Του Γιώργου Ατσαλάκη*
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δύο μεγάλες οικονομίες του πλανήτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ είναι το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα με την Κίνα το οποίο συνεχίζει να αυξάνεται σταθερά όλη την τελευταία δεκαετία. Το εμπορικό έλλειμμα της Ε.Ε. το 2021 ήταν περίπου $180 δις και των ΗΠΑ περίπου $350 δις. Οι δύο αυτές οικονομίες που αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ, χάνουν περίπου $530 δις ετησίως. Η Δύση για να διατηρήσει σταθερό το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών της, αναγκάζεται να δανείζεται κάθε χρόνο ή να «τυπώνει χρήμα» για να αναπληρώνει τα χρήματα που «μεταναστεύουν» μέσω των εμπορικών ελλειμμάτων. Τα εμπορικά ελλείμματα υπονομεύουν εκ των έσω την Δύση. Ο δανεισμός και η «εκτύπωση χρήματος» ή η «ποσοτική χαλάρωση» οδηγούν σε πληθωρισμό και υπονομεύουν ακόμα περισσότερο τις κυβερνήσεις και τους λαούς. Τα εμπορικά ελλείμματα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που πρέπει να λύσει η Δύση ξεκινώντας από τώρα. Η χρηματική αυτή «αιμορραγία» δεν μπορεί να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια (σε δέκα χρόνια θα ξεπεράσει τα 5,3 τρις!). Η Δύση (ΗΠΑ & Ε.Ε.) πιέζει να ανασχέσει το μέτωπο της Ρωσίας για να ασχοληθεί με την αντιμετώπιση των παραπάνω εμπορικών ελλειμμάτων. Η Ρωσία εδώ και αρκετό καιρό αισθάνεται αυτή την πίεση και επιπλέον αντιλαμβάνεται τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει από μια νέα πηγή ενέργειας που θα εμφανιστεί στα επόμενα έτη, η οποία θα φέρει τεκτονικές αλλαγές στο τομέα της ενεργείας.
Ο άνθρακας, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο είναι οι πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο, οι οποίες διατίθενται σε περιορισμένη προσφορά και σε υψηλές τιμές. Η εξέλιξη της τεχνολογίας οδηγεί στην παραγωγή ενέργειας από την πυρηνική σύντηξη (nuclear fusion). Θα είναι η καθαρότερη διαθέσιμη πηγή ενέργειας επειδή αναπαράγει τη φυσική του ήλιου με τη ένωση ατομικών πυρήνων για τη δημιουργία μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας σε ηλεκτρική ενέργεια. Η διαδικασία δεν απαιτεί ορυκτά καύσιμα, δεν αφήνει πίσω της ραδιενεργά απόβλητα και είναι μια ασφαλέστερη εναλλακτική λύση έναντι της ήδη γνωστής πυρηνικής ενέργειας από την σχάση των ατόμων. Αυτή η νέα πηγή ενέργειας θα λύσει κατά μεγάλο βαθμό και το πρόβλημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής. Θα μπορούν να παραχθούν απεριόριστες ποσότητες και σε φθηνή τιμή. Σύμφωνα με τις προβλέψεις των ΗΠΑ που έγιναν το 2006, θα είναι διαθέσιμη στην αγορά προς το τέλος της δεκαετίας του 2040. Πρόσφατα, αρκετά δημοσιεύματα για τις εξελίξεις στην τεχνολογία της πυρηνικής σύντηξης, είδαν το φως της δημοσιότητας. Αρκετά χρόνια πριν την εμφάνιση της πυρηνικής σύντηξης στην αγορά, οι χώρες που στηρίζονται σε εξαγωγές άνθρακα, πετρελαίου, και φυσικού αερίου, θα γνωρίσουν δραματική μείωση των εσόδων τους και η ανά μονάδα τιμή θα μειωθεί τόσο πολύ που ενδέχεται να μην αξίζει η εξόρυξη τους. Όσες δε από τις χώρες αυτές δεν διαθέτουν τεχνολογική υπεροχή και διεθνή εμπορικά σήματα που θα μπορούσαν να τους εξασφαλίζουν υποκατάσταση των απολεσθέντων εσόδων, θα γνωρίσουν ακόμα μεγαλύτερη κατάρρευση των εσόδων τους.
