Ποιοι είναι & γιατί εστιάζουμε σε αυτό το κοινό;
Στην σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα, ο όρος Digital Nomad αναφέρεται στους επαγγελματίες οι οποίοι εργάζονται απομακρυσμένα μέσω internet και αρχικά το φαινόμενο αντιμετωπίστηκε απλά σαν ένας τρόπος ζωής που περιλαμβάνει συνεχόμενα ταξίδια και μετακινήσεις μακριά από τον τόπο μόνιμης κατοικίας. Εφόσον όμως τα ταξίδια αποτελούν βασικό μέρος της νομαδικής ζωής είναι σημαντικό πλέον να κατανοήσουμε την δυναμική των ψηφιακών νομάδων ως τουρίστες.
Ταξιδιώτες που συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά επαγγελματικού ταξιδιού και αναψυχής, ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τις τυπικές διακοπές, χωρίς να διαμένουν μόνιμα. Συνήθως περνούν εβδομάδες ή μήνες στο εξωτερικό πριν επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ενώ άλλοι νομάδες μπορεί να περάσουν χρόνια ταξιδεύοντας. Αυτός είναι εν συντομία ο τρόπος που κινούνται οι Digital Nomads.
Μέσα σε ένα διεθνές τουριστικό περιβάλλον ιδιαίτερα ανταγωνιστικό, η αξιοποίηση των Digital Nomads μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά σημαντικό πλεονέκτημα. Καθώς το συγκεκριμένο κοινό μεγαλώνει συνεχώς οι σημαντικοί τουριστικοί προορισμοί ανά τον κόσμο διεκδικούν το μερίδιό τους.
Οι εκθέσεις για την παγκόσμια οικονομία δείχνουν ότι οι ψηφιακές μέθοδοι εργασίας θα επικρατήσουν στο μέλλον. Σε όλο τον κόσμο ο σύγχρονος χώρος εργασίας αλλάζει, καθώς η τεχνολογική εξέλιξη επιτρέπει στους εργαζομένους σχεδόν όλων των κλάδων να είναι ανεξάρτητοι από την τοποθεσία.
Ο τρόπος ζωής των ψηφιακών νομάδων ίσως κάποιες φορές να μην είναι τόσο γοητευτικός όσο παρουσιάζεται, ωστόσο η ιδέα του να έχει κανείς την δυνατότητα να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο παραμένει ελκυστική για πολλούς. Η πανδημία μπορεί να κλείδωσε μέσα πολλούς ανθρώπους, όμως απελευθέρωσε επίσης πολλούς εργαζόμενους από τον γραφειακό τους χώρο, αυξάνοντας έτσι τους αριθμούς των εργαζομένων που με ένα laptop και μια χειραποσκευή ξεκινούν αναζητώντας μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής.
Υποστηριζόμενοι οικονομικά από τις απομακρυσμένες τους δουλειές, οι Digital Nomads απολαμβάνουν τεράστια γεωγραφική ανεξαρτησία και αυτός ο τρόπος ζωής έχει σίγουρα κεντρίσει το ενδιαφέρον όσων είναι λάτρεις των ταξιδιών και της περιπέτειας. Αυτό σημαίνει ότι είναι ένα είδος τουριστών που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες και προτιμήσεις.
Για παράδειγμα η παγκόσμια εξάπλωση του coworking (μεγάλες εταιρείες όπως η Airbnb, η Pinterest, η BP, η Fujitsu, το Dropbox, το Twitter έχουν ενσωματώσει την εξ αποστάσεως εργασία), και η ανάδειξη κάποιων σημείων ως συνεργατικά hotspot (π.χ. Ινδονησία, Ταϊλάνδη, Πορτογαλία, Εσθονία, Μεξικό) δείχνουν ότι το coworking αφού καλύπτει μια σημαντική ανάγκη, θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης για τους ψηφιακούς νομάδες και να δώσει ώθηση στην τουριστική ανάπτυξη των χωρών.
