Ρεκόρ αφίξεων και παράλληλα αλλαγή εθνοτήτων καταγράφεται στην Έρευνα Τουρισμού που πραγματοποίησε το Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης, για το 2022. Oι τουρίστες παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις ως προς το προφίλ τους σε σχέση με την εποχή πριν τον κορονοϊό.
Διαφοροποιήσεις καταγράφονται και στον τρόπο κράτησης των καταλυμάτων απευθείας χωρίς την διαμεσολάβηση ταξιδιωτικού γραφείου, με αύξηση της μέσης δαπάνης κατανάλωσης.
Σημαντικό είναι το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το κρητικό μέλι, τα φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά, όπως και οι επισκέψεις σε αγροτουριστικές επιχειρήσεις.
Η έρευνα και ανάλυση υλοποιήθηκε από το Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης και συντονίστηκε από το τμήμα Οικονομίας & Διοίκησης του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ), σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, το τμήμα Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ), μέλη του Τμήματος Οικονομικών επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, την Ανώτερη Σχολή Τουριστικής Εκπαίδευσης Κρήτης (ΑΣΤΕΚ), την Περιφέρεια Κρήτης και το Δήμο Χανίων. Στο Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης, το οποίο λειτουργεί πάνω από μια δεκαετία με πρωτοβουλία της Ένωσης Ξενοδόχων Χανίων συμμετέχει επίσης, το Οικονομικό Επιμελητήριο Δυτικής Κρήτης και το Επιμελητήριο Χανίων.
Για την ανάλυση της έρευνας που συνεχίζεται και πραγματοποιείται στο αεροδρόμιο Χανίων (Ι. Δασκαλογιάννης) έχουν συμπεριληφθεί 3.400 έγκυρα ερωτηματολόγια σε όλη την τουριστική περίοδο, μεταφρασμένα σε διάφορες γλώσσες, από ερευνητές και φοιτητές Erasmus του ΜΑΙΧ και Πολυτεχνείου Κρήτης. Η έρευνα αυτή χρηματοδοτείται από το Τμήμα Τουρισμού Π.Ε. Χανίων/Περιφέρεια Κρήτης. Για την ομαλή διεξαγωγή της έρευνας υπήρχε συνεχής συνεργασία με τον κ. Κώτσογλου Κυριάκο, Αντιπεριφερειάρχη στον τομέα Τουρισμού και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης καθώς και υποστήριξη από τη Fraport-Greece, το Προσωπικό του Αερολιμένα Χανίων και την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Ηρακλείου.
Αναφορά γίνεται στις πιο πρόσφατες αφίξεις αλλοδαπών τουριστών που έχουν δημοσιευθεί από την Fraport-Greece για το αεροδρόμιο Χανίων και από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Ηρακλείου, με σκοπό να αξιολογήσει την φετινή τουριστική κίνηση στην Κρήτη και να τη συγκρίνει με την αντίστοιχη τελευταία περίοδο του 2019, προ κορονοϊού εποχή.
Ομάδα συγγραφής και ανάλυσης:
Δρ. Γεώργιος Μπαουράκης, Διευθυντής Μ.Α.Ι.Χ.
Γεώργιος Αγγελάκης, Ερευνητής Τμ. Οικονομίας και Διοίκησης Μ.Α.Ι.Χ., υπ. διδάκτωρ Τμ. Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, ΕΛΜΕΠΑ.
Περικλής Δράκος, ΕΔΙΠ, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Καθ. Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Διευθυντής Εργ. Συστημάτων
Χρηματοοικονομικής Διοίκησης & Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης του
Πολυτεχνείου Κρήτης, Audencia Business School, France.
Επ. Καθηγητής Χρήστος Λεμονάκης, Διευθυντής Εργαστηρίου Διοικητικής Οικονομικής και Συστημάτων Αποφάσεων, Τμ. Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, ΕΛΜΕΠΑ.
Αν. Καθηγητής Γεώργιος Ατσαλάκης, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης.
Καθηγητής Γαγάνης Χρυσοβαλάντης, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Αν. Καθηγητής Ανδρέας Παναγόπουλος, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Αν. Καθηγητής Στυλίδης Δημήτριος, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Επ. Καθηγητής Σπυριάδης Αθανάσιος, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Επ. Καθηγήτρια Σημαντηράκη Βανέσσα, Διευθύντρια Α.Σ.Τ.Ε.Κ.
