[χρόνος ανάγνωσης 3 λεπτά και 34 δευτ.]
Του Αντώνη Κρητικού
Η λειψυδρία, ένα αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, είναι μια σοβαρή απειλή για την παγκόσμια επιχειρηματικότητα. Επηρεάζει αρνητικά πολλές βιομηχανίες, ειδικά εκείνες που εξαρτώνται άμεσα από μεγάλες ποσότητες νερού. Η έλλειψη νερού δημιουργεί πολυάριθμες προκλήσεις, από την αύξηση του κόστους παραγωγής έως τη μείωση των εσόδων και τη διακοπή της αλυσίδας εφοδιασμού.
Η Λειψυδρία ως Παράγοντας Οικονομικής Αναταραχής
Η λειψυδρία, ως φαινόμενο περιβαλλοντικής υποβάθμισης, έχει βαθιές και ευρείες επιπτώσεις στην κοινωνία και στην οικονομία. Σύμφωνα με την κλασική οικονομική θεωρία των περιορισμένων πόρων, το νερό είναι ένας βασικός, αλλά πεπερασμένος, πόρος που επηρεάζει άμεσα την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Οι οικονομολόγοι αναγνωρίζουν ότι η σπανιότητα ενός βασικού αγαθού οδηγεί στην ανατίμησή του, κάτι που επιβαρύνει τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους καταναλωτές. Η λειψυδρία δεν είναι απλά μια περιβαλλοντική κρίση, αλλά ένας παράγοντας που μπορεί να διαταράξει ολόκληρα οικονομικά συστήματα, προκαλώντας απώλεια θέσεων εργασίας, αύξηση του κόστους ζωής και μειωμένη αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
Σύμφωνα με τη θεωρία της αειφορίας, οι επιχειρήσεις πρέπει να προσαρμόσουν τα μοντέλα λειτουργίας τους ώστε να μειώσουν την εξάρτησή τους από τους φυσικούς πόρους, όπως το νερό. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να αναπτύξουν πιο βιώσιμες πρακτικές παραγωγής, όπως η ανακύκλωση και η εξοικονόμηση νερού, για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις που φέρνει η κλιματική αλλαγή.
Η λειψυδρία έχει επίσης κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, καθώς επηρεάζει την παραγωγικότητα των τοπικών οικονομιών που βασίζονται στην αγροτική παραγωγή. Οι γεωργοί, όπως οι ελαιοπαραγωγοί στην Κρήτη, βλέπουν τα εισοδήματά τους να μειώνονται δραματικά λόγω της μειωμένης παραγωγής, γεγονός που προκαλεί αλυσιδωτές συνέπειες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Η θεωρία της προσφοράς και της ζήτησης ενισχύεται από την επίδραση της λειψυδρίας, καθώς η μείωση των διαθέσιμων προϊόντων οδηγεί σε αυξήσεις των τιμών στην αγορά, με τους καταναλωτές να επωμίζονται το αυξημένο κόστος.
Πώς η Λειψυδρία Επηρεάζει την Επιχειρηματικότητα σε Παγκόσμιο Επίπεδο
Παρακάτω, θα αναλύσουμε τα βασικά ζητήματα που σχετίζονται με τη λειψυδρία σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ θα εξετάσουμε επίσης την περίπτωση της Κρήτης, όπου οι ελαιοπαραγωγοί αντιμετωπίζουν σοβαρές συνέπειες από την έλλειψη νερού. Η μειωμένη διαθεσιμότητα νερού οδηγεί σε χαμηλότερη παραγωγή ελαιοκάρπου καικατά συνέπεια, σε μικρότερη ποσότητα παραγόμενου ελαιολάδου.
1. Αύξηση του Κόστους Παραγωγής
Το νερό είναι απαραίτητο για πολλές βιομηχανίες και αγροτικές δραστηριότητες. Η έλλειψή του οδηγεί σε αύξηση των δαπανών για την προμήθεια νερού, τη χρήση τεχνολογιών ανακύκλωσης ή ακόμα και τη μεταφορά νερού από απομακρυσμένες περιοχές. Οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες νερού για την παραγωγή, όπως τα datacenters και οι βιομηχανίες τροφίμων, βλέπουν τα κόστη λειτουργίας τους να αυξάνονται, επηρεάζοντας την ανταγωνιστικότητά τους.
