Ύβρης & βιασμός Αστερουσίων για το μνημείο της UNESCO των Αστερουσίων αποτελεί η γνωμοδότηση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης για ανεμογεννήτριες στα Αστερούσια, παρά την αντίθετη γνώμη της υπηρεσίας, των Δήμων Μινώα Πεδιάδος και Αρχανών Αστερουσίων και της Τοπικής Επιτροπής Διαχείρισης Αστερουσίων (ΤΕΔΑ) στην οποία συμμετέχουν όλοι οι Δήμοι του Νότου του Ν. Ηρακλείου, η Αναπτυξιακή Ηρακλείου και άλλοι φορείς.
Τα Αστερούσια Όρη είναι το Ιερό βουνό της Κρήτης, όπως χαρακτηριστικά τόνισε σε συνέντευξη στο ΚΡΗΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ η κυρία Θεανώ Βρέντζου. «Είναι η 3η περιοχή μετά τον Όλυμπο και την Σαμαριά, που είχαν ενταχθεί στην UNESCO σε σύνολο 700 περιοχών σε όλο τον κόσμο. Η περιοχή των Αστερουσίων διαθέτει ένα πολύ ισχυρό Αξιακό Κεφάλαιο, καταλαμβάνει 367m2 χερσαίας έκτασης και ευρεία παράλια και θαλάσσια ζώνη του Νότιου Κρητικού Πελάγους. Βρίσκεται στο Νοτιότερο άκρο της Ευρώπης και της Ελλάδος και καταγράφονται σε αυτήν 1.800 είδη φυτών, 180 από τα οποία είναι στενοενδημικά. Έχουν καταγραφεί 14 διαφορετικοί τύποι οικοτόπων Ευρωπαϊκής – Κοινοτικής σημασίας, από τους οποίους οι 3 είναι προτεραιότητας, ενώ υπάρχουν πλήθος σημαντικών ειδών χλωρίδας και πανίδας, που προστατεύονται από την Εθνική και Κοινοτική νομοθεσία και περισσότερα από 90 είδη πουλιών (Γυπαετός – σπιζαετός).
Υπάρχουν αρκετοί ανακηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, παραδοσιακοί οικισμοί, Ασκληπιεία, Ιερό Κορυφής (Κόφινας), Ιερές μονές (διατηρητέα μνημεία), Βυζαντινές εκκλησίες, Αριστοτελική Σχολή (πρώτο Πανεπιστήμιο Κρήτης) στη θέση Λουσούδι.
Σκήτες, τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλους, το φοινικόδασος του Αγ, Νικήτα, κορυφογραμμές, φαράγγια, αναρριχητικές πίστες, μαγευτικές παραλίες, μονοπάτια.
Φιλοξενεί σπάνια είδη πουλιών, θηλαστικά, ερπετά και αμφίβια όπως η θαλάσσια χελώνα, μεσογειακή φώκια, διάφορα είδη δελφινιών.
Εξαιρετική σημασία έχει, η διαχρονική παρουσία των ανθρώπινων κοινωνιών εναρμονισμένη απόλυτα με το φυσικό χώρο, και η διατήρηση μέχρι σήμερα, αναλλοίωτης της άυλης – φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς.»
Επίσης η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου χαρακτηρίζει την απόφαση «Ύβρις για τα Αστερούσια και την κοινή λογική!». Υπογραμμίζει ότι πρόκειται για ένα έργο που περιλαμβάνει αιολικό σταθμό 8 ΜW με 4 ανεμογεννήτριες των 2,2 ΜW, 86.847 πλαίσια φωτοβολταϊκών συνολικής ισχύος 39,95 MW και 125 containers συσσωρευτών συνολικής ισχύος 22 MW και που αναπτύσσεται σε 1.889.000 τ.μ. από τα οποία θα περιφραχτούν 455.000 τ.μ. Οι εγκαταστάσεις αυτές προγραμματίζονται σε απόσταση αναπνοής από τους οικισμούς Άνω και Κάτω Καστελλιανά, δυτικά του δρόμου που οδηγεί στον Τσούτσουρα.
Ειδικότερα σε ανακοίνωση της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου αναφέρεται: «Στην εισήγησή του στην Επιτροπή Περιβάλλοντος ο Πρόεδρός της Ν. Ξυλούρης ανέφερε μεταξύ άλλων: «Εκτιμώ ότι στο πλαίσιο του νέου χωροταξικού ενέργειας υπάρχει η ανάγκη διερεύνησης της χωροταξικής κατανομής των έργων ενέργειας, με έμφαση στην παρατήρηση περί συγκέντρωσης της πλειοψηφίας αυτών στην περιοχή του Νομού Λασιθίου. Επισημαίνω και υπενθυμίζω τους πρόσθετους όρους της Περιφέρειας Κρήτης όσον αφορά στη χωροθέτηση των ΑΠΕ: (α) όχι σε περιοχές του δικτύου Natura 2000 (β) όχι σε μεγάλο υψόμετρο (άνω των 1300m) & (γ) όχι σε μεγάλα συνοδά έργα (διάνοιξη νέας οδοποιίας έως 5km).»