Αναλυτικά η Έρευνα:
ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΧΑΝΙΩΝ
Σχετικά με τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόμιο Χανίων και με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Fraport-Greece για την περίοδο Ιανουάριος-Νοέμβριος 2022, καταγράφεται ρεκόρ αφίξεων με 1,3 εκατ. αφίξεις, σημειώνοντας αύξηση 13% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, όπου είχαν σημειωθεί 1,1 εκατ. αφίξεις, χρονιά προ κορονοϊού εποχή.
Η φετινή αύξηση, σε σχέση με το 2019, καταγράφεται από τις κύριες εθνότητες, όπως είναι οι Γερμανοί με 68%, Βρετανοί με 30%, Πολωνοί με 20% και Δανοί με 17%. Ενθαρρυντική είναι επίσης, η αύξηση των Ιταλών και Γάλλων με ποσοστά 200% και 90% αντίστοιχα, όπου δείχνουν ότι επανακάμπτουν. Αντίθετα, σημαντικές είναι οι μειώσεις των Αυστριακών με 23% και Κυπρίων, Βέλγων και Ολλανδών με ποσοστά κοντά στο 14%, ενώ ανησυχητικές είναι πτώσεις των αφίξεων που καταγράφουν οι Νορβηγοί με 30% και Σουηδοί με 21%, οδηγώντας σε μια συνολική μείωση των Σκανδιναβών τουριστών κατά 10% τη φετινή χρονιά σε σχέση με το 2019. Έτσι, ενώ το διάστημα 2013-2019, το ποσοστό των Σκανδιναβών ήταν γύρω στο 50% επί του συνολικού ποσοστού αφίξεων, φέτος το ποσοστό διαμορφώνεται κοντά στο 37%.
Παρατηρείται λοιπόν ότι αλλάζει το μίγμα των εθνικοτήτων, αφού σχεδόν τέσσερις στους δέκα αλλοδαπούς επισκέπτες είναι Σκανδιναβοί. Την πρώτη θέση επί των συνολικών αφίξεων, καταλαμβάνουν οι Βρετανοί με 19% και ακολουθούν οι Δανοί με 13%, Γερμανοί με 12%, ενώ οι Σουηδοί και Νορβηγοί, εκεί που βρίσκονταν στις πρώτες θέσεις επί των συνολικών αφίξεων μέχρι το 2019, οπισθοχώρησαν στην πέμπτη και έκτη θέση αντίστοιχα, κατέχοντας ποσοστό κοντά στο 9%, ποσοστό ίδιο με αυτό των Πολωνών και ακολουθούν οι Φιλανδοί με 7%. Οι Πολωνοί, των οποίων η παρουσία τους άρχισε να γίνεται αισθητή από το 2017, σήμερα αποτελούν ένα υπολογίσιμο τμήμα των επισκεπτών. Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν ένα ποσοστό στο 4%, ενώ Γάλλοι και Βέλγοι βρίσκονται κοντά στο 3% επί των συνολικών αφίξεων στο αεροδρόμιο Χανίων.
ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Αναφορικά με τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόμιο Ηρακλείου και με βάση τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας Ηρακλείου, για το έτος 2022, καταγράφεται ρεκόρ αφίξεων, της τάξεως των 3,4 εκατ. αφίξεων, σημειώνοντας αύξηση κατά 2% σε σχέση με τις αφίξεις της αντίστοιχης περιόδου του 2019, προ κορονοϊού εποχής.
Οι Γερμανοί είναι αυτοί, οι οποίοι σημειώνουν πολύ σημαντική αύξηση κατά 19% σε σχέση με το 2019, παραμένοντας στην πρώτη θέση επί των συνολικών αφίξεων του 2022 με ποσοστό 32%, ποσοστό το οποίο είναι διπλάσιο από τους Βρετανούς, οι οποίοι καταλαμβάνουν τη δεύτερη θέση, σημειώνοντας παράλληλα μια αύξηση της τάξεως του 14%. Στην τρίτη θέση με ποσοστό 11% παραμένουν οι Γάλλοι, οι οποίοι παραμένουν στα ίδια επίπεδα με το 2019 και την τέταρτη θέση κατέχουν οι Ολλανδοί με ποσοστό 6%, σημειώνοντας οριακή αύξηση.
