Γλώσσα και κοινωνία στον ελληνορωμαϊκό κόσμο

[χρόνος ανάγνωσης 1 λεπτό και 11 δευτ.]

Το έργο του James Clackson «Γλώσσα και κοινωνία στον ελληνορωμαϊκό κόσμο», κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σε μετάφραση και επιμ΄λεια του Παναγιώτη Φίλου. Κείμενα γραμμένα στη λατινική, την αρχαία ελληνική και άλλες γλώσσες αποτελούν τα πρωτογενή τεκμήρια για τους ιστορικούς της αρχαιότητας. Συχνά, ωστόσο, παραβλέπεται ο ρόλος της ίδιας της γλώσσας ως πηγής για την κατανόηση του αρχαίου κόσμου. Η γλώσσα διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση κρατικών σχηματισμών και τη διάδοση του χριστιανισμού, την κατασκευή εθνοτικής ταυτότητας, καθώς και στη διαπραγμάτευση της κοινωνικής θέσης και της συμμετοχής σε ομάδες. Επιπλέον, μπορούσε να ενισχύει κοινωνικούς κανόνες και να εξηγεί απαγορεύσεις.

Το

παρόν βιβλίο, μοναδικό στο είδος του στην ελληνική βιβλιογραφία, καθώς συνδυάζει με αριστοτεχνικό τρόπο μεθόδους και δεδομένα της φιλολογίας, της επιγραφικής, της ιστορικής γλωσσολογίας και της κοινωνιογλωσσολογίας, προσφέρει μια εύληπτη παρουσίαση των τρόπων με τους οποίους τα γλωσσικά τεκμήρια μπορούν να διαφωτίσουν ζητήματα όπως ο ιμπεριαλισμός, η εθνοτική ταυτότητα, η κοινωνική κινητικότητα, η θρησκεία, το φύλο και η σεξουαλικότητα στον αρχαίο κόσμο, χωρίς να προϋποθέτει εξοικείωση του αναγνώστη με τα αρχαία ελληνικά ή τα λατινικά αλλά ούτε και με τη γλωσσολογική ορολογία. Αναλύονται φαινόμενα όπως η επικράτηση της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής έναντι άλλων γλωσσών που ομιλήθηκαν στη Μεσόγειο, οι κοινωνικές σημασίες διαφορετικών μορφών γλωσσικού ύφους, καθώς και η στάση των αρχαίων ομιλητών απέναντι στις γλωσσικές διαφοροποιήσεις.  

Μέσα από έγκυρες επιστημονικές απόψεις και τη μελέτη των γλωσσικών τεκμηρίων, αναδύεται η εικόνα ενός αρχαίου κόσμου πολύγλωσσου, πολυεθνικού και πολύχρωμου, ενός κόσμου πολύ πιο ζωντανού και καθημερινού από αυτόν που συνήθως φανταζόμαστε εστιάζοντας μόνον στα υψηλά νοήματα, το περίτεχνο ύφος και την αψεγάδιαστη αισθητική των κειμένων της κλασικής λογοτεχνίας, τόσο της αρχαιοελληνικής όσο και της λατινικής.

Από αυτή την άποψη, το βιβλίο, το οποίο δεν απευθύνεται αποκλειστικά στον ακαδημαϊκό χώρο, αλλά στοχεύει σε ένα ευρύτερο κοινό που ενδιαφέρεται για τον αρχαίο κόσμο, μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για την αναθεώρηση των αντιλήψεών μας σχετικά με τη γλωσσική πραγματικότητα της αρχαιότητας.