Εκτιμά δηλαδή ο Πρόεδρος ότι θα πρέπει να περιμένουμε την καθυστερημένη και σκοπίμως καθυστερούμενη, αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού των ΑΠΕ –μήπως και την προκλητικά καθυστερούμενη αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού για τον Τουρισμό;- για να ασχοληθούμε με τις απειλές στο περιβάλλον και το αναπτυξιακό πρότυπο της Κρήτης. Δεν έχει αντιληφθεί ότι η πολιτική που ασκείται με όπλο την ψήφιση αλλεπάλληλων νομοθετημάτων στη Βουλή, αποσκοπεί στη δημιουργία τετελεσμένων που θα έρθουν πάλι εκ των υστέρων τα Χωροταξικά Πλαίσια αλλά και οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες να νομιμοποιήσουν;
Εκτιμά και ότι η Περιφέρεια Κρήτης έχει κάνει το καθήκον της ως προς την προστασία του περιβάλλοντος αν γνωμοδοτεί αρνητικά για έργα ΑΠΕ σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, υψόμετρο πάνω από 1300 μ. και διανοίξεις νέας οδοποιίας πάνω από 5 χλμ. και γνωμοδοτώντας θετικά για όλα τα υπόλοιπα; Όμως οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 δεν είναι οι μοναδικές προστατευτέες περιοχές και τα προστατευτέα είδη δεν βρίσκονται πάντα μέσα σ’ αυτές.
Η Επιτροπή Περιβάλλοντος τον τελευταίο χρόνο έχει γνωμοδοτήσει θετικά για πλήθος έργων, υβριδικών και αποθήκευσης και κατά κανόνα σε αντίθεση με τις απόψεις των Δημοτικών Συμβουλίων που θα υποστούν την εγκατάσταση των έργων. Συγκεκριμένα:
Στις 08-10-2021 γνωμοδότησε θετικά για τροποποίηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για Υβριδικό Σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας ισχύος 11,5 ΜW Αιολικό (ΑΠΕ) – Συσσωρευτές Εγγυημένης Ισχύος 5.5 ΜW, στη θέση «Αποπηγάδι – Στρογγυλή Κορφή» των Δήμων Πλατανιά και Καντάνου-Σελίνου, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων και της Ορνιθολογικής Εταιρείας και τις αρνητικές απόψεις των δύο Δήμων, οι οποίοι έχουν αποφασίσει ήδη την άσκηση προσφυγών για την ακύρωση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων.
Στις 10-03-2022 γνωμοδότησε θετικά για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για Υβριδικό Σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας ισχύος 21 ΜW Αιολικό (μονάδες ΑΠΕ) – 12 ΜW Συσσωρευτές (εγγυημένη) στη θέση «Λαύριο» των Δήμων Πλατανιά και Καντάνου Σελίνου παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, τις αρνητικές απόψεις των δύο Δήμων και την αρνητική εισήγηση της υπηρεσίας.
Στις 05-07-2022 γνωμοδότησε θετικά για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δύο σταθμών αποθήκευσης 93 MW με χρήση συσσωρευτών – 60 MW φωτοβολταϊκά στις θέσεις «Κεφάλι» και «Βιτσιλιά» και στις θέσεις «Μοσχολιό» και «Βιτσιλιά Νότιο» του Δήμου Σητείας. Για το πρώτο έργο υπήρχε αρνητική γνωμοδότηση του Δήμου Σητείας, ενώ και για τα δύο έργα η Οικολογική παρέμβαση Ηρακλείου είχε καταθέσει αρνητική άποψη.
Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου έχει ενημερώσει εδώ και ένα χρόνο ότι στην Κρήτη οι άδειες παραγωγής για έργα αποθήκευσης που συνδυάζουν αιολικά ή φωτοβολταϊκά με συσσωρευτές ή και αντλησιοταμίευση, ήταν το Μάιο του 2021, ισχύος 880,94 MW με ισχύ αποθήκευσης 758,93 MW, δυναμικότητες που είναι βέβαιο ότι δεν αναλογούν στην Κρήτη.
