Την Πέμπτη 2 Ιουνίου 2022, οι ευρωπαίοι υπουργοί μεταφορών ενέκριναν κοινή θέση («γενική προσέγγιση») για καθεμία από τις τρεις νομοθετικές προτάσεις του πακέτου fit for 55 που σχετίζονται με τον τομέα των μεταφορών (υποδομές εναλλακτικών καυσίμων (AFIR), FuelEU Maritime και ReFuelEU Aviation).
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρεί ότι αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα για την εφαρμογή του νομοθετικού πακέτου fit for 55, το οποίο θα επιτρέψει στην ΕΕ να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους της: μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050. Ειδικότερα για τον τομέα των μεταφορών, στόχος είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% (ο τομέας αντιπροσωπεύει σήμερα περισσότερο από το ένα τέταρτο των εκπομπών της ΕΕ).
Υποδομή εναλλακτικών καυσίμων (AFIR)
Ο κύριος στόχος του προτεινόμενου κανονισμού είναι να διασφαλίσει ότι το κοινό έχει πρόσβαση σε επαρκές δίκτυο υποδομής για την επαναφόρτιση ή τον ανεφοδιασμό οδικών οχημάτων ή πλοίων με εναλλακτικά καύσιμα.
Στοχεύει επίσης στην παροχή εναλλακτικών λύσεων ώστε τα πλοία που είναι αγκυροβολημένα στην αποβάθρα και τα ακίνητα αεροσκάφη να μην χρειάζεται να διατηρούν τους κινητήρες τους σε λειτουργία.
Τέλος, στόχος είναι να επιτευχθεί πλήρης διαλειτουργικότητα σε ολόκληρη την ΕΕ και να διασφαλιστεί ότι η υποδομή είναι εύκολη στη χρήση.
Ο προτεινόμενος κανονισμός θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση της ανάπτυξης αυτής της υποδομής, ώστε να μην παρεμποδίζεται η υιοθέτηση οχημάτων και πλοίων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών ρύπων, ξεκινώντας έναν ενάρετο κύκλο και δίνοντας τη δυνατότητα στον τομέα των μεταφορών να μειώσει σημαντικά τον άνθρακα του ίχνος.
Οι αναθεωρημένοι κανόνες θα στείλουν ένα σαφές μήνυμα στους πολίτες και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη ότι θα εγκατασταθεί φιλική προς τον χρήστη υποδομή επαναφόρτισης όπου χρειάζεται, σε ολόκληρη την ΕΕ.
Η γενική προσέγγιση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου διατηρεί τις θεμελιώδεις πτυχές της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δηλαδή τις βασικές συνολικές παραμέτρους που θα έχουν πραγματικό αντίκτυπο στο κλίμα, ιδίως:
• Για την επαναφόρτιση ελαφρών ηλεκτρικών οχημάτων, απαιτήσεις για την παροχή ισχύος, με βάση το μέγεθος του εγγεγραμμένου στόλου και τις απαιτήσεις κάλυψης ΔΕΔ-Μ το 2025 και το 2030.
• Για την επαναφόρτιση ηλεκτρικών βαρέων επαγγελματικών οχημάτων και τον ανεφοδιασμό με υδρογόνο, απαιτήσεις για κάλυψη ΔΕΔ-Μ έως το 2030, αρχής γενομένης το 2025 για ηλεκτρικά βαρέα οχήματα.
• Για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε πλοία στην αποβάθρα σε λιμάνια, απαιτήσεις που ισχύουν από το 2030.
Η γενική προσέγγιση, ωστόσο, τροποποιεί ορισμένες πτυχές της πρότασης της Επιτροπής.
Το προσαρμόζει στη συγκεκριμένη δυναμική του κλάδου των ηλεκτρικών βαρέων επαγγελματικών οχημάτων: δεδομένων των εξελίξεων που αναμένονται στο άμεσο μέλλον, ιδίως στα πρότυπα επαναφόρτισης και του γεγονότος ότι η αγορά είναι λιγότερο ανεπτυγμένη από ό,τι για τα ελαφρά οχήματα, μια σταδιακή διαδικασία ανάπτυξης της υποδομής, ενθαρρύνοντας μια προσέγγιση διαδρόμου, έχει προβλεφθεί για έναρξη το 2025, με στόχο την κάλυψη όλων των δρόμων ΔΕΔ-Μ έως το 2030.