Επίσης προτιμούν τα co-living spaces ως χώρους διαμονής και άλλα εναλλακτικά καταλύματα χωρίς να παραβλέπουμε ότι και τα ξενοδοχεία αποτελούν επιλογές πολλών από αυτούς. Μάλιστα υπάρχουν ξενοδοχεία που μετατρέπουν το ξενοδοχειακό προϊόν τους ώστε να είναι περισσότερο συμβατό με τις ανάγκες των Digital Nomads.
Η αξιολόγηση της νομαδικής ζωής μέσω των προσωπικών αξιών των Digital Nomads βοηθά στην κατανόησή τους και στην αποτελεσματικότερη πολιτική για την προσέλκυσή τους. Παρακάτω παρουσιάζονται οι σημαντικότερες αξίες των ψηφιακών νομάδων όπως οι ίδιοι τις ανέφεραν σε έρευνα, αλλά και τα πλεονεκτήματα που θα ήθελαν να παρέχει ένας προορισμός προς κάλυψη των αξιών αυτών.
Πηγή: Chevtaeva Ε.& Basak D. (2021), «Digital nomads’ lifestyles and coworkation», Journal of Destination Marketing & Management.
Αριστερά παρατηρούμε τις σημαντικές αξίες: αίσθημα επιτυχίας, αίσθηση του ανήκειν, «ζεστές» ανθρώπινες σχέσεις, αυτοεκπλήρωση.
Δεξιά υπάρχουν προτεινόμενοι τρόποι και δράσεις, με τους οποίους ο προορισμός μπορεί να βοηθήσει στην κατεύθυνση της εκπλήρωσης των αξιών. Σίγουρα μπορούν να βγουν πολλά συμπεράσματα από τις παραπάνω πληροφορίες.
Ο αυξανόμενός ενθουσιασμός των εργαζομένων για ταξίδια που συνδυάζουν εργασία και αναψυχή αντιμετωπίζεται σταδιακά από τις πολιτικές των χωρών οι οποίες προσπαθούν να επεξεργαστούν και να τροποποιήσουν κανόνες σχετικά με τις άδειες παραμονής και την φορολογία. Από το 2019, περισσότερες από δώδεκα χώρες έχουν εισαγάγει καθεστώτα «ψηφιακών νομάδων» που επιτρέπουν στους ανθρώπους να ζουν και να εργάζονται εξ αποστάσεως για μια περίοδο μηνών ή και ετών, σύμφωνα με την αναλύτρια του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής Κέιτ Χούπερ, η οποία ανέλυσε δεδομένα από τη δικηγορική εταιρεία Fragomen.
Η Ελλάδα ήδη έχει κάνει σημαντικά βήματα προσέγγισης του συγκεκριμένου κοινού. Έρευνα του 2022, αποκαλύπτει τις 100 καλύτερες χώρες για ψηφιακούς νομάδες. Σε αυτήν η χώρα μας καταλαμβάνει την 23η θέση πετυχαίνοντας καλές επιδόσεις στα κριτήρια που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής, το αίσθημα της ασφάλειας και την ποιότητα του περιβάλλοντος.
Το top 10 αποτελείται από τις παρακάτω χώρες:
Πορτογαλία, Ισπανία, Ρουμανία, Μαυρίκιος, Ιαπωνία, Μάλτα, Κόστα Ρίκα, Παναμάς, Τσεχία και Γερμανία.
Ποια είναι όμως τα σημαντικά εκείνα χαρακτηριστικά τα οποία ψάχνουν οι Ψηφιακοί Νομάδες και αποτελούν προϋπόθεση για να επισκεφθούν μια χώρα; Σε γενικές γραμμές η τοπική κοινωνία, οι κρατικές διευκολύνσεις και η κουλτούρα είναι εκείνες που βρίσκονται στην κορυφή των προτεραιοτήτων Digital Nomads.
