του Εμμανουήλ Τσακαλάκη
Η «Κρητική Διατροφή» (Cretan Diet) είναι επιστημονικός όρος που περιγράφει τον καθημερινό τρόπο ζωής των παππούδων μας και είναι αυτός που ανέδειξε η μελέτη «Των Επτά Χωρών», σαν τον πιο Υγιεινό Τρόπο Ζωής. Η μελέτη αυτή έγινε από τον Αμερικανό Καθηγητή Δρ. Aνσελ Kις του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, τη δεκαετία του ’60 και σε αυτήν συμμετείχαν συνολικά περίπου 13.000 άνδρες, οι οποίοι επιλέχθηκαν από 16 διαφορετικές περιοχές 7 χωρών, δηλαδή Φιλανδία, Ολλανδία, Ιαπωνία, ΗΠΑ, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία & Ελλάδα, η οποία και συμμετείχε με δυο περιοχές: την Κρήτη και την Κέρκυρα. Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνηθεί η ασαφής μέχρι τότε σχέση μεταξύ δίαιτας και εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και έγινε σε μια ομάδα περίπου 700 ανδρών αγροτικής περιοχής της Κρήτης, η οποία είχε τους λιγότερους θανάτους από έμφραγμα της καρδιάς και τις διάφορες μορφές καρκίνου σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Μάλιστα ο πληθυσμός της Κρήτης ήταν ο μακροβιότερος.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διατροφική έρευνα του 20ου αιώνα και ο καθηγητής Δρ. Άνσελ Κις έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό «TIME» τον Ιανουάριο του 1961. Απεβίωσε το Νοέμβριο του 2004, σε ηλικία
100 ετών, η δε σύζυγός του έζησε μέχρι τα 97 της
χρόνια και απεβίωσε το 2006.
Τον πυρήνα της διατροφής αποτελούσαν τα τρόφιμα από φυτικές πηγές, ενώ τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, ως επί το πλείστον οικόσιτα, είχαν περισσότερο περιφερειακό χαρακτήρα αφού τα κατανάλωναν τις αργίες και τις εορτές. Η διατροφή είναι απλή και περιλαμβάνει κυρίως ελαιόλαδο που αντιστοιχούσε στο ένα τρίτο της ημερήσιας ενέργειας κατ’ άτομο. Το μεγαλύτερο μέρος της ενέρ- γειας προήρχετο από δημητριακά, κυρίως ψωμί, όσπρια, λαχανικά, και σπανιότερα σε μικρές ποσότητες από αυγά, τυρί, γάλα, ψάρι και λίγο κόκκινο κρασί σε κάθε γεύμα.
Για επιδόρπιο έτρωγαν πολλά φρούτα, ενώ για «γλυκά» έφτιαχναν παραδοσιακά εδέσματα με βάση το μέλι και τους ξηρούς καρπούς που και αυτά τα κατανάλωναν μό- νο λίγες φορές μέσα στην εβδομάδα. Ένας παράγοντας που σύμφωνα με τον Καθηγητή Α. Καφάτο δεν είχε επαρκώς αξιολογηθεί κατά την έναρξη της μελέτης των 7 χωρών ήταν το γεγονός ότι οι Κρητικοί την εποχή εκείνη τηρούσαν ευλαβικά όλες τις νηστείες, άρα και μείωναν σημαντικά την πρόσληψη επιβλαβών τροφών για την υγεία. Ενώ πολλές θρησκείες ορίζουν περιόδους νηστείας καμία δεν έχει τη δομή της Ορθοδόξου εκκλησίας μας. Η Ορθόδοξη εκκλησία ορίζει διάφορες περιόδους νηστείας, οι οποίες συνολικά ανέρχονται σε 180-200 ημέρες κατά τη διάρκεια του έτους, δηλ. το 52% των ημερών. Σε αντίθεση με τις αστικές κοινωνίες, όπου η καθιστική ζωή είναι ο κανόνας, η καθημερινότητα του Κρητικού ήταν συνυφασμένη με την κίνηση. Ο μέσος Κρητικός περπατούσε 13-14 χιλιόμετρα την ημέρα (σε αντίθεση με λιγότερα από 2 χλμ. σήμερα) και η χειρονακτική ενασχόλησή του με τις γεωργικές εργασίες στις ελιές και στ’ αμπέλια, ήταν η καθημερινή φυσική του άσκηση.