Για να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα των επενδύσεων στον ανεφοδιασμό με υδρογόνο και να προσαρμοστούν στις τεχνολογικές εξελίξεις, οι απαιτήσεις του κειμένου εστιάζονται στην ανάπτυξη υποδομής ανεφοδιασμού αερίου υδρογόνου κατά μήκος του πυρήνα του δικτύου ΔΕΔ-Μ, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στους αστικούς κόμβους και στους πολυτροπικούς κόμβους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογεί τακτικά τις εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα προκειμένου να προσαρμόζει και να συμπληρώνει τις απαιτήσεις όπως απαιτείται.
Έχουν γίνει προσαρμογές για να διασφαλιστεί ότι οι απαιτήσεις ηλεκτρικής επαναφόρτισης είναι συμβατές με το ευρύ φάσμα των περιστάσεων στο έδαφος και ότι οι επενδύσεις είναι ανάλογες με τις ανάγκες, επιτρέποντας κάποια περιθώρια προσαρμογής της συνολικής ισχύος των ηλεκτρικών δεξαμενών επαναφόρτισης για τμήματα του δικτύου ΔΕΔ-Μ όπου Ο όγκος της κίνησης είναι χαμηλός ή ακόμη και για να αυξηθεί η μέγιστη απόσταση μεταξύ των πισινών επαναφόρτισης για τμήματα με πολύ χαμηλή κίνηση.
Για να καταστεί εύχρηστη η υποδομή ηλεκτρικής επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού με υδρογόνο, έχουν ληφθεί πλήρως υπόψη οι ανάγκες των χρηστών όσον αφορά τις διαφορετικές επιλογές πληρωμής και εμφάνισης τιμών, αποφεύγοντας τις δυσανάλογες επενδύσεις, ιδίως σε υπάρχουσες υποδομές.
Όσον αφορά την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην ξηρά σε θαλάσσιους λιμένες, οι διατάξεις έχουν γίνει πλήρως συνεπείς με την πρόταση FuelEU Maritime.
Η σαφήνεια και η δομή του κειμένου έχουν επίσης βελτιωθεί για να προσδιορίζονται οι υποχρεώσεις κάθε ενδιαφερόμενου μέρους, να παρέχεται παρακολούθηση της προόδου, να διασφαλίζεται η σωστή ενημέρωση των χρηστών και να παρέχεται στον κλάδο κοινά πρότυπα και τεχνικές προδιαγραφές.
Τέλος, για να ληφθούν πλήρως υπόψη οι αναμενόμενες σημαντικές εξελίξεις της τεχνολογίας και της αγοράς που θα επηρεάσουν τα βαρέα επαγγελματικά οχήματα, η γενική προσέγγιση περιλαμβάνει μια ρήτρα για μια ειδική αναθεώρηση βραχυπρόθεσμα. Ολόκληρο το κείμενο θα επανεξεταστεί επίσης μεσοπρόθεσμα και θα ακολουθήσει τακτική αναθεώρηση.
Ανανεώσιμα καύσιμα και χαμηλές εκπομπές άνθρακα στις θαλάσσιες μεταφορές
Η πρόταση αποσκοπεί στην αύξηση της ζήτησης και της συνεπούς χρήσης ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών εκπομπών άνθρακα στον ναυτιλιακό τομέα, διασφαλίζοντας παράλληλα την ομαλή λειτουργία της θαλάσσιας κυκλοφορίας και αποφεύγοντας στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά. Όπως και στην περίπτωση των αεροπορικών μεταφορών, αυτή η πρόταση είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα για το 2030 και το 2050. Η πρόταση βασίζεται στην αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας, δεδομένου του ευρέος φάσματος τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται στον ναυτιλιακό τομέα, και ως εκ τούτου εστιάζει στη ζήτηση καυσίμων.
Η γενική προσέγγιση του Συμβουλίου διατηρεί τις βασικές πτυχές της πρότασης της Επιτροπής, ιδίως τον βαθμό στον οποίο συμβάλλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων. Μερικές αξιοσημείωτες πτυχές είναι οι εξής:• Το πεδίο εφαρμογής, τόσο γεωγραφικό όσο και ως προς το μέγεθος των σχετικών πλοίων.• Στόχοι για τη μείωση της έντασης των αερίων θερμοκηπίου της ενέργειας που χρησιμοποιείται στα πλοία.• Το πεδίο εφαρμογής των απαιτήσεων που ισχύουν για την παροχή ρεύματος στην ξηρά ή για άλλες τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών, για πλοία στην αποβάθρα.• Πιστοποίηση καυσίμων.• Διακυβέρνηση που σχετίζεται με αυτές τις νέες υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων που θα επιβάλλονται σε εταιρείες εάν τα πλοία τους δεν συμμορφώνονται.
