Το «τελευταίο μίλι» της πανδημίας στο Ισραήλ και στην Ελλάδα

Των
Γεώργιου Ατσαλάκη*
Βασίλη Τσούμπρη**

Η ανάλυση των δεδομένων των εμβολιασμών της πανδημίας του Ισραήλ εξακολουθεί να εντυπωσιάζει θετικά και να αποτελεί ελπίδα και πρότυπο για την αντιμετώπιση της πανδημίας και από άλλες χώρες. Πληθυσμιακά, κλιματικά και γεωγραφικά το Ισραήλ και η Ελλάδα βρίσκονται αρκετά κοντά.
Μετά την επέκταση των εμβολιασμών σε αρκετό πληθυσμό και την κορύφωση του παρόντος κύματος, η ανάλυση των κρουσμάτων χάνει την σπουδαιότητα πού είχε μέχρι πρότινος. Εξάλλου λόγω του μεγάλου αριθμού οικιακών τεστ θα παρουσιαστούν αρκετά κρούσματα τις επόμενες μέρες. Την μεγαλύτερη σπουδαιότητα αποκτά πλέον ο αριθμός των θανάτων πού είναι και η πιο οδυνηρή συνέπεια της πανδημίας. Η κάμψη της καμπύλης των ημερήσιων θανάτων προς τα κάτω δείχνει την αποτελεσματικότητα των εμβολιασμών στην κοινότητα. Στη συνέχεια, σημαντικοί παράμετροι είναι οι αριθμοί των διασωληνωμένων, και των εισαγωγών στα νοσοκομεία. Η ανάλυση των δεδομένων δίνει πλέον περισσότερη βαρύτητα σε αυτούς τους παράγοντες.
Αναλύοντας πραγματικά δεδομένα του Ισραήλ που προηγείται παγκοσμίως στον αριθμό των εμβολιασμών, και αναλύοντας τις σημαντικές ημερομηνίες όπου πάρθηκαν κρίσιμες αποφάσεις, μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμα συμπεράσματα για την πορεία των αποφάσεων προς το «τελευταίο μίλι» της πανδημίας.

Σημαντικές ημερομηνίες αποφάσεων και ποσοστά εμβολιασμών στο Ισραήλ
Σημαντικά γεγονότα	Ημερομηνία	Ποσοστό πλυθησμού εμβολιασμένων με 2 δόσεις	Ημέρες από την κορύφωση των θανάτων	Κρούσματα μέσος όρος 7 ημερών	Ημέρες από την κορύφωση των κουσμάτων
Κορύφωση κρουσμάτων	15/1/21	5%	———–	8.395	———
Κορύφωση θανάτων	25/1/21	14%	————	6.874	10
Άρση του απαγορευτικού	15/2/21	27%	20	4.823	30
Σχεδόν ολικό ανοιγμα της αγοράς	15/3/21	44%	50	2.332	60
Κατάσταση την 4/4/21	4/4/21	55%	70	332	80

