Δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι νέοι κανονισμοί της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) οι οποίοι θα εφαρμοστούν από το 2023.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η νέα ΚΓΠ περιλαμβάνει υψηλότερες περιβαλλοντικές και κλιματικές φιλοδοξίες, ευθυγραμμισμένες με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και δικαιότερη κατανομή των ενισχύσεων, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τους νέους γεωργούς. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο υπερψήφισαν τους νέους κανονισμούς στις 23 Νοεμβρίου και στις 2 Δεκεμβρίου 2021 αντίστοιχα.
Όσον αφορά τα επόμενα βήματα, επί του παρόντος συντάσσεται το λεγόμενο παράγωγο δίκαιο, το οποίο περιγράφει λεπτομερώς την υλοποίηση της νέας ΚΓΠ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εγκρίνει τις πλέον επείγουσες δευτερογενείς πράξεις πριν από το τέλος του έτους, ενώ οι υπόλοιπες αναμένεται να εγκριθούν μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022. Τα κράτη μέλη έχουν χρονικό περιθώριο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 για να υποβάλουν τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΓΠ. Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογήσει τα σχέδια αυτά και θα υποβάλει τις παρατηρήσεις της στα κράτη μέλη.
Τέλος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει στη διάθεσή της έξι μήνες για να εγκρίνει τα σχέδια με τις τυχόν αναθεωρήσεις των κρατών μελών, ώστε αυτά να τεθούν σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2023, ημερομηνία από την οποία θα αρχίσει να ισχύει η νέα ΚΓΠ, κατόπιν της μεταβατικής περιόδου.
Η νέα ΚΓΠ ορίζει:
• Κοινωνικές προϋποθέσεις, που σημαίνει ότι οι δικαιούχοι της ΚΓΠ θα πρέπει να σέβονται στοιχεία του ευρωπαϊκού κοινωνικού και εργατικού δικαίου προκειμένου να λαμβάνουν κονδύλια της ΚΓΠ.
• Η ανακατανομή της εισοδηματικής στήριξης θα είναι υποχρεωτική. Τα κράτη μέλη θα αναδιανείμουν τουλάχιστον το 10 % προς όφελος μικρότερων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και πρέπει στο στρατηγικό τους σχέδιο να περιγράψουν τον τρόπο με τον οποίο προτίθενται να το πράξουν.
• Θα οριστεί νέο υποχρεωτικό ελάχιστο επίπεδο στήριξης των νέων γεωργών στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών για την εισοδηματική στήριξη στο πλαίσιο της ΚΓΠ, ύψους 3 %, για νέους γεωργούς (γεωργοί ηλικίας έως και 40 ετών). Αυτή θα μπορούσε να περιλαμβάνει εισοδηματική στήριξη, επενδυτικές ενισχύσεις ή ενισχύσεις εκκίνησης για νέους γεωργούς.
• Θα ενσωματώσει πλήρως την περιβαλλοντική και κλιματική νομοθεσία της ΕΕ. Τα σχέδια της ΚΓΠ θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα, ενώ θα επικαιροποιηθούν ώστε να ληφθούν υπόψη οι αλλαγές στην κλιματική και περιβαλλοντική νομοθεσία από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
• Οι ελάχιστες απαιτήσεις με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται οι δικαιούχοι της ΚΓΠ για να λάβουν στήριξη είναι πλέον πιο φιλόδοξες. Για παράδειγμα, σε κάθε γεωργική εκμετάλλευση τουλάχιστον το 3 % της αρόσιμης γης θα προορίζεται για τη βιοποικιλότητα και για μη παραγωγικά στοιχεία, με δυνατότητα λήψης στήριξης μέσω οικολογικών προγραμμάτων ώστε να επιτευχθεί ποσοστό 7 %. Όλοι οι υγρότοποι και οι τυρφώνες θα προστατεύονται.
• Η προσφορά οικολογικών προγραμμάτων θα είναι υποχρεωτική για τα κράτη μέλη. Αυτό το νέο προαιρετικό μέσο θα ανταμείβει τους γεωργούς για την εφαρμογή φιλικών προς το κλίμα και το περιβάλλον πρακτικών (βιολογική γεωργία, αγροοικολογία, ολοκληρωμένη φυτοπροστασία κ.λπ.), καθώς και για βελτιώσεις όσον αφορά την καλή μεταχείριση των ζώων. Τα κράτη μέλη πρέπει να διαθέσουν τουλάχιστον το 25 % του προϋπολογισμού τους για την εισοδηματική στήριξη σε οικολογικά προγράμματα, συνολικού ύψους 48 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό άμεσων ενισχύσεων.
• Τουλάχιστον το 35 % των κονδυλίων αγροτικής ανάπτυξης θα διατίθεται σε γεωργοπεριβαλλοντικές δεσμεύσεις, οι οποίες προωθούν περιβαλλοντικές και κλιματικές πρακτικές και πρακτικές καλής διαβίωσης των ζώων.
• Ο προϋπολογισμός της ΚΓΠ πρέπει να συμβάλει σημαντικά στις συνολικές δαπάνες της Ένωσης για το κλίμα. Για ρεαλιστικό και άρτιο υπολογισμό, η Επιτροπή θα προτείνει έως το 2025 νέα, διαφοροποιημένη προσέγγιση, η οποία θα υπερβαίνει τις υφιστάμενες μεθόδους.
• Ετήσια έκθεση επιδόσεων που θα υποβάλλεται από τα κράτη μέλη στην Επιτροπή από το 2024 και εξής, η οποία θα συμπληρώνεται από ετήσια συνεδρίαση επανεξέτασης.
• Η Επιτροπή θα προβεί σε εξέταση των επιδόσεων των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ το 2025 και το 2027, κατόπιν της οποίας, αν χρειαστεί, θα απευθύνει αίτημα για ανάληψη δράσης από τα κράτη μέλη.
• Σύνολο κοινών δεικτών για την παρακολούθηση της εφαρμογής της ΚΓΠ και την αξιολόγηση των επιδόσεων των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ.
• Διατηρεί έναν γενικό προσανατολισμό προς την αγορά, με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις της ΕΕ να λειτουργούν σύμφωνα με τα μηνύματα της αγοράς, αξιοποιώντας παράλληλα ευκαιρίες εκτός της ΕΕ που προκύπτουν από το εμπόριο.
• Ενισχύει τη θέση των γεωργών στην αλυσίδα τροφίμων, διευρύνοντας τις δυνατότητες των γεωργών να ενώνουν τις δυνάμεις τους, μεταξύ άλλων μέσω ορισμένων εξαιρέσεων από το δίκαιο του ανταγωνισμού.
• Θα θεσπιστεί νέο γεωργικό αποθεματικό για τη χρηματοδότηση μέτρων στήριξης της αγοράς σε περιόδους κρίσεων, με ετήσιο προϋπολογισμό τουλάχιστον 450 εκατ. ευρώ.
