της Δρ Ακριβής Βαγενά
Ο τουρισμός, ως κινητήρια δύναμη της οικονομίας, είναι διαπιστωμένο ότι σχετίζεται με ευκαιρίες για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η εποχικότητα είναι ένα από τα κύρια φαινόμενα που επηρεάζουν τον τουρισμό. Εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά τόσο της τουριστικής ζήτησης όσο και των τουριστικών προορισμών και σε συνάρτηση με την τοποθεσία και τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Στην περίπτωση του τουρισμού, η εποχικότητα μπορεί να οριστεί ως «η χρονική ανισορροπία» στο φαινόμενο του τουρισμού, η οποία μπορεί να εκφραστεί με όρους διαστάσεων στοιχείων όπως αριθμός επισκεπτών, δαπάνες επισκεπτών, κίνηση στους αυτοκινητόδρομους και άλλες μορφές μεταφοράς, επισκεψιμότητα και εισιτήρια σε αξιοθέατα. Ο αριθμός των τουριστών – δηλαδή οι αφίξεις ή η παρουσία τουριστών – είναι ένα μέτρο της ποσοτικής διάστασης της ζήτησης, ενώ οι δαπάνες τους μετρούν την οικονομική αξία της ζήτησης για τον τουριστικό προορισμό. Ακόμα κι αν η εποχικότητα της τουριστικής ζήτησης αλλάζει αρκετά αργά, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και ο επιχειρηματικός κόσμος πρέπει να επιλέξουν μεταξύ του ανταγωνισμού με άλλους προορισμούς σε επίπεδο τιμής, στην ίδια τουριστική περίοδο ή στον ανταγωνισμό μέσω της ποιότητας, αναζητώντας νέα εποχικότητα και νέα τμήματα της ζήτησης.
Η συνεχής ροή τουριστών όλο τον χρόνο αναμφίβολα μπορεί να συμβάλλει στην περεταίρω οικονομική ευημερία. Όλα αυτά βέβαια θεωρώντας ως δεδομένο ότι:
1. τα θέματα της προσεκτικής διαχείρισης για τη διατήρηση του περιβάλλοντος και της φυσικής ομορφιάς της Κρήτης καθώς και
2. της αποφυγής της υπερβολικής εξάρτησης από τον τομέα του τουρισμού, η οποία μπορεί να αφήσει την περιοχή ευάλωτη σε περιόδους ύφεσης, στον τομέα αυτόν θα έχουν προβλεφθεί και έχουν γίνει οι σωστές ρυθμίσεις.
Η έννοια του «τουρισμού 365» αναδεικνύει μια φιλοδοξία για διαρκή προσέλκυση επισκεπτών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πίσω, όμως, από αυτήν την φιλοδοξία κρύβονται προκλήσεις και αντιφάσεις που απαιτούν επαρκή διαχείριση για τη διατήρηση της ισορροπίας.
Μια από τις κύριες προκλήσεις του τουρισμού 365 είναι η αντιμετώπιση της εποχικότητας. Στην Κρήτη όπως και σε πολλούς άλλους τουριστικούς προορισμούς, η τουριστική κίνηση συγκεντρώνεται κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, δημιουργώντας τα γνωστά προβλήματα υπερφόρτωσης και εξάντλησης των φυσικών πόρων. Η διαρκής προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός ισορροπημένου ρυθμού τουριστικής κίνησης απαιτεί δημιουργικές στρατηγικές για την προσέλκυση επισκεπτών κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών και γενικότερα των εκτός-κορεσμού μηνών, τόσο από την πολιτεία και τους τοπικούς φορείς όσο και από τον επιχειρηματικό κόσμο του τουρισμού.
Η έντονη εποχικότητα και ταυτόχρονα η περιορισμένη προσβασιμότητα εκτός της κύριας τουριστικής σεζόν, η εξάρτηση από τα αεροπλάνα και τους tour operators για τουριστικές αφίξεις, η πιθανή ανεπάρκεια ποιότητας αλλά και ποικίλας υπηρεσιών κατά τους χειμερινούς μήνες, οι ελλείψεις σε εν λειτουργία τουριστικές υποδομές και η γενικότερη προβληματική λειτουργία στους τουριστικούς προορισμούς κατά την off season περίοδο απαιτούν ριζική ανασυγκρότηση τόσο στον τρόπο λειτουργίας του προορισμού όσο και στον τρόπο προβολής του στις διεθνείς αγορές, καθώς και την ανάδειξη νέων μορφών τουρισμού.
