[χρόνος ανάγνωσης 2 λεπτά και 50 δευτ.]
της Γιάννας Μπαλαφούτη
Στο δυναμικό τοπίο της καινοτομίας, τα Ζωντανά Εργαστήρια (Living Labs) έχουν αναδειχθεί ως εκκολαπτήρια δημιουργικότητας, όπου οι θεωρητικές έννοιες συγχωνεύονται ιδανικά με τις εφαρμογές του πραγματικού κόσμου. Ένα Ζωντανό Εργαστήριο δεν είναι απλώς ένας φυσικός χώρος, είναι μια συνεργατική προσέγγιση που υπερβαίνει τα παραδοσιακά μοντέλα έρευνας και ανάπτυξης. Αυτά τα περιβάλλοντα λειτουργούν ως ζωντανά οικοσυστήματα, αντικατοπτρίζοντας την πολυπλοκότητα της καθημερινής ζωής, παρέχοντας ένα γόνιμο έδαφος για τη συνδημιουργία και τη δοκιμή λύσεων αιχμής.
Στον πυρήνα του, ένα ζωντανό εργαστήριο είναι ένας κόμβος διεπιστημονικής συνεργασίας, που φέρνει κοντά ερευνητές, επιχειρήσεις, κυβερνητικούς φορείς και τελικούς χρήστες σε μια κοινή, ρεαλιστική επιδίωξη. Με έμφαση στην αυθεντικότητα, αυτά τα εργαστήρια αναπαράγουν τις πραγματικές συνθήκες, διασφαλίζοντας ότι οι λύσεις που αναπτύσσονται, δεν περιορίζονται στον σχεδιασμό, αλλά δοκιμάζονται σχολαστικά σε περιβάλλοντα που μιμούνται τις προκλήσεις του αληθινού κόσμου.
Επιστήμη, Πολιτική, Βιομηχανία, Κοινωνία και Περιβάλλον στην υπηρεσία της Καινοτομίας
Η έννοια της συν-δημιουργίας είναι καίρια στα Living Labs. Ακολουθούν το μοντέλο του τετραπλού έλικα, ο οποίος περιλαμβάνει συλλογικές προσπάθειες μεταξύ ερευνητών, επιχειρήσεων, κρατικών φορέων και τελικών χρηστών για την ανάπτυξη και τη δοκιμή λύσεων. Αυτή η κοινή προσέγγιση διασφαλίζει ότι οι διαφορετικές γνώσεις συμβάλλουν καταλυτικά στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή της καινοτομίας.
Η εφαρμογή σε πραγματικό περιβάλλον είναι θεμελιώδης αρχή
Οι θεμελιώδεις αρχές των Living Labs περιστρέφονται γύρω από τη δημιουργία ενός ανοιχτού, χρηστοκεντρικού (user-centric) και συνεργατικού περιβάλλοντος που προωθεί την καινοτομία. Η κεντρική ιδέα των ζωντανών εργαστηρίων είναι η αναπαραγωγή αυθεντικών, πραγματικών συνθηκών για δοκιμή και ανάπτυξη λύσεων. Αυτό διασφαλίζει ότι οι επιστημονικές έρευνες δεν περιορίζονται σε ελεγχόμενα – προστατευμένα περιβάλλοντα, αλλά υπόκεινται στις πολυπλοκότητες και τις προκλήσεις της πραγματικής αγοράς ή του κοινωνικού πλαισίου.
Η συμμετοχή των χρηστών στο επίκεντρο των Living Labs
Τα Living Labs δίνουν προτεραιότητα στην ενεργό συμμετοχή των τελικών χρηστών σε όλη τη διαδικασία. Συμπεριλαμβάνοντας τις προοπτικές, τις ανάγκες και την ανατροφοδότηση των τελικών καταναλωτών, οι λύσεις είναι πιο πιθανό να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του πραγματικού κόσμου, και εφόσον είναι υλοποιήσιμες, τελικά να παγιωθούν.
Διεπιστημονική συνεργασία για την επίλυση προβλημάτων
Η διεπιστημονική συνεργασία προωθεί μια ολιστική προσέγγιση για την εφαρμογή της καινοτομίας και την επίλυση προβλημάτων που επιτυγχάνεται μόνο μέσω της σύνδεσης μεταξύ ερευνητών, ειδικών και ενδιαφερομένων από διάφορους κλάδους όπως είναι η τεχνολογία, ο σχεδιασμός, οι κοινωνικές επιστήμες, και το επιχειρείν.