Ωστόσο, η γενική προσέγγιση του Συμβουλίου τροποποιεί ορισμένες πτυχές της πρότασης της Επιτροπής, ιδίως:• Το πεδίο εφαρμογής των απαιτήσεων για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην ξηρά έχει αναθεωρηθεί προκειμένου να επικεντρωθούν οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται στα πλοία που είναι αγκυροβολημένα στην αποβάθρα, να παρέχεται καλύτερο πλαίσιο για τις εξαιρέσεις, να εξασφαλιστεί συνέπεια με την πρόταση AFIR και να δοθεί στα κράτη μέλη την επιλογή επέκτασης των υποχρεώσεων που έχουν ήδη επιβληθεί στα πλοία που είναι αγκυροβολημένα στην αποβάθρα σε πλοία που αγκυροβολούν σε λιμένες.
• Οι διατάξεις για τον ρόλο των εταιρειών, των επαληθευτών και των δημόσιων αρχών, καθώς και για τις διαδικασίες παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης, έχουν αποσαφηνιστεί και ενισχυθεί με στόχο τη διασφάλιση ενός πιο ισχυρού συστήματος διακυβέρνησης. Το έργο των επαληθευτών καθορίζεται επομένως με μεγαλύτερη σαφήνεια και οι δημόσιες αρχές μπορούν να διενεργούν πρόσθετους ελέγχους.• Οι διατάξεις για τον υπολογισμό της έντασης των αερίων του θερμοκηπίου και των συνεπαγόμενων κυρώσεων και προστίμων αναθεωρήθηκαν και κατέστησαν πιο αυστηρές προκειμένου να αποσαφηνιστεί το πεδίο εφαρμογής τους και να αποτραπεί η καταστρατήγηση του κανονισμού.
• Προστέθηκαν ορισμένες προσωρινές διατάξεις για να ληφθούν υπόψη οι ιδιαίτερες γεωγραφικές συνθήκες των κρατών μελών (πολύ μικρά νησιά, απομακρυσμένες περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό οικονομικά από αυτές τις συγκοινωνιακές συνδέσεις) και της ναυσιπλοΐας σε συνθήκες πάγου . Προστέθηκαν επίσης διατάξεις για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες , λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος τους.• Άλλες διατάξεις –οι οποίες ισχύουν για τους λιμένες μεταφόρτωσης για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων– που δεν συμπεριλήφθηκαν στην πρόταση της Επιτροπής, προστέθηκαν για τον περιορισμό της διαρροής άνθρακα . Ορισμένα κράτη μέλη είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα στον ανταγωνισμό από λιμένες μεταφόρτωσης εκτός ΕΕ, δεδομένου ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο πρότυπο που να ισχύει διεθνώς. Αυτές οι διατάξεις εντάσσουν περισσότερες κατηγορίες εκπομπών στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού και, ως εκ τούτου, θα έχουν θετικό αντίκτυπο στη μείωση των εκπομπών.• Τέλος, προστέθηκαν διατάξεις για την τόνωση της ζήτησης για τα πιο φιλικά προς το περιβάλλον βιώσιμα καύσιμα, ιδιαίτερα για ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης (RFNBO).
Βιώσιμες αεροπορικές μεταφορές
Η πρόταση αποσκοπεί στην αύξηση της ζήτησης και της προσφοράς βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF) , συμπεριλαμβανομένων των συνθετικών αεροπορικών καυσίμων, διασφαλίζοντας παράλληλα ίσους όρους ανταγωνισμού σε ολόκληρη την αγορά αεροπορικών μεταφορών της ΕΕ. Είναι μια σημαντική πρόταση που στοχεύει να θέσει τις αεροπορικές μεταφορές στην τροχιά των κλιματικών στόχων της ΕΕ για το 2030 και το 2050, καθώς τα SAF αποτελούν έναν από τους βασικούς βραχυπρόθεσμους και μεσοπρόθεσμους μοχλούς για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες αερομεταφορές. Θα πρέπει να παρέχει μια διέξοδο από την κατάσταση που εμποδίζει την ανάπτυξή τους: χαμηλή προσφορά, χαμηλή ζήτηση και τιμές που εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλότερες από τα ορυκτά καύσιμα.