Οι Ρώσοι, οι οποίοι τα προηγούμενα χρόνια ήταν σταθερά στην τέταρτη θέση επί των συνολικών αφίξεων, λόγω της στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία και των επακόλουθων κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρουσιάζουν μηδενικές αφίξεις, όταν το 2019 είχαν φτάσει τις 270 χιλ. αφίξεις. Σχετικά με τις υπόλοιπες εθνότητες, έπονται Ελβετοί και Πολωνοί με ποσοστό κοντά στο 5% καταγράφοντας μεγάλες αυξήσεις κατά 40% και 22%, αντίστοιχα. Ακολουθούν Ισραηλινοί, Αυστριακοί, Βέλγοι και Ιταλοί με ποσοστό κοντά στο 4%, σημειώνοντας επίσης σημαντικές αυξήσεις αν εξαιρέσουμε τη μικρή μείωση των Ισραηλινών. Ουσιαστικά οι απώλειες των Ρωσικών αφίξεων, αντισταθμίστηκαν ως επί το πλείστον από τις αφίξεις των Γερμανών και το υπόλοιπο ποσοστό καλύφθηκε κυρίως από τις αφίξεις Βρετανών, Ελβετών, Αυστριακών και Πολωνών.
ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ
Στα πλαίσια των δομικών αλλαγών στον τουρισμό που έφερε το 2020 η πανδημία και η φετινή τουριστική έρευνα στο Αεροδρόμιο Χανίων μετατράπηκε σε COVID-19 SAFE SURVEY, όπου εκτός από τις προσωπικές συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια όπου χρειάζεται, αξιοποιείται επίσης πλήρως το αυτοματοποιημένο σύστημα οικειοθελούς συμμετοχής των αλλοδαπών τουριστών με την χρήση των προσωπικών τους συσκευών (PC, Smartphone και Tablet). Η επιλογή αυτής της δυνατότητας γνωστοποιείται στους επισκέπτες από τον εκπρόσωπο της έρευνας ή/και με ROLL UPS και ενεργοποιείται στην γλώσσα επιλογής του ενδιαφερόμενου μέσω οπτικής σάρωσης κατάλληλου Url ή QR Code από το PC, Smartphone ή Tablet.Αναφορικά με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι τουρίστες που προτιμάνε το αεροδρόμιο Χανίων ως τελικό προορισμό για τις διακοπές τους, παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις ως προς το προφίλ τους σε σχέση με την εποχή πριν τον κορονοϊό.
Συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη, προ εποχής κορονοϊού, φέτος καταγράφεται αυξημένο το ποσοστό των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη για πρώτη φορά, κυρίως λόγω της μειωμένης έλευσης Νορβηγών και Σουηδών τουριστών, που παραδοσιακά είναι αυτοί που προτιμάνε να ξανα-επισκέπτονται τον συγκεκριμένο προορισμό, με πάνω από τους μισούς αλλοδαπούς τουρίστες να επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη για πρώτη φορά. Αντίθετα, αυτοί που έχουν ξαναεπισκεφθεί τη Δυτική Κρήτη στο παρελθόν, το ένα τρίτο δήλωσε ότι την τελευταία φορά που ξαναεπισκέφθηκε την περιοχή ήταν έως πριν ένα μόλις έτος.
Σχετικά με τον οικονομικό τομέα απασχόλησης, σχεδόν τρεις στους τέσσερις αλλοδαπούς τουρίστες δραστηριοποιούνται στον τριτογενή τομέα, ενώ αναφορικά με τη μορφή εργασίας, σχεδόν επτά στους δέκα τουρίστες, απασχολούνται με πλήρη απασχόληση.
Όσον αφορά τις ηλικιακές κατηγορίες, αρχίζουν να επανέρχονται αλλοδαποί τουρίστες ηλικίας 35-64 ετών, με ένα ποσοστό 55% των αλλοδαπών τουριστών να ανήκουν σε αυτές τις ηλικιακές κατηγορίες, σε σχέση με τα δύο προηγούμενα έτη 2020 και 2021 και έτσι να φτάνουμε σε επίπεδα προ κορονοϊού εποχή, με την έλευση επισκεπτών από όλες τις ηλικιακές ομάδες. Αναφορικά με την οικογενειακή κατάσταση των αλλοδαπών επισκεπτών έξι στους δέκα τουρίστες δηλώνουν παντρεμένοι, ενώ ένας στους τρεις είναι ελεύθερος.