Το ΑΕΠ της Ρωσίας είναι περίπου 1,5 δις $ λίγο μεγαλύτερο από αυτό της Ισπανίας. Οι εξαγωγές της Ρωσίας το 2021 ανήλθαν στα 490 δις $. Το 50% των εξαγωγών της, εξαρτάται από τις υπάρχουσες πηγές ενέργειας, (από τις εξαγωγές, 110 δις αφορούν το πετρέλαιο, 69 δις προϊόντα πετρελαίου, και 63 δις το φυσικό αέριο) οι οποίες πρόκειται να δεχθούν σημαντικό πλήγμα από την πυρηνική σύντηξη.
Η Ρωσία αντιλαμβάνεται ότι δεν θα έχει την δυνατότητα να αντικαταστήσει τα περίπου 250 δις εσόδων που κερδίζει από τις υπάρχουσες πηγές ενέργειας, όταν θα εμφανιστεί η πυρηνική σύντηξη. Η πτώση των τιμών της ενέργειας για τον άνθρακα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο κλπ., θα επέλθει πολύ πριν εμφανιστεί η νέα πηγή ενέργειας, καθόσον όλες οι χώρες θα επιταχύνουν να εξορύξουν τα αποθέματα ενέργειας πριν καταρρεύσουν οι τιμές. Αυτή την εξέλιξη οι ΗΠΑ την είχαν αντιληφθεί εγκαίρως και εδώ και δέκα χρόνια εξορύσσουν, τα άλλοτε αποθέματα που κρατούσαν ως εφεδρείες, και έχουν γίνει μια από τις πιο σημαντικές χώρες εξαγωγής ενέργειας.
Οι τιμές της ενέργειας έχουν ήδη αυξηθεί εξ αιτίας της απορρύθμισης της εφοδιαστικής αλυσίδας από την πανδημία και εξ αιτίας του λανθασμένου σχεδιασμού της Δύσης για την μετάβαση στην «πράσινη ενέργεια», που όλοι θέλουμε. Η ορθή οικονομική σκέψη για αποφάσεις που αφορούν την ενέργεια, υποκαθιστάτε από γεωοικονομικά και γεωπολιτικά κριτήρια που εκτοξεύουν περαιτέρω τις τιμές.
Σήμερα η Ρωσία βρίσκεται στην ισχυρότερη θέση από το 1989. Την ισχύ αυτή όμως θα την απολέσει αρκετά χρόνια πριν εμφανιστεί η πυρηνική σύντηξη. Επειδή υπολείπεται σε νέες καινοτομίες, ίσως ποτέ άλλοτε αυτόν τον αιώνα να μην ξανά έχει τόσο ισχύ. Άρα τώρα είναι η χρονική στιγμή να προστατευτεί για τα επόμενα χρόνια πριν αρχίσει να χάνει την ισχύ της. Τώρα είναι η ώρα να αποτρέψει την ένταξη των χωρών της πρώην σοβιετικής ένωσης να προσχωρήσουν στο ΝΑΤΟ. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με υπογραφή μιας μακροχρόνιας συμφωνίας με την Δύση που θα αποτρέπει το ΝΑΤΟ να δεχθεί τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Για να έρθει η συμφωνία στα μέτρα της, επεμβαίνει στην Ουκρανία να κατακτήσει εδάφη και μετά να διαπραγματευτεί από πιο ισχυρή θέση. Η περαιτέρω αύξηση των τιμών ενέργειας λόγω της επέμβασης, θα καλύψει το κόστος της εισβολής. Σε κάθε περίπτωση όμως η Ρωσία βρίσκεται σε δύσκολη θέση.
Σύμφωνα όμως με την γεωγραφική θέση της Ρωσίας θα πρέπει να ανήκει στου κόλπους της Ευρώπης ως φυσική και πλουτοπαραγωγική της συνέχεια. Μην ξεχνάμε ότι μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις ήταν η Ρωσία, η Αγγλία και η Γαλλία οι οποίες παρά τους επί μέρους ανταγωνισμούς, συνεργαζόταν για θέματα του κοινού γεωγραφικού τους χώρου.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης,
Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
