Του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Εδώ
και αρκετούς μήνες οι συνέπειες του κορωνοΐού γίνονται αισθητές στην παγκόσμια
οικονομία. Μείωση παραγγελιών και προμηθειών, επιβράδυνση ή ακόμη και αναστολή
δραστηριοτήτων, επιπτώσεις που μπορεί να είναι επικίνδυνες για τη βιωσιμότητα
των επιχειρήσεων. Αυτά είναι τα προβλήματα που πλήττουν όλες τις επιχειρήσεις
χωρίς προβλήματα, χωρίς διάκριση. Στο άρθρο αυτό καταγράφονται αρχικά τα βήματα
που πρέπει να ακολουθήσει μια επιχείρηση ώστε να καταστεί βιώσιμη. Στη
συνέχεια, εφόσον αυτή η κρίση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση των
επιχειρήσεων, ορισμένοι κίνδυνοι μπορούν να εντοπιστούν και να περιοριστούν
ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης.
Επείγοντα μέτρα
Καλά πληροφορημένος
Όταν συμβαίνει μια απρόβλεπτη κατάσταση, το πρώτο πράγμα που πρέπει να
γίνει είναι η σωστή ενημέρωση. Επιλογή αξιόπιστων πηγών πληροφοριών που
ταιριάζουν στις ανάγκες της επιχείρησης. Η ενημέρωση δε σημαίνει να ακούγονται
όλες οι απόψεις ανά πάσα στιγμή της ημέρας, είναι αντιπαραγωγικό. Ακόμη,
προκαλεί άγχος και εμποδίζει την καλή προετοιμασία για το μέλλον. Είναι καλό η
επιχείρηση να βασίζεται στις συνήθεις επαφές της, το λογιστή της, τον εσωτερικό
ελεγκτή της, το δικηγόρο της, το εμπορικό επιμελητήριο, τις συνομοσπονδίες με
τις οποίες είναι συνδεδεμένη για να τη βοηθήσουν να ενεργήσει σε περιόδους
κρίσης.
Ασφάλιση του προσωπικού
Το προσωπικό είναι ο κύριος πόρος μιας επιχείρησης. Οι μάνατζερ πρέπει να
κάνουν τα πάντα για να το διατηρήσουν και να του δώσουν προοπτικές για το
μέλλον.
Αρχικά, πρέπει να γίνει επικοινωνία με το προσωπικό για καθησυχασμό και ενημέρωση.
Ανακοίνωση μέτρων περιορισμού και λύσεων τηλεργασίας. Εάν υπάρχει ανάγκη για
τεχνική ανεργία, η επιχείρηση πρέπει να διαβεβαιώσει το προσωπικό για τον
εξαιρετικό και προσωρινό χαρακτήρα της κατάστασης. Η ευελιξία και η απόκριση
είναι θεμελιώδης κανόνας του μάνατζμεντ.
Καταγραφή των ταμειακών ροών
Πρέπει να γίνει πρόβλεψη ταμειακών ροών ώστε η επιχείρηση να μην πηγαίνει
στα τυφλά.
Δραστική μείωση του κόστους
Προφανώς, το κόστος της επιχείρησης πρέπει να μειωθεί. Ακόμη, το μεταβλητό
κόστος μπορεί να προσαρμοστεί γρήγορα. Τέλος, τα σταθερά έξοδα πρέπει να
επαναδιαπραγματευτούν.
Πρόβλεψη των χρηματοοικονομικών αναγκών
Με τα εργαλεία των μεθόδων του ποσοστού πωλήσεων και της γραμμικής
παλινδρόμησης πρέπει να προβλεφθούν όλες οι ανάγκες χρηματοδότησης του κύκλου
εκμετάλλευσης της επιχείρησης (βλ.
Ζοπουνίδης, Βασικές Αρχές Χρηματοοικονομικού Μάνατζμεντ, Εκδόσεις Κλειδάριθμος,
2013). Στη συνέχεια, εάν είναι απαραίτητο, να αναζητηθούν τα αναγκαία
κεφάλαια (επιδοτήσεις, δάνεια, φοροαπαλαγές, κλπ).
Μελλοντικές ενέργειες και εξακρίβωση
κινδύνων
Ο κορωνοΐός δεν είναι το είδος της πρόκλησης που εμφανίζεται μόνο μια φορά.