Ευκολότερη προσέγγιση σε χρηματοδοτήσεις
Τα Living Labs ενστερνίζονται τις αρχές της καινοτομίας, ενθαρρύνοντας χρηματοδότες και ενδιαφερόμενους φορείς να συμμετάσχουν σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Αυτή η διαφάνεια όχι μόνο επιτρέπει, αλλά επιδιώκει και προάγει τη διαφορετικότητα των ιδεών, την τεχνογνωσία και τις προοπτικές που, όταν συνεργάζονται μεταξύ τους, συμβάλλουν στην ανάπτυξη αποτελεσματικών λύσεων.
Συνεχής μάθηση, βιωσιμότητα και επεκτασιμότητα
Τα ζωντανά εργαστήρια λειτουργούν με επαναληπτικό μοντέλο, δίνοντας έμφαση στη συνεχή μάθηση και προσαρμογή. Η συνεχής υποστήριξη και ανατροφοδότηση από τις δοκιμές σε πραγματικό κόσμο, επιτρέπει τις βελτιώσεις και μικροδιορθώσεις των ερευνών σε βάθος χρόνου. Άλλωστε, οι λύσεις δεν έχουν σχεδιαστεί μόνο για την αντιμετώπιση άμεσων προκλήσεων, αντίθετα, πρέπει να είναι βιώσιμες και να επιδέχονται επεκτάσεις για την εφαρμογή τους σε ευρύτερο πεδίο.
Στην Ακαδημία Αθηνών το 1o InfoLab του European Living Labs
Την Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2024, διεξάχθηκε το 1ο InfoLab των European Living Labs, που φιλοξενήθηκε στο κτήριο Σωρανού Εφεσίου, του Κέντρου Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Ήταν μια συνδιοργάνωση του ENoLL – European Network of Living Labs, του Ερευνητικού Κέντρου ΑΘΗΝΑ (Athena Research Center), του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής και Ψηφιακής Καινοτομίας του τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ (AUTH Medical Physics & Digital Innovation Lab), του VITALISE Project – Virtual Health & Wellbeing Living Lab Infrastructure, του Ι.ΜΕΤ. – Ινστιτούτου Βιώσιμης Κινητικότητας & Δικτύων Μεταφοράς (Hellenic Institute of Transport) και του RAISE Science.Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του συνεδρίου, παρουσιάστηκαν πετυχημένες περιπτώσεις living labs που εφαρμόζονται ήδη και βρίσκονται σε εξέλιξη. Μεταξύ άλλων, συζητήθηκε η αξία του 5ου έλικα που αφορά στο περιβάλλον, δηλαδή τον τόπο στον οποίο εφαρμόζεται η καινοτομία, και αυτός ο τόπος μπορεί να είναι ένα νοσοκομείο, ένα πάρκο, ένα σχολείο, μια οργανωμένη τουριστική περιοχή ή και μια καλλιεργήσιμη έκταση.
Το MACC παρουσίασε την καινοτόμα πρωτοβουλία MACC – SOIL
Το Μεσογειακό Κέντρο Ικανοτήτων Αγροδιατροφής (MACC) ως νέο μέλος των European Living Labs, παρουσίασε την καινοτόμα πρωτοβουλία MACC-SOIL που έχει σχεδιάσει για την περιοχή της Μεσογείου. Πρόκειται για μια ολιστική και συνεργατική προσέγγιση για την εξεύρεση λύσεων και τρόπων αντιμετώπισης των προβλημάτων υποβάθμισης του εδάφους.
Η πρωτοβουλία MACC-SOIL αποτελεί μια επανάσταση στις πρακτικές διαχείρισης του εδάφους με σκοπό την ολιστική προσέγγιση που θα οδηγήσει στη βιώσιμη υγεία, την ανθεκτικότητα και – τελικά – στη διάσωση του περιβάλλοντος στην περιοχή της Κρήτης και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου γενικότερα.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Living Labs και το MACC-SOIL θα βρείτε στο www.macc.gr