Το μορφωτικό επίπεδο των αλλοδαπών τουριστών είναι πολύ υψηλό αφού τρεις στους τέσσερις αλλοδαπούς επισκέπτες είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ ο μέσος όρος του εισοδηματικού τους επιπέδου κυμαίνεται μεταξύ της κλίμακας 70.000-80.000 ευρώ όταν το 2019 κυμαινόταν σε χαμηλότερα επίπεδα μεταξύ 45.000 – 60.000 ευρώ. Αυτή η αύξηση του εισοδήματος οφείλεται στο γεγονός ότι έρχονται περισσότεροι τουρίστες από Ηνωμένο Βασίλειο και Γερμανία, αλλά και από την ιδιαίτερη αύξηση αλλοδαπών τουριστών που προέρχονται από χώρες της Αμερικής, Καναδά και Αυστραλίας, οι οποίοι είναι και πολύ υψηλού εισοδηματικού προφίλ.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι φέτος καταγράφεται αύξηση άνω του 15% της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι, εξαιρώντας έξοδα εισιτηρίων και διαμονής, σε σχέση με την «καλή σεζόν» του 2019 και αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων και στην έντονη παρουσία και καταναλωτική συμπεριφορά τουριστών από τη Βόρεια Αμερική, λόγω αυξητικής τάσης του δολαρίου και υψηλής πτώσης του ευρώ.
Αναφορικά με τις δαπάνες που πραγματοποίησαν οι αλλοδαποί τουρίστες κατά τη διάρκεια παραμονής τους στη Δυτική Κρήτη, οι αλλοδαποί επισκέπτες από ΗΠΑ/Καναδά/Αυστραλία αλλά και αυτοί από τη Μεσόγειο φαίνεται να ξοδεύουν περισσότερο τα χρήματα τους στις μετακινήσεις, οι επισκέπτες από τις Σκανδιναβικές Χώρες, την Κεντρική Ευρώπη, ΗΒ/Ιρλανδία και Ανατολική Ευρώπη σε δαπάνες εστίασης, ενώ λιγότερες δαπάνες πραγματοποιήθηκαν από όλες ανεξαιρέτως τις εθνικότητες αναφορικά με την αγορά τοπικών προϊόντων από τοπικές επιχειρήσεις.
Σχεδόν όλοι οι αλλοδαποί τουρίστες δηλώνουν ότι έμειναν από πολύ έως πάρα πολύ ικανοποιημένοι από την επίσκεψη τους στην περιοχή, ενώ εννέα στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες όχι μόνο θα επιθυμούσαν να ξαναεπισκεφθούν τη Δυτική Κρήτη αλλά θα το σύστηναν ανεπιφύλακτα σε συγγενείς και φίλους, γεγονός που αναδεικνύει και την ελκυστικότητα του τόπου. Επίσης, σχεδόν οι μισοί αλλοδαποί επισκέπτες δηλώνουν ότι θα επισκέπτονταν την περιοχή και κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου αν υπήρχε απευθείας ανταπόκριση από την πόλη τους, γεγονός που αναδεικνύει τη δυναμική του προορισμού και κατά τη χειμερινή περίοδο.
Κύριοι λόγοι που επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη οι τουρίστες είναι για τις παραλίες (68%), για την ποιότητα διαμονής (46%), για λόγους αναψυχής και ξεκούρασης (43%), για την ομορφιά του τοπίου και της υπαίθρου (40%), την κρητική γαστρονομία (37%) καθώς και τη φιλικότητα και φιλοξενία των ντόπιων (32%), αποτελώντας πολύ ισχυρά κίνητρα για την επιλογή της περιοχής ως τελικό προορισμό.
Διαφορές σε σχέση με το 2019, εντοπίζονται στις περιοχές, στον τύπο καταλύματος αλλά και στα πακέτα διαμονής που προτιμούν οι αλλοδαποί τουρίστες. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει αύξηση στην προτίμηση καταλυμάτων της Πόλης Χανίων, αλλά και της ενδοχώρας, κυρίως στην περιοχή της Κισσάμου, ενώ αισθητά μειωμένα είναι τα ποσοστά των τουριστών που προτιμούν το λεγόμενο πακέτο “all inclusive”, με τους περισσότερους αλλοδαπούς επισκέπτες να μην προτιμάνε κανένα πακέτο.