Είναι πιο αποτελεσματικό η επιχείρηση να προετοιμαστεί τώρα για την επόμενη
κρίση από το να αντιδράσει με μια ad hoc απάντηση, ακόμη και όταν η κρίση
βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Πολλές επιχειρήσεις αναπτύσσουν σενάρια για να
είναι διανοητικά προετοιμασμένες για απρόσμενες καταστάσεις (βλ. Θεωρία του Μαύρου Κύκνου, Ζοπουνίδης,
Πολυτεχνείο Κρήτης, 2020). Ωστόσο, τα σενάρια αυτά πρέπει να ανανεώνονται
και να προσαρμόζονται με βάση τους πιο ζωτικούς επιχειρηματικούς κινδύνους ανά
πάσα στιγμή. Ακόμη στην ιδανική περίπτωση, τα σενάρια θα πρέπει να ενισχυθούν
με ασκήσεις στρατηγικής δημιουργικότητας που καθιστούν δυνατή τη δημιουργία
προσομοίωσης και την παρακολούθηση συμπεριφορών υπό πίεση προκειμένου να
αντληθούν μαθήματα.
Οι διάφοροι κίνδυνοι μπορεί να προέλθουν από τις αλυσίδες εφοδιασμού. Η πτώση
της παραγωγής στα κινέζικα εργοστάσια από την έναρξη της πανδημίας έχει
δημιουργήσει πραγματικές δυσκολίες εφοδιασμού για πολλές επιχειρήσεις στη
Δυτική Ευρώπη. Οι μειωμένες πωλήσεις που προέρχονται από την παγκόσμια
επιβράδυνση της οικονομίας. Οι μειώσεις και οι ακυρώσεις των παραγγελιών
αυξάνονται και μπορούν, με την πάροδο του χρόνου, να θέσουν σε κίνδυνο την
οικονομική και χρηματοοικονομική ισορροπία των επιχειρήσεων, έως την πιθανή
παύση της δραστηριότητας (κίνδυνος πτώχευσης). Η κρίση του κορωνοϊού ωθεί τις
εταιρείες να αναδιοργανωθούν για να αποφύγουν όσο το δυνατόν περισσότερους
κινδύνουνς για την υγεία. Η γενίκευση της τηλεργασίας για τον περιορισμό του
κιδνύνου μόλυνσης απαιτεί από τις επιχειρήσεις να υποβληθούν σε σημαντική
αναθεώρηση του οργανισμού τους. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να έχουν σοβαρές
συνέπειες, όπως η μειωμένη παραγωγικότητα της ομάδας. Η αντιμετώπιση μερικών
από αυτούς τους κινδύνους μπορεί να πραγματοποιηθεί ως ακολουθεί.
Προστασία των ταμειακών ροών:
• Συλλογή των απλήρωτων χρεών,
• Αναβολή των προθεσμιών φορολογίας,
• Αναβολή κοινωνικών εισφορών,
• Επαναπρογραμματισμός τραπεζικών δανείων.
Προσαρμογή της επιχείρησης:
• Ρύθμιση της τηλεργασίας,
• Ενθάρρυνση της λήψης άδειας μετ’ αποδοχών,
• Χρήση μερικής δραστηριότητας.
Η εκτίμηση των κινδύνων για την επιχείρηση είναι ζωτικής σημασίας για τον
καλύτερο περιορισμό των επιπτώσεων της κρίσης.
Συμπερασματικά, η κρίση Covid-19 σίγουρα θα μεταμορφώσει ουσιαστικά τις
επιχειρήσεις και την κοινωνία. Είναι πολύ πιθανό να τονώσει τομείς όπως οι
διαδικτυακές αγορές, η διαδικτυακή εκπαίδευση και οι επενδύσεις στη δημόσια
υγεία. Επίσης κινδυνεύει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις
οργανώνουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους και να τις ωθεί λιγότερο να εξαρτώνται
από ένα μικρό αριθμό μεγάλων προμηθευτών. Μόλις το επείγον της κρίσης είναι
πίσω μας, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να εξετάσουν τις αλλαγές που έχουν κάνει
και τα διδάγματα που έχουν αντλήσει για να τα συμπεριλάβουν στα νέα σχέδιά
τους.
* Ο Κωνσταντίνος
Ζοπουνίδης, είναι Ακαδημαϊκός Καθηγητής,
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών,
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων,
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France.
