[χρόνος ανάγνωσης 1 λεπτό και 32 δευτ.]
Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) της 25ης Νοεμβρίου 2024, φέρνει στο προσκήνιο ένα ζήτημα που αφορά όλους τους καταναλωτές: την πολυπλοκότητα και, συχνά, την παραπλανητική φύση των ετικετών τροφίμων. Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές, αντί να λαμβάνουν καθαρές και τεκμηριωμένες πληροφορίες, βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν κυκεώνα ισχυρισμών, λογότυπων και συστημάτων επισήμανσης, που συχνά προκαλούν σύγχυση ή οδηγούν σε παραπλάνηση.
Η στόχευση και τα κενά στη νομοθεσία
Ο στόχος της σήμανσης τροφίμων είναι να παρέχει στους καταναλωτές τα απαραίτητα εργαλεία για συνειδητές επιλογές. Ωστόσο, όπως διαπιστώνει το ΕΕΣ, τα κενά στη νομοθεσία της ΕΕ δημιουργούν σημαντικά προβλήματα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:
Ανεπαρκείς κανονισμοί για ισχυρισμούς υγείας: Προϊόντα υψηλά σε ζάχαρη ή λιπαρά μπορούν να προβάλλονται ως «υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη» ή να διαφημίζονται με ανεπιβεβαίωτους ισχυρισμούς όπως «βελτιώνει τις σωματικές επιδόσεις».
Έλλειψη ρυθμίσεων για ειδικές ομάδες καταναλωτών: Οι χορτοφάγοι, οι βίγκαν ή οι καταναλωτές με αλλεργίες βρίσκονται αντιμέτωποι με ελλιπείς ή υπερβολικά ασαφείς ετικέτες, όπως «μπορεί να περιέχει…», περιορίζοντας την ελευθερία επιλογής τους.
Το πρόβλημα των μη εναρμονισμένων συστημάτων επισήμανσης
Στη συσκευασία τροφίμων, η συνύπαρξη διαφορετικών συστημάτων διατροφικής επισήμανσης, όπως τα Nutri-Score και NutrInform Battery, περιπλέκει την κατάσταση. Οι μη εναρμονισμένοι κανονισμοί δεν επιτρέπουν τη δημιουργία ενός σαφούς πλαισίου που θα καθοδηγεί τον καταναλωτή προς υγιεινότερες επιλογές. Αντίθετα, αυξάνεται η πιθανότητα σύγχυσης, ενώ ευνοούνται οι πρακτικές που στοχεύουν περισσότερο στην ενίσχυση των πωλήσεων παρά στην ενημέρωση.
Ελλιπής έλεγχος και κυρώσεις
Ανησυχητική είναι και η διαπίστωση ότι οι έλεγχοι επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στα υποχρεωτικά στοιχεία της επισήμανσης, ενώ οι προαιρετικές πληροφορίες, όπως οι ισχυρισμοί υγείας και διατροφής, συχνά παραμένουν ανεξέλεγκτες. Επιπλέον, τα πρόστιμα για παραβάσεις δεν είναι πάντα επαρκώς αποτρεπτικά, ενισχύοντας την πιθανότητα εκμετάλλευσης της κατάστασης από τις επιχειρήσεις.
Απουσία εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών
Η ενημέρωση και εκπαίδευση των καταναλωτών παραμένει χαμηλή προτεραιότητα. Παρά τη σημασία της σαφούς κατανόησης βασικών στοιχείων, όπως η ημερομηνία λήξης («ανάλωση έως» και «κατά προτίμηση πριν από»), οι σχετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ και των κρατών μελών είναι αποσπασματικές και ανεπαρκώς χρηματοδοτούμενες.
Η ανάγκη για δράση
Η έκθεση του ΕΕΣ υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για:
• Εναρμόνιση των συστημάτων σήμανσης σε επίπεδο ΕΕ.
• Ενίσχυση των ελέγχων στις προαιρετικές πληροφορίες.
• Αύξηση των προστίμων ώστε να είναι αποτρεπτικά.
• Εκπαίδευση των καταναλωτών με στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης.
Η σαφής και ειλικρινής επισήμανση τροφίμων είναι καθοριστική για την προστασία των καταναλωτών και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην αγορά. Η ευθύνη ανήκει τόσο στους νομοθέτες όσο και στις επιχειρήσεις, ώστε να ξεπεραστεί ο «λαβύρινθος» των ετικετών.
Ολόκληρη η ειδική έκθεση με τίτλο: «Επισήμανση των τροφίμων στην ΕΕ – Οι καταναλωτές μπορούν να χαθούν στον λαβύρινθο των ετικετών»