Αυξημένο είναι επίσης το ποσοστό των αλλοδαπών τουριστών που προτιμούν τις βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις τύπου Air BnB, αφού περίπου ένα 15% των επισκεπτών επιλέγει να διαμένει σε τέτοια καταλύματα. Τα ξενοδοχεία, αν και ελαφρώς μειωμένα σε ποσοστά, παραμένουν στην πρώτη θέση των προτιμήσεων των τουριστών, με πάνω από τους μισούς από αυτούς να τα επιλέγουν, ενώ σχεδόν δύο στους τρεις τουρίστες προτιμούν πολυτελή ξενοδοχεία 4 & 5 αστέρων, ενώ το ποσοστό αυτών που επιλέγουν ενοικιαζόμενα διαμερίσματα/δωμάτια έχει πέσει στο 15%.
Σχετικά με την ικανοποίηση των αλλοδαπών τουριστών από τις υπηρεσίες του καταλύματος διαμονής, το 90% των επισκεπτών δηλώνει ότι έμεινε πολύ ικανοποιημένο.
Αναφορικά με τον αριθμό ημέρων κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, οι αλλοδαποί τουρίστες πραγματοποίησαν κατά μέσο όρο διακοπές 9 ημέρων, μία ημέρα παραπάνω σε σχέση με το 2019, ενώ παρατηρείται μεγάλη διαφορά σε σχέση με το 2019, στη συνοδεία διακοπών, αφού πάνω από τους μισούς αλλοδαπούς επισκέπτες πραγματοποιούν διακοπές με το/τη σύζυγο, ενώ έχουν μειωθεί πολύ οι οικογενειακές διακοπές με παιδιά.
Μεγάλη διαφορά σημειώνεται επίσης και στον τρόπο κράτησης των καταλυμάτων και οργάνωσης των διακοπών, αφού ένα αρκετά υψηλό ποσοστό και συγκεκριμένα έξι στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες προτίμησαν να προβούν στις σχετικές ενέργειες διεκπεραίωσης του ταξιδιού μόνοι τους και όχι μέσω ταξιδιωτικού γραφείου ή/και πράκτορα, όπως συνηθιζόταν προ κορονοϊού εποχή.
Οι αλλοδαποί τουρίστες κάνουν χρήση ενοικιαζόμενων οχημάτων κατά μέσο 7 ημέρες, με τους αλλοδαπούς επισκέπτες από τη Μεσόγειο, την ΗΠΑ/Καναδά/Αυστραλία, Κεντρική Ευρώπη και ΗΒ/Ιρλανδία να κάνουν περισσότερο χρήση αυτών, σε αντίθεση με τους τουρίστες από Ανατολική Ευρώπη και Σκανδιναβικές Χώρες. Σχετικά με τη χρήση λεωφορείων, οι αλλοδαποί τουρίστες από την Ανατολική Ευρώπη κάνουν περισσότερο χρήση αυτών, κυρίως και λόγο χαμηλού εισοδηματικού προφίλ, ενώ τα ταξί τα χρησιμοποιούν περισσότερο οι αλλοδαποί επισκέπτες από ΗΒ/Ιρλανδία, Σκανδιναβικές Χώρες και από ΗΠΑ/Καναδά/Αυστραλία, εθνικότητες πολύ υψηλού εισοδήματος.
Αναφορικά με τις τοποθεσίες που επέλεξαν οι επισκέπτες φαίνεται ότι προτιμούν τις παραλίες κυρίως του Ελαφονησίου αλλά και αυτές των Μπάλου και Φαλασάρνων, ενώ εξίσου σημαντικός αριθμός τουριστών πραγματοποιεί επισκέψεις σε μοναστήρια και εκκλησίες, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, κυρίως της Κνωσού. Παρατηρείται ότι οι δύο εμβληματικές παραλίες του Νομού Χανίων, όπως είναι του Ελαφονησίου και του Μπάλου είναι στις πρώτες επιλογές των αλλοδαπών τουριστών και κρίνεται απαραίτητη η αειφορική διαχείριση των προορισμών αυτών, δεδομένου του πολύ μεγάλου αριθμού αφίξεων αλλοδαπών τουριστών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας στους τέσσερις επισκέπτες δεν πραγματοποιεί επισκέψεις/εκδρομές παρά μόνο πολύ κοντά στην περιοχή διαμονής του.
