[χρόνος ανάγνωσης 3 λεπτά και 43 δευτ.]
Η ενεργειακή μετάβαση της Ελλάδας βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Με αφορμή τα αυξανόμενα προβλήματα στο ηλεκτρικό σύστημα από την ανισόρροπη διείσδυση των ΑΠΕ – ιδίως των φωτοβολταϊκών – ο Ελληνικός Σύνδεσμος Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΕΣΜΥΕ) καταθέτει ένα σύνολο τεκμηριωμένων προτάσεων, στοχεύοντας σε μια λειτουργικά σταθερή, δίκαιη και τεχνικά βιώσιμη ενεργειακή στρατηγική.
Ο Σύνδεσμος επισημαίνει ότι τα οριζόντια μέτρα περικοπών πλήττουν αδικαιολόγητα τεχνολογίες όπως τα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα, τα οποία προσφέρουν συνεχή, αξιόπιστη ενέργεια και συμβάλλουν καθοριστικά στην ασφάλεια του δικτύου, αλλά και στη διαχείριση φυσικών πόρων με πολλαπλές ωφέλειες για την κοινωνία και το περιβάλλον.
Με αιχμή του δόρατος την αναγνώριση του στρατηγικού ρόλου των ΜΥΗΕ και την ανάγκη στοχευμένων παρεμβάσεων ανά τεχνολογία, ο ΕΣΜΥΕ προτείνει ένα σαφές πλαίσιο δράσεων, που περιλαμβάνει εξαίρεση των ΜΥΗΕ από περικοπές, ενίσχυση τεχνολογιών σταθερής παραγωγής, επιτάχυνση της αποθήκευσης και ρεαλιστικό επανασχεδιασμό του ενεργειακού μίγματος.
Η ενεργειακή μετάβαση δεν μπορεί να βασίζεται σε μονοδιάστατες λύσεις. Απαιτεί τεχνική τεκμηρίωση, κοινωνική λογική και αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων, βιώσιμων πόρων – με τα ΜΥΗΕ να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της λύσης.
Αναλυτικά οι Προτάσεις του ΕΣΜΥΕ για τη διαχείριση του προβλήματος των περικοπών και την προώθηση μιας βιώσιμης ενεργειακής μετάβασης έχουν ως εξής:
Είναι βέβαιο ότι η ανισορροπία του μίγματος των τεχνολογιών ΑΠΕ που συμμετέχουν στο ενεργειακό μίγμα, θα καταλήξει να έχει οδυνηρό αποτύπωμα στην λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος, όπως προκύπτει από τα πρώτα «δείγματα γραφής» που αποτυπώνονται ήδη από τώρα.
Η Πολιτεία επιχειρώντας να διαχειριστεί το πρόβλημα της υπερπροσφοράς ενέργειας κατά τις ώρες παραγωγής των φωτοβολταϊκών εφαρμόζει οριζόντιους περιορισμούς έγχυσης, ακόμα και σε τεχνολογίες που δεν συμβάλλουν καθόλου στο πρόβλημα, όπως τα μικρά υδροηλεκτρικά, οι οποίοι συνδυάζονται με μηδενικές και αρνητικές τιμές τις εν λόγω ώρες και με μεγάλες αυξήσεις των τιμών τις απογευματινές ώρες για κάλυψη της ζήτησης από συμβατικά καύσιμα.
Τα προβλήματα απόκλισης προσφοράς και ζήτησης στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με τις συνεπαγόμενες επιπτώσεις στη σταθερότητα του συστήματος, οφείλονται κατά κύριο λόγο:• Στην υπέρμετρη διείσδυση φωτοβολταϊκής παραγωγής που δημιουργεί την υπερπροσφορά έναντι της ζήτησης τις μεσημεριανές κυρίως ώρες, χωρίς στοχευμένο προγραμματισμό και σε εκτροπή της αναλογίας μίγματος τεχνολογιών του ΕΣΕΚ.• Στην καθυστέρηση ανάπτυξης έργων αποθήκευσης ενέργειας και δικτύων μεταφοράς και διανομής.• Στην κατάργηση συμβατικών μονάδων χωρίς την προηγούμενη εξασφάλιση τεχνικά ισοδύναμης εφεδρείας.
Η αναστολή χορήγησης όρων σύνδεσης σε έργα ΑΠΕ, καθώς και οι εκτεταμένοι περιορισμοί έγχυσης που επιβάλλονται οριζόντια, αποτελούν αποσπασματικά μέτρα, εκτός οργανωμένου και τεχνικά βιώσιμου σχεδίου ανάπτυξης του ενεργειακού συστήματος της χώρας.
Το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι υπερπαραγωγή από ΑΠΕ συνολικά, αλλά η υπερπροσφορά ενέργειας συγκεκριμένων ωρών, ιδίως από φωτοβολταϊκούς σταθμούς τις ώρες μέγιστης ηλιοφάνειας, με αποτέλεσμα την τοπική και χρονική ασυμβατότητα μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης. Σε όλες τις υπόλοιπες ώρες, το ποσοστό διείσδυσης ΑΠΕ υπολείπεται της ζήτησης.
Η αναγκαία διόρθωση της ασυμμετρίας δεν μπορεί να επιτευχθεί με οριζόντιες περικοπές όλων των τεχνολογιών, αλλά μόνο με στοχευμένες παρεμβάσεις, λαμβάνοντας υπόψη:
• Τη συνεισφορά κάθε τεχνολογίας στην ασφάλεια του συστήματος.
• Την σταθερότητα και ποιότητα της παραγόμενης ενέργειας, καθώς και την δυνατότητα συνεχούς παραγωγής καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου που παρέχει κάθε τεχνολογία.
