Με επίκεντρο την ιστορική Ιερά Μονή Παναγίας Κρουσταλλένιας και το πάρκο Ελευθερίας πραγματοποιήθηκαν οι φετινές εορταστικές εκδηλώσεις για την Μάχη του Λασιθίου το Μάιο του 1867, Εθνικής Εορτής τοπικού χαρακτήρα για το Νομό Λασιθίου.
Φέτος, με αφορμή τα 200 χρόνια από την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης, ο Δήμος Οροπεδίου Λασιθίου, η Μητρόπολη Πέτρας και Χερσονήσου και η Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου, διοργανώνουν τις εκδηλώσεις και φιλοξενούν το ιστορικό Λάβαρο της Αγίας Λαύρας.
Το λάβαρο μετέφερε στην Κρήτη ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων κ. Ευσέβιος, ο οποίος αποδέχθηκε την πρόσκληση που διατυπώθηκε από τον Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου και σε συνεννόηση με την τοπική Εκκλησία και τον Μητροπολίτη Πέτρας και Χερρονήσου Γεράσιμο. Στο χαιρετισμό του ευχαρίστησε για τις τελετές και τον εορτασμό που οργανώθηκε με εκκλησιαστική λαμπρότητα και για την επίσημη υποδοχή στο Οροπέδιο Λασιθίου, για τις εκδηλώσεις που έγιναν απόψε στο πάρκο Ελευθερίας κάτω από την Ιερά Μονή Κρουσταλλένιας, ενώ υπογράμμισε πως είναι μια ιστορική στιγμή για τις δύο Μονές που έχουν κοινά ιστορικά χαρακτηριστικά.
Ο εορτασμός του Σαββάτου ολοκληρώθηκε με δοξολογία στον Ιερό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Την Κυριακή 6 Ιουνίου τελέστηκε αρχιερατικό συλλείτουργο στο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Ιστορικής Μονής Κρουσταλλένιας και ακολούθησαν επετειακές εκδηλώσεις στο πάρκο Ελευθερίας που φέρει το μνημείο των ηρώων της ιστορικής μάχης, η οποία αποτελεί το σημαντικότερο πολεμικό γεγονός μαζί με τη θυσία του Αρκαδίου για την επαναστατημένη Κρήτη του 19ου αιώνα.
Σύμφωνα με το αρχείο της Μονής Αγίας Λαύρας (κώδιξ 1703) το Λάβαρο αποτελούσε προσφορά των Ελλήνων της Σμύρνης κατά τα τέλη του 16ου αιώνα. Η παράσταση του λαβάρου αποδίδει την Κοίμηση της Θεοτόκου –μνήμη της οποίας τιμά η Μονή– και είναι επίμηκες ορθογώνιο (1,20 μήκος και 0,95 πλάτος) με μεταξωτά κρόσσια και διανθισμένο από πολύτιμα υλικά.
Το ιερό λάβαρο πολλές φορές έγινε βορά λεηλασιών. Το 1772 καταγράφεται η πρώτη υφαρπαγή του στην Μολδοβλαχία. Οι μοναχοί της μονής με την αρωγή του Πατριαρχείου και μοναχών της Μολδοβλαχίας το εξαγόρασαν με την ανταλλαγή άλλων κειμηλίων της μονής. Το 1780 αντίστοιχο περιστατικό με την μεταφορά του αυτήν τη φορά στην Ήπειρο. Το 1826 και κατά την πυρπόληση του μοναστηριού από τον Ιμπραήμ το λάβαρο διεσώθη τελευταία στιγμή χάριν των μοναχών Αθανασίου και Δανιήλ οι οποίοι το μετέφεραν στο νησί Κάμηλο της Ιθάκης. Σήμερα φυλάσσεται στο φυσικό του χώρο σε ειδική προθήκη και αποτελεί το ιστορικότερο κειμήλιο της μονής.
Ο Περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σταύρος Αρναουτάκης τόνισε: «Με ιδιαίτερη συγκίνηση υποδεχόμαστε σήμερα στο Οροπέδιο του Λασιθίου, στην ιστορική Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κρουσταλλένιας, το Ιερό Λάβαρο της Επανάστασης από την Αγία Λαύρα. Το μοναστήρι που σημάδεψε τη νεότερη ιστορία του ελληνικού κράτους. Που έδωσε τη δύναμη σε έναν υπόδουλο λαό να σηκώσει το κεφάλι, να ορκιστεί στα ιερά και τα όσια της πατρίδας μας. για την Ελευθερία ή το Θάνατο. Με τον ίδιο σεβασμό υποκλινόμαστε και σήμερα μπροστά στο μεγάλο κατάλογο των Κρητικών, που από το Οροπέδιο του Λασιθίου το Μάη του 1867, άναψαν μια άλλη μεγάλη φλόγα για να φωτίζει μαζί με την Ιερή Φλόγα του Αρκαδίου, τις γενιές των Ελλήνων. Στις αλλεπάλληλες επαναστάσεις της Κρήτης, ο Κρητικός λαός έδωσε μεγάλες μάχες, για εθνικές αξίες και μεγάλες αρετές.
Μια τέτοια μεγάλη στιγμή ήταν και η Μάχη του Λασιθίου. Μια ιστορική στιγμή ορόσημο για την Κρήτη, για την Ελλάδα αλλά και για τον κόσμο ολόκληρο», τόνισε κατά το χαιρετισμό του.»
Στην Κρήτη το Λάβαρο της Αγίας Λαύρας