Αναλυτικά τα κριτήρια έχουν να κάνουν με:
• Περιορισμούς και δυσκολίες εισόδου και παραμονής στην χώρα
• Ταξίδι (προσβασιμότητα, τιμές ξενοδοχείων, αυτοκινήτων και καυσίμων)
• Τοπικό κόστος ζωής (τιμές ενοικίασης διαμερισμάτων ανά μήνα & ανά ημέρα, κόστος μετακίνησης, τιμές φαγητού και εστιατορίων)
• Υγεία & Ασφάλεια (πολιτική σταθερότητα, ατμοσφαιρική ρύπανση, ισότητα LGBT, οδική ασφάλεια)
• Απομακρυσμένη εργασία (βίζα απομακρυσμένης εργασίας, συνεργατικοί χώροι, ταχύτητες Διαδικτύου)
• Καιρός (βροχοπτώσεις, θερμοκρασίες κ.λπ.)
• Κοινωνική ζωή (γαστρονομία, η επαφή με τον ντόπιο πληθυσμό και η δυνατότητα ενσωμάτωσης στον τοπικό τρόπο ζωής, κοινωνική δραστηριότητα, πολιτισμός, κουλτούρα, επάρκεια σε μπαρ, κλαμπ, νυχτερινή διασκέδαση, η ύπαρξη κοινοτήτων με Digital Nomads στην περιοχή ή την χώρα).
Κάποιοι προορισμοί προσπαθώντας να καλύψουν τις ανάγκες του νέου ανερχόμενου τουριστικού κοινού προχώρησαν σε καινοτομίες που αξίζει να δούμε.
• Ήδη δημοφιλής προορισμός για τουρίστες, η Πορτογαλία, (1η στην κατάταξη για τις φιλικότερες χώρες για DN) ήταν μια από τις πρώτες χώρες που ανταποκρίθηκε και ξεκίνησε το πρώτο χωριό ψηφιακών νομάδων στον κόσμο, το Digital Nomads Madeira. Η νέα πρωτοβουλία επιδιώκει να προσελκύσει ψηφιακούς νομάδες σε όλο τον κόσμο για να κάνουν χρήση των δωρεάν χώρων συνεργασίας και των επιδοτούμενων καταλυμάτων Home – DIGITAL NOMADS Madeira Islands (startupmadeira.eu).
• Ο Μαυρίκιος (4ος) έχει κάνει κινήσεις για να προσελκύσει απομακρυσμένους εργαζόμενους καθιερώνοντας την ανανεώσιμη ταξιδιωτική βίζα premium, η οποία επιτρέπει σε δικαιούχους μη πολίτες να μείνουν για μέγιστη περίοδο ενός έτους MAURITIUS PREMIUM VISA | EDB MAURITIUS.
• Η Μάλτα (6η) κυκλοφόρησε επίσης πρόσφατα μια ειδική για Digital Nomads άδεια διαμονής Eligibility – Nomad Residence Permit (gov.mt), που επιτρέπει στους εργαζόμενους να παραμείνουν στη χώρα από την στιγμή που κερδίζουν 2.700 ευρώ το μήνα. Οι υποψήφιοι πληρώνουν 300 ευρώ ο καθένας, συν το ίδιο ποσό για κάθε εξαρτώμενο άτομο.
• Η Κροατία (11η) έχει επεκτείνει τις άδειες βραχυπρόθεσμης διαμονής της για να υποδέχεται ταξιδιώτες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι υποψήφιοι πρέπει να απασχολούνται εξ αποστάσεως σε εταιρεία που δεν είναι εγγεγραμμένη στην Κροατία και δεν εκτελεί εργασία ή δεν παρέχει υπηρεσίες σε εργοδότες εκεί. Οι προσωρινές διαμονές αρχικά χορηγούνται για διάστημα έως και ενός έτους και στη συνέχεια μπορούν να ενταχθούν και στενά μέλη της οικογένειας Ministarstvo unutarnjih poslova Republike Hrvatske – Temporary stay of digital nomads (gov.hr).
• Τα κράτη της Καραϊβικής Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Αρούμπα, Μπαχάμες, Βερμούδες, Νήσοι Κέιμαν και Δομίνικος έχουν ανακοινώσει όλα προγράμματα για εξ αποστάσεως εργαζομένους σε συνεργασία με την Εσθονία, την Ισλανδία, το Μεξικό και το Ντουμπάι στα ΗΑΕ μεταξύ άλλων.