• Την δυνατότητα ικανοποίησης πολλαπλών χρήσεων και στόχων, πέραν της παραγωγής ενέργειας (π.χ. ύδρευση, άρδευση, αντιπλημμυρική προστασία, αντιμετώπιση λειψυδρίας) και την μεγιστοποίηση της ορθολογικής χρήσης των υδάτινων πόρων.
Οι παραπάνω παρεμβάσεις είναι το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης της απαιτούμενης ισορροπίας και του ορθολογισμού διαχείρισης του μίγματος.
Ο ρόλος και τα πλεονεκτήματα των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων
Τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα συνιστούν σταθμούς που προσφέρουν προβλέψιμη και αξιόπιστη ενέργεια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, χωρίς αιχμές ή απότομες διακυμάνσεις, πλήρως ελεγχόμενη από τον διαχειριστή του συστήματος.
Τα ΜΥΗΕ, ως στρεφόμενες μηχανές, προσφέρουν την απαραίτητη αδράνεια στο σύστημα, αυξάνοντας την ασφάλεια του δικτύου και μειώνοντας τον κίνδυνο του black out, ενώ παράλληλα αποτελούν έργα πολλαπλής ωφέλειας και χρήσης, καθώς πολλά εξ αυτών εξυπηρετούν ταυτόχρονα υπηρεσίες ύδρευσης και άρδευσης, ρύθμισης ροής ποταμών, αντιπλημμυρικής προστασίας και διαχείρισης υδάτινων πόρων και ιχθυοπανίδας.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, τα μικρά υδροηλεκτρικά επιβάλλεται τεχνικά και λειτουργικά να αξιοποιηθούν ως μονάδες φορτίου βάσης, ενισχύοντας τη σταθερότητα και την ασφάλεια του δικτύου αντί να την υπονομεύουν.
Οι υφιστάμενες διακοπές στη λειτουργία τους επιφέρει δυσανάλογες επιπτώσεις όχι μόνο στην ενεργειακή ισορροπία, αλλά και στο περιβάλλον, την αγροτική οικονομία και τη διαχείριση φυσικών πόρων, ενώ παράλληλα δημιουργούν υπέρμετρα προβλήματα φθοράς του εξοπλισμού τους.
Προτάσεις για μια δίκαιη, ορθολογική και τεχνικά ορθή διαχείριση του προβλήματος
Οι προτάσεις του ΕΣΜΥΕ συνοψίζονται στα εξής μέτρα:1. Εξαίρεση των μικρών υδροηλεκτρικών από τα μέτρα περιορισμών έγχυσης, με αναγνώριση της τεχνικής και κοινωνικής τους αξίας και των παράλληλων χρήσεων που εξυπηρετούν ταυτόχρονα, η οποία έχει προτεραιότητα έναντι και αυτής της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
2. Πλήρης αναστολή χορήγησης όρων σύνδεσης σε φωτοβολταϊκά έργα και από τους δύο διαχειριστές (ΔΕΔΔΗΕ & ΑΔΜΗΕ), τουλάχιστον μέχρι την εισαγωγή δυνατότητας χορήγησης ευέλικτων όρων σύνδεσης και σίγουρα μέχρι το 2030.3. Άμεση και απόλυτη προτεραιότητα χορήγησης όρων σύνδεσης για τεχνολογίες σταθερής παραγωγής, όπως τα μικρά υδροηλεκτρικά, η γεωθερμία, το βιοαέριο και η βιομάζα.4. Υποχρεωτική ενσωμάτωση αποθήκευσης ή συνεργασίας με αποθήκευση για όλα τα Φ/Β έργα που έχουν λάβει όρους σύνδεσης.5. Επιτάχυνση υλοποίησης έργων αποθήκευσης, με την παροχή των απαιτούμενων κινήτρων & έργων επέκτασης του δικτύου.6. Επανεξέταση και επανασχεδιασμός περιθωρίων ένταξης νέων έργων ΑΠΕ πλην ΦΒ, βάσει ρεαλιστικής πρόβλεψης εξέλιξης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Συμπεράσματα
Η χώρα μας έχει ανάγκη από ενεργειακό σχεδιασμό με τεχνική τεκμηρίωση, κοινωνική ευαισθησία και λογική κρίση, και όχι από οριζόντιες περικοπές και αποσπασματικές παρεμβάσεις. Για ένα σύστημα λογικό, δίκαιο, λειτουργικό και βιώσιμο, ο Ελληνικός Σύνδεσμος Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων ζητά:• Άμεση θεσμική αναγνώριση των ΜΥΗΕ ως έργων στρατηγικής σημασίας, πολλαπλής αξιοποίησης και χρήσης των υδάτινων πόρων, με άρση πολιτικών που αποτελούν φραγμό στην διείσδυσή τους.• Θέσπιση πανελλήνιου προγράμματος συνδυαστικών έργων πολλαπλής χρήσης υδάτινων πόρων με κύριο στόχο τη βέλτιστη ορθολογικά διαχείρισή τους μέσω της ικανοποίησης παράλληλων αναγκών (αντιπλημμυρικής προστασίας, άρδευσης, λειψυδρίας, παραγωγής ενέργειας, κ.α.)• Επανασχεδιασμό μακροπρόθεσμου πλαισίου ένταξης σταθμών με πραγματική τεχνικοοικονομική αξιολόγηση ανά τεχνολογία κα.
Η επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης, εγχώρια και ευρωπαϊκά, είναι μονόδρομος. Θα πρέπει όμως, έστω και σήμερα, να αναθεωρήσουμε στόχους, εργαλεία και πολιτικές, αλλιώς είναι ήδη ορατός ο κίνδυνος να βρεθούμε μπροστά σε δύσκολες, μη διαχειρίσιμες, απευκταίες καταστάσεις.