2. Διακοπή της Αλυσίδας Εφοδιασμού
Η λειψυδρία μπορεί να προκαλέσει διακοπές στην αλυσίδα εφοδιασμού, κυρίως στον γεωργικό τομέα. Όταν μειώνονται οι αποδόσεις στις καλλιέργειες λόγω έλλειψης νερού, επηρεάζεται η παραγωγή και η διαθεσιμότητα των προϊόντων στην αγορά. Παραδείγματα από τον ποταμό Μισισιπή και άλλες υδάτινες οδούς δείχνουν πώς η πτώση της στάθμης του νερού μπορεί να διακόψει τη μεταφορά αγαθών, οδηγώντας σε οικονομικές απώλειες εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
3. Απώλεια Εσόδων και Λειτουργικές Διακοπές
Η λειψυδρία έχει άμεσο αντίκτυπο στην παραγωγή και τα έσοδα, ιδιαίτερα στον τομέα της γεωργίας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ελαιοπαραγωγή στην Κρήτη, ειδικά στην περιοχή της Ζάκρου στο νομό Λασιθίου. Οι ελαιοπαραγωγοί της περιοχής εξαρτώνται από την επαρκή ποσότητα νερού για την καλλιέργεια των ελαιόδεντρων. Η έλλειψη νερού οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή ελαιοκάρπου και, συνεπώς, σε μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι Έλληνες αγρότες να αντιμετωπίζουν σημαντικές απώλειες εισοδήματος, καθώς η ποσότητα του παραγόμενου ελαιολάδου είναι μικρότερη.
Επιπλέον, η μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου δημιουργεί αυξημένη ζήτηση στην αγορά, κάτι που οδηγεί σε άνοδο της τιμής του. Έτσι, οι καταναλωτές πληρώνουν ακριβότερα για το ελαιόλαδο, ενώ οι παραγωγοί αντιμετωπίζουν μειωμένα κέρδη, παρά την αύξηση της τιμής του προϊόντος.
Οι Λύσεις για την Αντιμετώπιση της Λειψυδρίας στην Αγροτική Παραγωγή
Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, υπάρχουν διάφορες προτάσεις και πρακτικές που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν. Μία από αυτές είναι ο περιορισμός της σπατάλης νερού μέσω της εκπαίδευσης των αγροτών και των καταναλωτών για πιο ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων. Η χρήση του γκρίζου νερού, δηλαδή του νερού που έχει χρησιμοποιηθεί σε οικιακές ή βιομηχανικές διεργασίες και μπορεί να ανακυκλωθεί, αποτελεί μια ακόμη λύση που μπορεί να εφαρμοστεί σε καλλιέργειες.
Επίσης, προτείνεται η χρήση νερού από βιολογικούς καθαρισμούς για την άρδευση, κάτι που θα μπορούσε να αυξήσει τη διαθεσιμότητα νερού για τις καλλιέργειες. Η ανάγκη για επανασχεδιασμό της κατανομής των περιοχών που χαρακτηρίζονται ως αγροτικές ή τουριστικές είναι επίσης σημαντική, προκειμένου να διασφαλιστεί η βέλτιστη αξιοποίηση των υδάτινων πόρων.
Τέλος, χώρες όπως το Ισραήλ, που αποτελούν πρότυπο στη διαχείριση του νερού, μπορούν να χρησιμεύσουν ως παράδειγμα για την Ελλάδα. Το Ισραήλ έχει αναπτύξει προηγμένες τεχνολογίες επαναχρησιμοποίησης και καθαρισμού νερού, και η εφαρμογή παρόμοιων πρακτικών στην Ελλάδα θα μπορούσε να συμβάλει στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της αγροτικής παραγωγής και της επιχειρηματικότητας συνολικά.
Συμπέρασμα
Η λειψυδρία αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την επιχειρηματικότητα σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο. Στην Ελλάδα, οι ελαιοπαραγωγοί στην Κρήτη, όπως στην περιοχή της Ζάκρου, πλήττονται έντονα από τις συνέπειες της έλλειψης νερού, με απώλειες εισοδήματος και αυξημένο κόστος παραγωγής. Ωστόσο, υπάρχουν λύσεις, όπως η περιορισμένη σπατάλη, η χρήση ανακυκλωμένου νερού και η υιοθέτηση τεχνολογιών, που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Η εφαρμογή αυτών των πρακτικών είναι κρίσιμη για την προστασία της αγροτικής παραγωγής και της επιχειρηματικότητας της ΚΡΗΤΗΣ μας και όλης της Ελλάδος.
Ο Αντώνης Κρητικός είναι Κοινωνικός Επιστήμονας, Διδάκτορας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με ειδίκευση στη «Συνέργεια του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στον Τομέα του Τουρισμού».
Εργάζεται από το 2020 ως ερευνητής και επιστημονικός συνεργάτης με δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά όπως το Routledge. Είναι βραβευμένος σε πανελλαδικό πανεπιστημιακό επίπεδο από το Σύνδεσμο Ελλήνων Επαγγελματιών Οργανωτών Συνεδρίων – HAPCO (Hellenic Association of Professional Organizers) με βάση την πρωτοτυπία της ερευνητικής μελέτης του όσο και από το περιοδικό βιώσιμης ανάπτυξης SDCT-Journal ως η καλύτερη ερευνητική μελέτη των 28 τευχών του περιοδικού.