Σχετικά με τα τοπικά αγροτικά προϊόντα, ο αλλοδαπός τουρίστας μένει πολύ ικανοποιημένος από τα τοπικά χαρακτηριστικά των προϊόντων αυτών, ενώ προβαίνει και σε αγορά αυτών με το ελαιόλαδο, το κρασί, το μέλι, τα τοπικά τυριά, τα λαχανικά, τον φυσικό χυμό πορτοκαλιού, τα βότανα/μπαχαρικά και το ρακί/τσικουδιά να συνεχίζουν και φέτος να προτιμώνται περισσότερο από τους αλλοδαπούς τουρίστες, ενώ ιδιαίτερη δυναμική παρουσιάζουν φέτος το κρητικό μέλι καθώς και τα φαρμακευτικά & αρωματικά φυτά.
Υψηλό είναι το ποσοστό των αλλοδαπών επισκεπτών που θα ενδιαφερόντουσαν για εναλλακτικές μορφές τουρισμού και δραστηριότητες, με σχεδόν όλους τους τουρίστες να προτιμούν την κολύμβηση, ενώ σχεδόν τέσσερις στους δέκα να επιλέγουν εκδρομές με σκάφος, καταδύσεις και πεζοπορία. Ένας στους πέντε θα ενδιαφερόταν για επίσκεψη σε τοπική αγροτουριστική επιχείρηση., ενώ ακολουθούν με ποσοστά από 10%-15%, ο σπληλαιοτουρισμός και δραστηριότητες όπως είναι η συμμετοχή σε εργαστήρια κεραμικής, αναρρίχηση, επίσκεψη σε τοπική φάρμα ζώων, ποδηλασία, ψάρεμα, σαφάρι με τζιπ, μαθήματα μαγειρικής και ιππασία.
Σχετικά με τα ποσοστά ικανοποίησης των αλλοδαπών τουριστών με τις προσφερόμενες υπηρεσίες, οι επισκέπτες μένουν πάρα πολύ ικανοποιημένοι αναφορικά με την καθαριότητα και τις παροχές/εγκαταστάσεις των παραλιών, την ασφάλεια και τις τιμές των προϊόντων σε ποσοστό κοντά στο 90%. Πολύ ικανοποιημένοι μένουν επίσης και για την προσβασιμότητα, τα πολιτιστικά αξιοθέατα, τα αρχαία μνημεία, τις υπηρεσίες υποστήριξης (ΑΤΜ κτλ.) σε ποσοστό κοντά στο 80%.
Οι αλλοδαποί τουρίστες συνεχίζουν να εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους σχετικά με την κακή κατάσταση του οδικού δικτύου και της σήμανσης, με μειωμένα όμως ποσοστά σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, ενώ υπάρχει αισθητή βελτίωση στην καθαριότητα τόσο στον αστικό ιστό όσο και στις παραλίες, ωστόσο το σύστημα αποκομιδής και περισυλλογής απορριμμάτων χρήζει περαιτέρω αναβάθμισης, καθώς πραγματοποιείται έντονη χρήση πλαστικών κυρίως στην Πόλη των Χανίων.
Επίσης, ιδιαίτερα φέτος, λόγω του μεγαλύτερου τουριστικού κύματος που έχει δεχτεί ποτέ η περιοχή, εκφράζεται έντονα η δυσαρέσκεια και ο προβληματισμός για ακρίβεια και συχνότητα λεωφορείων, την κυκλοφοριακή συμφόρηση και την έλλειψη διαθέσιμων χώρων στάθμευσης κυρίως στην Πόλη Χανίων, ενώ πολλά είναι τα παράπονα σχετικά με τη δυσκολία εύρεσης διαθέσιμων ενοικιαζόμενων οχημάτων αλλά και ταξί, έλλειψης ψηφιακών πινάκων πληροφόρησης στις στάσεις λεωφορείων προκαλώντας μεγάλο συνωστισμό και ταλαιπωρία στους τουρίστες, καθώς και την ανεπαρκή υποδομή για ποδηλατοδρόμους.
Πολλά αρνητικά σχόλια διατύπωσαν οι τουρίστες για τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, τα αδέσποτα και για το φαινόμενο της επαιτείας, τα οποία είναι πολύ έντονα τόσο στην Παλαιά Πόλη Χανίων όσο και στις ευρύτερες τουριστικές περιοχές και τα οποία χρήζουν άμεσης ανάγκης προσεκτικής αντιμετώπισης.
