότητας λόγου Πάσχα και έναρξης τουριστικής περιόδου, ο κίνδυνος για τα ευάλωτα άτομα θα πολλαπλασιαστεί. Τα άτομα αυτά θα πρέπει να προστατευτούν άμεσα διότι ο ιός δεν είναι εποχιακός, εξακολουθεί και υπάρχει και αναζητεί να βρει απροστάτευτα άτομα. Οι δύο δόσεις προστατεύουν κατά 79% και η αναμνηστική κατά 94% από την διασωλήνωση. Η αύξηση των εμβολιασμένων και τα νέα αντι-ιικά φάρμακα για αυτούς που δεν μπορούν να αποκτήσουν ανοσία από τα εμβόλια, μπορούν να αποτρέψουν την βαριά νόσηση των μη εμβολιασμένων.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης,
Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