Για να αναπτυχθεί τουρισμός 365, μια τουριστική περιοχή μπορεί να λάβει υπόψη τις ακόλουθες προτάσεις:
• Διαφοροποίηση Προσφοράς, ώστε να υπάρχει ποικιλία δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που μπορούν να λειτουργούν και να προσελκύσουν επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, όπως φεστιβάλ, γαστρονομικές εκδηλώσεις, προτάσεις τουρισμού ευεξίας, αθλητικά και πολιτιστικά δρώμενα.
• Προώθηση και Διατήρηση της Φυσικής Ομορφιάς, μέσω προγραμμάτων περιβαλλοντικής διατήρησης και αειφορίας.
• Δημιουργία και προώθηση διαφοροποιημένων τουριστικών προϊόντων, όπως περιπέτειες στη φύση, οινοποιεία, ή διαδρομές ειδικού ενδιαφέροντος, προσελκύοντας διαφορετικές δραστηριότητες και ενασχολήσεις.
• Επένδυση στις Υποδομές: Αναβάθμιση των τουριστικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των καταλυμάτων, των μεταφορών και των ψυχαγωγικών εγκαταστάσεων ιδιαίτερα για τους μήνες του έτους που είναι εκτός σεζόν αλλά θα ήθελε ο προορισμός να προσελκύσει τουρίστες.
• Εκπαίδευση των εργαζομένων στον τουρισμό ώστε να παρέχει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και να είναι εξοικειωμένο με τις ανάγκες των τουριστών.
• Ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής προώθησης που να επικεντρώνεται στην off season περίοδο, εκμεταλλευόμενη τα μοναδικά χαρακτηριστικά του προορισμού και στην περίπτωσή μας της Κρήτης.
• Συνεργασία με Τοπική Κοινότητα και προώθηση των τοπικών προϊόντων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμο μοντέλο.
Για να διασφαλιστεί η συνεχής παρουσία τουριστών καθ’ όλους τους 12 μήνες, οι τουριστικές επιχειρήσεις που θα ήθελαν να παραμείνουν σε λειτουργία μπορούν να ακολουθήσουν ορισμένες στρατηγικές:
• Προσαρμογή στον χειμώνα: Ανάπτυξη εναλλακτικών προϊόντων και δραστηριοτήτων που προσελκύουν επισκέπτες κατά τη χειμερινή περίοδο.
• Προσφορά πακέτων σε ελκυστικές τιμές: Δημιουργία πακέτων ειδικών τιμών για τη χειμερινή περίοδο, προκειμένου να ενθαρρυνθεί ο κόσμος να επισκεφθεί την περιοχή εκτός της καλοκαιρινής σεζόν.
• Συνεργασία με τοπικές επιχειρήσεις: Συνεργασία με τοπικές επιχειρήσεις, όπως εστιατόρια, καταστήματα τέχνης και κατασκευαστές τοπικών προϊόντων, για τη δημιουργία ολοκληρωμένων πακέτων εμπειριών.
• Εκδηλώσεις και Φεστιβάλ Χειμερινής Περιόδου: Διοργάνωση εκδηλώσεων και φεστιβάλ κατά τους χειμερινούς μήνες για την προσέλκυση τόσο των ντόπιων όσο και των διεθνών επισκεπτών.
• Αναβάθμιση Υποδομών: Επενδύσεις σε υποδομές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, όπως συνεδριακοί χώροι και εσωτερικοί χώροι ψυχαγωγίας.
• Ενθάρρυνση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας: Υποστήριξη νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών που εστιάζουν σε χειμερινές δραστηριότητες και εκδηλώσεις.
Με τη διαφοροποίηση των προσφερόμενων εμπειριών, τη στρατηγική προώθηση και τη στήριξη της τοπικής κοινότητας, οι τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διατήρηση ενός ζωντανού τουριστικού τομέα καθ’ όλους τους μήνες του χρόνου.