• Η Ινδονησία προσελκύει ψηφιακούς νομάδες με 5ετή βίζα απομακρυσμένης εργασίας και προωθεί πνευματικές αποδράσεις, για να προσελκύσει επισκέπτες ώστε να διαμένουν μεγαλύτερα διαστήματα. Οι επιτυχόντες υποψήφιοι δεν θα πληρώσουν φόρους εάν το εισόδημά τους δεν αποκτηθεί στην Ινδονησία – μέρος των σχεδίων για την προσέλκυση ταξιδιωτών που μένουν περισσότερο και ξοδεύουν περισσότερα. Θα προωθηθούν επίσης τα πνευματικά καταφύγια σε μέρη όπως το Μπαλί. Όχι ήλιος, θάλασσα και άμμος, αλλά γαλήνη, πνευματικότητα και βιωσιμότητα, λέει ο υπουργός Τουρισμού Sandiaga Uno. Συνεχίζοντας επισημαίνει ότι ο οικολογικός τουρισμός, οι αθλητικές εκδηλώσεις και η ειδική πενταετής βίζα για απομακρυσμένους εργαζόμενους αναμένεται να φέρουν 3,6 εκατομμύρια ξένους ταξιδιώτες πίσω στο αρχιπέλαγος. Αυτό θα βοηθήσει στη δημιουργία πάνω από 1 εκατομμυρίου θέσεων εργασίας για τους Ινδονήσιους, πρόσθεσε.
Το ενδιαφέρον της χώρας μας είναι εμφανές ως τώρα, ωστόσο παρά τις σημαντικές προσπάθειες, υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης, καθώς παραμένουν άλυτα θέματα που αφορούν το φορολογικό και ασφαλιστικό πλαίσιο, τα οποία συχνά προκαλούν κομφούζιο στους ψηφιακούς εργαζόμενους που θέλουν να μείνουν και να εργασθούν από την Ελλάδα. Ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο παροχής φορολογικών κινήτρων θα ήταν πολύ σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης των Digital Nomads.
Ποια τα οφέλη για τον προορισμό;
Η αύξηση της κατανάλωσης στις τοπικές αγορές είναι μεν η πρώτη και πιο προφανής απάντηση, ωστόσο έρευνες επικεντρώνουν στην υψηλή συσχέτιση της διεθνούς κοινότητας των ψηφιακών νομάδων με την καινοτόμα επιχειρηματικότητα και την επιστημονική έρευνα. Η διαθεσιμότητα καταρτισμένων στελεχών στην κοινότητα με την συνεπαγόμενη συνεισφορά στο δυναμικό ενός προορισμού και η διάχυση γνώσης ή επιρροής σε επαγγελματικά πεδία συναφούς δραστηριότητας είναι σαφώς σημαντικά πλεονεκτήματα του τόπου υποδοχής ψηφιακών νομάδων.
Οι εργασίες που συνήθως έχουν οι Digital Nomads είναι:
• Προγραμματιστές: Ο κλάδος της πληροφορικής είναι ένας από τους τομείς που είναι πιο δεκτικοί στην κουλτούρα της εξ αποστάσεως εργασίας.
• Ασχολούμενοι με το Ψηφιακό Μάρκετινγκ: Με τον κόσμο να δεσμεύεται όλο και περισσότερο στον ψηφιακό χώρο, αυτός ο τομέας έχει ζήτηση και φυσικά οι εργαζόμενοι σε αυτόν μπορούν να δουλέψουν απομακρυσμένα. Ορισμένοι βασικοί τομείς ψηφιακού μάρκετινγκ όπως η Διαχείριση μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η βελτιστοποίηση μηχανών αναζήτησης και το μάρκετινγκ μηχανών αναζήτησης είναι συνηθισμένες εργασίες Ψηφιακών Νομάδων.
• Γραφίστες: Ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος εικόνων. Ο αισθητικά ελκυστικός σχεδιασμός εκτιμάται πάντα στον έντυπο και ψηφιακό χώρο. Το Graphic Design εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα.