Η γενική προσέγγιση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου διατηρεί τις βασικές πτυχές της πρότασης της Επιτροπής, ιδίως τον βαθμό στον οποίο συμβάλλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων. Μερικές αξιοσημείωτες πτυχές είναι οι εξής:• Η υποχρέωση των προμηθευτών αεροπορικών καυσίμων να διασφαλίζουν ότι όλα τα καύσιμα που διατίθενται στους φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών στα αεροδρόμια της ΕΕ περιέχουν ένα ελάχιστο μερίδιο SAF από το 2025 και, από το 2030, ένα ελάχιστο μερίδιο συνθετικών καυσίμων, με αμφότερα τα μερίδια να αυξάνονται σταδιακά έως το 2050 (εντολή συνδυασμού και υποεντολή). Η γενική προσέγγιση προβλέπει επίσης αύξηση του ελάχιστου μεριδίου για το 2030 από 5 σε 6%.• Η θέσπιση μεταβατικής περιόδου που θα επιτρέπει στους προμηθευτές καυσίμων να φθάσουν στην εντολή ανάμειξης SAF ως σταθμισμένος μέσος όρος των ποσοτήτων που έχουν προμηθεύσει σε ολόκληρη την Ένωση, προκειμένου να διευκολυνθεί η οργάνωση του κλάδου κατά τη φάση δημιουργίας του, χωρίς να επηρεάζεται το συνολικό επίπεδο εκπομπών .• Η υποχρέωση των φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών να διασφαλίζουν ότι η ετήσια ποσότητα αεροπορικού καυσίμου που ανεβαίνει σε ένα συγκεκριμένο αεροδρόμιο της ΕΕ είναι τουλάχιστον το 90% του ετήσιου απαιτούμενου καυσίμου αεροσκαφών, προκειμένου να καταπολεμηθεί η δεξαμενόπλοια.
• Υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων για τους προμηθευτές καυσίμων και τους φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών.• Κανόνες για τις αρμόδιες αρχές που θα οριστούν από τα κράτη μέλη για την επιβολή του παρόντος κανονισμού και κανόνες για τα πρόστιμα.
Ωστόσο, η γενική προσέγγιση του Συμβουλίου τροποποιεί ορισμένες πτυχές της πρότασης της Επιτροπής, με σκοπό τη διευκόλυνση και την επιτάχυνση της ανάπτυξης του SAF, ιδίως:• Η δυνατότητα των κρατών μελών να εφαρμόζουν το σχέδιο κανονισμού σε αεροδρόμια κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο κυκλοφορίας.
• Επέκταση του πεδίου εφαρμογής όσον αφορά τους φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών.• Επέκταση του πεδίου εφαρμογής των επιλέξιμων βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων και των συνθετικών αεροπορικών καυσίμων. Για τα βιοκαύσιμα, το πεδίο εφαρμογής επεκτείνεται και σε άλλα πιστοποιημένα βιοκαύσιμα που συμμορφώνονται με τα κριτήρια βιωσιμότητας και εξοικονόμησης εκπομπών RED, έως 3% κατ’ ανώτατο όριο, και με εξαίρεση τα βιοκαύσιμα από καλλιέργειες τροφίμων και ζωοτροφών, τα οποία εξαιρούνται.• Η εισαγωγή εθνικών ευελιξιών που δίνουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αυξήσουν την υπο-εντολή τους για συνθετικά καύσιμα σε εθνικό επίπεδο, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και για περιορισμένο χρονικό διάστημα.• Εισαγωγή της δυνατότητας στις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών να χορηγούν εξαίρεση από τις διατάξεις περί δεξαμενόπλοιων για ορισμένες πτήσεις σε περίπτωση σοβαρών και επαναλαμβανόμενων λειτουργικών δυσκολιών ή διαρθρωτικών δυσκολιών στην προμήθεια καυσίμων σύμφωνα με καθορισμένα κριτήρια.• Η θέσπιση υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων για τους προμηθευτές καυσίμων και τον Οργανισμό Ασφάλειας της Αεροπορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη χρήση ουσιών που προκαλούν επιπτώσεις μη CO2 στην αεροπορία.• Η συλλογή δεδομένων και οι υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων έχουν ενισχυθεί προκειμένου να παρακολουθούνται οι επιπτώσεις αυτού του κανονισμού στην ανταγωνιστικότητα των φορέων εκμετάλλευσης και των πλατφορμών της ΕΕ και να βελτιωθεί η γνώση των επιπτώσεων εκτός του CO2 των εκπομπών από τις αεροπορικές μεταφορές.• Νέες σκέψεις που αναμένεται να συμπεριλάβει η Επιτροπή στην έκθεσή της το 2027, όπως ο αντίκτυπος αυτού του κανονισμού στη συνδεσιμότητα, στη διαρροή άνθρακα και τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και στη μελλοντική χρήση υδρογόνου και ηλεκτρικής ενέργειας.