Βέβαια το ερώτημα είναι: Πως θα κινητοποιηθούν οι Tour Operators για να φέρουν τουρίστες κατά την χειμερινή περίοδο; Σίγουρα δεν είναι κάτι που γίνεται εύκολα όμως υπάρχουν προσεγγίσεις που μπορούν να συμβάλουν στην κινητοποίηση των Tour Operators.
1. Δημιουργία Ελκυστικών Πακέτων: Δημιουργία ολοκληρωμένων πακέτων ταξιδιών που περιλαμβάνουν χειμερινές δραστηριότητες.
2. Ενίσχυση Δικτύου Υπηρεσιών: Εξασφάλιση ποιοτικών υπηρεσιών όπως καλή εικόνα του προορισμού, μεταφορικά μέσα, ξεναγήσεις και συνεδριακές υποδομές που να καλύπτουν τις ανάγκες των επισκεπτών κατά την χειμερινή περίοδο.
3. Προώθηση Δραστηριοτήτων και Εκδηλώσεων: Συμμετοχή σε τουριστικές εκθέσεις και εκδηλώσεις, προκειμένου να προβάλλουν την ποικιλία των νέων δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που προσφέρει η περιοχή.
4. Προσαρμογή στις Εποχικές Απαιτήσεις: Καλή προσαρμογή στις εποχικές απαιτήσεις, όπως χαμηλότερες τιμές καταλυμάτων – τουλάχιστον στην αρχή της προσπάθειας για ανάπτυξη τουρισμού 12 μηνών.
5. Αξιοποίηση Επαναστατικών Τεχνολογιών: Η ψηφιακή προώθηση μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών, όπως εικονική πραγματικότητα και διαδραστικά ταξίδια, είναι σημαντική για να προσελκύσει το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών.
Με αυτές τις στρατηγικές, οι tour operators μπορούν να δημιουργήσουν έναν προσιτό και ελκυστικό προορισμό για τους τουρίστες κατά την χειμερινή περίοδο, ενισχύοντας έτσι τη συνολική τουριστική δραστηριότητα καθ’ όλο το χρόνο.
Τι άλλο θα μπορούσε να συμβάλλει; Επιπλέον μέτρα που μπορούν να ληφθούν για την ενίσχυση του τουρισμού κατά την χειμερινή περίοδο περιλαμβάνουν:
• Στρατηγικές Συνεργασίες με Τοπικούς Φορείς: Συνεργασία με τοπικούς φορείς, όπως τις αρχές τουρισμού και τους επιχειρηματικούς συνδέσμους, για την ανάπτυξη κοινών πρωτοβουλιών.
• Εκπαιδευτικά Προγράμματα για Εργαζόμενους στον Τουριστικό Τομέα: Παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το προσωπικό των τουριστικών επιχειρήσεων, προκειμένου να είναι ενημερωμένο και εξειδικευμένο σε χειμερινές εμπειρίες.
• Υποστήριξη Τοπικών Καλλιτεχνών και Τοπικής Παραγωγής: Ενίσχυση της τοπικής τέχνης, χειροτεχνίας και παραγωγής για να προσφέρουν μοναδικά προϊόντα και εμπειρίες. • Προωθητικές Εκδηλώσεις και Διαγωνισμοί: Διοργάνωση προωθητικών εκδηλώσεων και διαγωνισμών με έπαθλα που συνδέονται με χειμερινές δραστηριότητες, προκειμένου να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών.
Η συνδυαστική εφαρμογή όλων των παραπάνω μέτρων μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που προάγει την ενεργή τουριστική δραστηριότητα κατά τους χειμερινούς μήνες. Η Κρήτη, μία από τις πιο εκθαμβωτικές περιοχές στη Μεσόγειο, έχει τα χαρακτηριστικά ενός προορισμού που μπορεί να εδραιωθεί ως προορισμός για όλο το έτος.
Με προσεκτική-διορατική σχεδίαση και βιώσιμη διαχείριση, μπορεί να διασφαλιστεί ότι ο προορισμός μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως τα πλεονεκτήματα του τουρισμού, να καλύψει τις σύγχρονες προκλήσεις και να διατηρήσει τη μαγεία του όλο το χρόνο.