• Καθηγητές Γλωσσών: Η διαδικτυακή εκμάθηση γλωσσών έχει αυξηθεί σε δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια, ειδικά από τότε που ξεκίνησε ο COVID-19. Με τόσες πολλές γλώσσες ανά τον κόσμο, αυτή είναι μια από τις πιο δημοφιλείς δουλειές για ψηφιακούς νομάδες.
• Εικονικοί Βοηθοί: Ο τίτλος τα λέει όλα! Οι εικονικοί βοηθοί είναι απομακρυσμένοι εργαζόμενοι που βοηθούν σε μια σειρά διοικητικών και οργανωτικών εργασιών δεδομένων. Η ιδέα είναι ότι οι πελάτες αναμένουν ήδη από έναν Εικονικό Βοηθό να εργάζεται εξ αποστάσεως, οπότε… έχουν ευελιξία στην επιλογή του τόπου εργασίας τους.
• Συγγραφείς: Θεωρούν ότι ταξιδεύοντας στον κόσμο διευρύνουν τις γνώσεις και την οπτική τους, οπότε αυτό μπορεί να προκαλέσει αξιόλογες ιδέες!
• Διαδικτυακό εμπόριο: Οι διαδικτυακές συναλλαγές είναι μια άλλη δημοφιλής επιλογή.
• Bloggers: Το blogging από μόνο του είναι ένας τεράστιος κλάδος. Περιλαμβάνει ακόμη τοποθετήσεις διαφημίσεων, μάρκετινγκ θυγατρικών, συνεργασίες επωνυμίας, κριτικές χορηγών κ.λπ. Είναι σίγουρα μια δουλειά των ψηφιακών νομάδων.
• Πωλητές ιδιωτικών Ψηφιακών Προϊόντων: Τα διαδικτυακά μαθήματα και τα ηλεκτρονικά βιβλία είναι δημοφιλείς επιλογές σε αυτόν τον τομέα.
• Φωτογράφοι.
• Άνθρωποι που ασχολούνται με την Συμβουλευτική, την Καθοδήγηση και την Έρευνα. Αυτοί θα μπορούσαν να συνδεθούν με την σημαντική επιστημονική κοινότητα της Κρήτης.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, καθώς οι ψηφιακοί νομάδες πληθαίνουν, οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για να προσελκύσουν μεγαλύτερο μερίδιο από το συγκεκριμένο κοινό.
Σε μια έρευνα που έκανε πρόσφατα το ΜΙΤ υπήρχε η εκτίμηση πως αν η Ελλάδα κατάφερνε να προσελκύσει 100.000 ψηφιακούς νομάδες σε μία χρονιά και αυτοί παρέμεναν εδώ για 6 μήνες, το όφελος θα μπορούσε να φτάσει το 1,6 δισ. ευρώ ετησίως.
Ο τουρισμός κατέχει πολύ σημαντική θέση και ρόλο στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Κρήτη. Έχει συνεισφέρει εξαιρετικά στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης όμως πλέον, ταυτόχρονα με τα οικονομικά αποτελέσματα, χρειάζεται να προστατεύει το περιβάλλον και να θέτει τα θεμέλια για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Είναι ανάγκη να παρακολουθούμε τις νέες παγκόσμιες τάσεις και να επενδύουμε σε εκείνες που ταιριάζουν στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της κάθε περιοχής και αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χωρίς να τα καταστρέφουν.
Ο τουρισμός των ψηφιακών νομάδων ανήκει στις βιώσιμες μορφές τουρισμού, αφού μετακινούνται μεμονωμένα και όχι σε πολυπληθείς ομάδες, δεν χρειάζονται μεγάλες εγκαταστάσεις ή παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον του προορισμού, αντίθετα είναι λάτρεις της φύσης και έχουν ανεπτυγμένη οικολογική συνείδηση συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος.
Η αυξανόμενη τάση των Digital Nomads αναγκάζει την ταξιδιωτική βιομηχανία και όσους οργανώνουν τους προορισμούς να αλλάξουν την εστίασή τους και αναδεικνύεται σε παράγοντα ο οποίος μπορεί να ωφελήσει τους προορισμούς, τους πολίτες και την οικονομία της χώρας γενικότερα.