Τα έργα αυτά είναι κατανεμημένα σε τρεις κατηγορίες και τον Μάιο του 2021 ήταν:
1. Άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας υβριδικών σταθμών (2010-2012)
Πρόκειται για τα παλιά έργα (2010-2012) που αδειοδοτήθηκαν αρχικά ως έργα αυτονομίας της Κρήτης, χωρίς ενεργειακή διασύνδεση. Τα έργα αυτά συνδύαζαν αιολικούς σταθμούς με αντλησιοταμίευση και αφού δέσμευσαν τη γη για δέκα χρόνια, σταδιακά μεταμορφώθηκαν σε άλλου είδους έργα που συνδυάζουν αιολικούς ή φωτοβολταϊκούς σταθμούς με συσσωρευτές. Τέτοια έργα είναι αυτά στα Χανιά που έλαβαν θετικές γνωμοδοτήσεις από την Επιτροπή Περιβάλλοντος και άλλα για τα οποία εκκρεμεί η συζήτησή τους (Βοσκερό Μαλεβυζίου, Πισκοπιανή και Ασκορδαλιά Σητείας, Πλακάκια Πλατανιά κλπ.)
2. Άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας υβριδικών σταθμών (2020)
Το 2020 και ενώ ήταν σε πλήρη εξέλιξη τα έργα της ενεργειακής διασύνδεσης της Κρήτης με το ηπειρωτικό Σύστημα, εκδόθηκαν από τη ΡΑΕ άδειες παραγωγής για νέα υβριδικά έργα που συνδυάζουν κυρίως φωτοβολταϊκά, αλλά και κάποια αιολικά, με συσσωρευτές. Συντηρείται δηλαδή το καθεστώς των υβριδικών σταθμών που αδειοδοτούνται μόνο στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και κατ’ εξαίρεση στην Κρήτη, ενώ παράλληλα αδειοδοτούνται έργα αποθήκευσης, κάτι που γίνεται στο διασυνδεδεμένο Σύστημα! Τέτοιο έργο είναι ο υβριδικός σταθμός στα Αστερούσια, αλλά και το έργο στη Χαλέπα Ιεράπετρας το οποίο δεν έχει ακόμα συζητηθεί στην επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας.
3. Άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμούς αποθήκευσης
Το 2021 είχαμε ένα νέο κύμα από έργα αποθήκευσης ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθμούς και συσσωρευτές που δεν διαφέρουν από τους υβριδικούς σταθμούς παρά μόνο στο ότι είναι κατά κανόνα πολύ μεγαλύτερα έργα. Κι αυτό όταν μόλις το 2022 ψηφίστηκε νόμος για την αποθήκευση ενέργειας, ενώ εκκρεμούν ακόμα διάφορες ρυθμίσεις. Τέτοια έργα είναι στις θέσεις «Κεφάλι» και «Βιτσιλιά» και στις θέσεις «Μοσχολιό» και «Βιτσιλιά Νότιο» του Δήμου Σητείας, για τα οποία η Επιτροπή Περιβάλλοντος έδωσε θετική γνωμοδότηση.
Οι απειλές στην Κρήτη από τα έργα ΑΠΕ είναι συγκεκριμένες και προέρχονται:
Αφενός από την ενεργειακή διασύνδεση που θα επιτρέψει την εγκατάσταση αλυσίδων αιολικών σταθμών μετά από τη σκανδαλώδη διάταξη που ψηφίστηκε ότι μπορούν να προχωρήσουν χωρίς την υποχρέωση κατασκευής της διασύνδεσης, όπως αρχικά προβλεπόταν στις άδειες παραγωγής τους.
Αφετέρου από τα υβριδικά έργα και τα έργα αποθήκευσης ενέργειας που αδειοδοτούνται παράλληλα κατ’ αποκλειστικότητα στην Κρήτη χωρίς η Περιφέρεια να αντιδρά για το θλιβερό αυτό προνόμιο.
Ζητήσαμε από την Περιφέρεια Κρήτης να μην συμβάλει σε περαιτέρω αδειοδότηση έργων αποθήκευσης -όπως κι αν αυτά ονομάζονται- και να παρέμβει ενεργά έτσι ώστε αυτά τα έργα να μην αποτελέσουν ένα νέο κύκλο ενεργειακών έργων που θα κατακερματίσουν τη γη, τις παραγωγικές δραστηριότητες, τα οικοσυστήματα και το κρητικό τοπίο, με μοναδικό κριτήριο προτεραιότητας την ετοιμότητα των επενδυτών.
Κι αυτό γιατί, όπως έχουμε δηλώσει εδώ κι ένα χρόνο, η ανησυχία μας είναι μεγάλη επειδή διαπιστώνουμε ότι εκτός από την σπατάλη ενέργειας που συνεχίζει να αυξάνεται παρά τις εξαγγελίες για στόχους εξοικονόμησης, αυξάνεται και η σπατάλη φυσικού και κοινωνικού κεφαλαίου και μάλιστα στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος.»
