Του Γιώργου Ατσαλάκη*
Low touch economy (οικονομία με
ελάχιστες επαφές) είναι ένας καινούργιος όρος που θα μας απασχολήσει τους
επόμενους 12-18 μήνες. Είναι ένα καινούργιο μοντέλο της οικονομίας που θα
πρέπει οι επιχειρήσεις να κατανοήσουν άμεσα και να προετοιμαστούν.
Μετά την υγειονομική αντιμετώπιση του ιού
σειρά έχει η ανάσχεση της οικονομικής κρίσης.
Οι νέες ανάγκες που προκύπτουν από την μετά-κορωνοϊό περίοδο θα δημιουργήσουν
νέες συνήθειες και νέους κανονισμούς, όπως η μείωση των στενών επαφών και
αυστηροί κανόνες μετακίνησης και υγιεινής.
Η ανάγκη προστασίας από τον ιό θα
μεταβάλει το τρόπο που εργαζόμαστε, ασκούμαστε, καταναλώνουμε, ερχόμαστε σε
κοινωνικές επαφές κλπ. Επίσης θα αλλάξει ο τρόπος που αξιοποιούμε τον ελεύθερο χρόνο μας, και κυρίως ο τρόπος που ταξιδεύουμε. Κυρίαρχη
σημασία θα έχει η τήρηση των αποστάσεων και η μείωση των επαφών μας κατά τις
συναλλαγές μας.
Μία σειρά μέτρων θα αίρονται και θα επανέρχονται όπως: περιορισμοί στις
συγκεντρώσεις και στα ταξίδια, στους κανόνες υγιεινής, και στην προστασία των
ευάλωτων ομάδων.
Άλλα μέτρα θα παραμείνουν όπως: η εργασία από το σπίτι, το ηλεκτρονικό εμπόριο
και ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Οι επιχειρήσεις και εργαζόμενοι θα βρουν ισορροπία
μεταξύ ενός νέου τρόπου ζωής και ενός νέου τρόπου εργασίας.
Σήμερα, περίπου 2,5 δις άνθρωποι βρίσκονται σε καραντίνα. Έχουν ήδη ξεκινήσει
μαζικές απολύσεις και θα ακολουθήσουν πολλές στους επόμενους μήνες. Στη
συνέχεια θα ακολουθήσουν χρεοκοπίες, και χρηματοδοτήσεις για διασώσεις κάποιων
επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει για ανάγκη τεραστίων κεφαλαίων που θα πρέπει να
βρεθούν σε μορφή δανείων και να επιβαρύνουν τους κρατικούς προϋπολογισμούς και
αργότερα θα κληθούν οι φορολογούμενοι να πληρώνουν επιπλέον φόρους.
Θα ακολουθήσουν προσπάθειες να κλείσουν τα σύνορα ή για περισσότερο
προστατευτισμό από εισαγωγές, που θα μειώσουν το διεθνές εμπόριο και την
μετακίνηση ανθρώπων, πράγμα που θα μεγαλώσει την ύφεση. Η οικονομική ύφεση θα
επαναφέρει τον εφιάλτη του λαϊκισμού, ο οποίος μπορεί να δώσει ακόμα ένα
κτύπημα στην οικονομία.
Ο φόβος και η κοινωνική απόσταση θα συνεχίζει να επηρεάζει αρνητικά όλες τις
επιχειρήσεις, κυρίως τον τουρισμό και την διασκέδαση. Κερδισμένοι τομείς θα
είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι εφοδιαστικές αλυσίδες.
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να κάνουν προσωρινές αλλαγές για να αντιμετωπίσουν
την κατάσταση μετά την επιδημία. Η προσπάθεια πρέπει να επικεντρωθεί στις
κατάλληλες αλλαγές για να κρατήσουν τουλάχιστον στους υπάρχοντες πελάτες.
Αλλαγές μπορεί να αφορούν την διαδικασία διανομής των προϊόντων τους και τον
τρόπο συνδιαλλαγής με τους πελάτες. Θα χρειαστεί καλύτερο καθάρισμα,
περισσότερη υγιεινή, καινούργια εργαλεία επικοινωνίας για την διατήρηση των
πελατών. Για παράδειγμα εστιατόρια θα πρέπει να εξετάσουν την δυνατότητα οι πελάτες
να κλείνουν τραπέζι μέσω αντίστοιχης ηλεκτρονικής πλατφόρμας ώστε να μην
συνωστίζονται αναμένοντας διαθέσιμο τραπέζι, να πληρώνουν εάν είναι δυνατό,
χωρίς επαφή, και γενικά να ελαχιστοποιήσουν τις επαφές με τους πελάτες κλπ.
Η τουριστική βιομηχανία για να ξεκινήσει, εξαρτάται από τα μέτρα που θα
υποχρεωθούν να ακολουθήσουν οι
αεροπορικές εταιρίες. Εάν υποχρεωθούν να αφήνουν κενές θέσεις μεταξύ των
επιβατών, θα μπορούν να μεταφέρουν λιγότερους επιβάτες και με μεγαλύτερο
κόστος. Αυτό σημαίνει λιγότεροι τουρίστες και μεγαλύτερο κόστος μεταφοράς, αλλά
και πιθανή χρεοκοπία κάποιων αεροπορικών εταιρειών. Εάν για την ΕΕ εγκριθούν τα
«πιστοποιητικά υγείας» ή οι ταξιδιώτες επιβληθούν σε ασφαλή γρήγορα τεστ, τα
αεροπλάνα θα μπορούν να γεμίζουν χωρίς κενά καθίσματα. Αυτό θα μπορέσει να
σώσει ένα μέρος από τις απώλειες του τουρισμού. Θα χρειαστούν βέβαια και τεστ
για τουρίστες που θα έρχονται από τρίτες χώρες. Ίσως θα πρέπει να
χρησιμοποιηθεί η σύγχρονη τεχνολογία για την συνεχή ιχνηλατήση των τουριστών
κατά την διάρκεια των διακοπών τους.
Οι επιχειρήσεις πρέπει να σκεφθούν πολύ σοβαρά την οικονομία με ελάχιστες
επαφές (Low touch economy) που έρχεται μετά την πανδημία και να αποφασίσουν τον
ρόλο που πρέπει να αναλάβουν για να προσαρμοστούν κατάλληλα και να εξασφαλίσουν
την υγειονομική ασφάλεια των πελατών τους. Είναι μια αναγκαιότητα επιβίωσης για
τις επιχειρήσεις. Στο Πολυτεχνείο Κρήτης έχουμε προβλέψει από τις 28 Μαρτίου,
με επιτυχία το τέλος της επιδημίας που θα είναι στα μέσα Μαΐου. Μέχρι τότε θα
πρέπει οι επιχειρήσεις να έχουν λάβει τα κατάλληλα μέτρα και να έχουν
προσαρμοστεί.
* Ο Γιώργος Ατσαλάκης, Οικονομολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