Στον πίνακα βλέπουμε την κορύφωση του 7ήμερου μέσου όρου με 8.395 κρούσματα να πραγματοποιείται στις 15/01/2021 έχοντας εμβολιαστεί το 5% του πληθυσμού με τις 2 δόσεις. Η κορύφωση των θανάτων επήλθε με εμβολιασμένο το 14% του πληθυσμού 10 ημέρες μετά. Η άρση του απαγορευτικού έγινε με εμβολιασμένο του 27% του πληθυσμού 20 μέρες μετά την κορύφωση των θανάτων και 30 μέρες μετά την κορύφωση των κρουσμάτων την 15/2/21.
Σχεδόν ολικό άνοιγμα της αγοράς πραγματοποιήθηκε με εμβολιασμένο το 44% του πληθυσμού 50 μέρες μετά την κορύφωση των θανάτων, και 60 ημέρες μετά την κορύφωση των κρουσμάτων με 7ήμερο μέσο όρο κρουσμάτων στα 2.332
Θα μπορούσαμε στην χώρα μας, ακολουθώντας το σενάριο του Ισραήλ με βάση τις κρίσιμες ημερομηνίες, να χαράξουμε ένα βασικό σενάριο κρίσιμων αποφάσεων  όταν φθάσουμε στα αντίστοιχα ποσοστά  εμβολιασμών.
Α) Θεωρούμε ότι κορύφωση των κρουσμάτων επιτεύχθηκε το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου με εμβολιασμένο το 6% του πληθυσμού και 7ήμερο μέσο όρο κρουσμάτων 3.075 κρούσματα (75% λιγότερα από τα κρούσματα του Ισραήλ).
Β) Η κορύφωση των θανάτων στην Ελλάδα με βάση το σενάριο του Ισραήλ   θα πρέπει να επέλθει όταν επιτευχθεί ο εμβολιασμός του 14%. Η κορύφωση των ημερήσιων θανάτων είναι το κρίσιμο σημείο της τρέχουσας εβδομάδας. Εάν η κορύφωση των θανάτων γίνει στα τωρινά επίπεδα, όπως, μάλλον δείχνουν τα δεδομένα, θα έχει ως συνέπεια να δούμε την μείωση των θανάτων πριν να φθάσουμε στο 14% των εμβολιασμών. Αυτό θα έχει ευνοϊκές συνέπειες και στις επόμενες κρίσιμες αποφάσεις.
Τα θετικά προς αυτήν την ευνοϊκή εξέλιξη είναι οι μειωμένοι Θάνατοι στο παρόν κύμα κατά 30% από ότι στο κύμα το Νοεμβρίου παρόλο που οι διασωληνωμένοι είναι 25% επί πλέον. Επίσης τα κρούσματα στην Ελλάδα είναι 75% λιγότερα από αυτά του Ισραήλ. Επί πλέον στο Ισραήλ οι θάνατοι στο τελευταίο κύμα ήταν 50% περισσότεροι από το κύμα του Νοεμβρίου.
Γ) Η άρση του απαγορευτικού με βάση το σενάριο του Ισραήλ θα πρέπει να γίνει όταν εμβολιαστεί το 27% του πληθυσμού. Όμως τα παραπάνω δεδομένα δείχνουν ότι η άρση θα γίνει με λιγότερο ποσοστό εμβολιασμών. 
Δ) Το σχεδόν ολικό άνοιγμα της αγοράς με βάση το σενάριο του Ισραήλ, θα πρέπει να γίνει όταν θα έχει εμβολιαστεί το 44% του πληθυσμού. Όμως και σε αυτή την περίπτωση τα παραπάνω δεδομένα δείχνουν ότι θα γίνει με λιγότερο ποσοστό  εμβολιασμών. 
Οι προσπάθειες της πολιτείας και της κοινωνίας πρέπει να στραφούν στην ορθή τήρηση των μέτρων καθώς το σταδιακό  άνοιγμα των δραστηριοτήτων θα φέρνει σποραδικές εξάρσεις των παραμέτρων.

Την 4/4/21 όπως δείχνει το διάγραμμα, το Ισραήλ πέτυχε 70 μέρες μετά την κορύφωση των ημερήσιων θανάτων και έχοντας εμβολιαστεί το 55% του πληθυσμού να έχουν μειωθεί:
α) οι θάνατοι κατά -85% από την κορυφή (κόκκινη καμπύλη)
β) οι διασωληνωμένοι κατά -71% (κίτρινη καμπύλη)
γ) οι νέες εισαγωγές κατά -90% (πράσινη καμπύλη)
δ) τα κρούσματα κατά -96%(μπλε καμπύλη)
Τα παραπάνω εντυπωσιακά αποτελέσματα θα μπορέσουν να επιτευχθούν και στην χώρα μας, κατόπιν σημαντικών προσπαθειών από όλους και με την προϋπόθεση ότι οι εμβολιασμοί θα συνεχιστούν κανονικά και ότι  η κοινότητα θα ακολουθεί  το μέτρο της τήρησης των αποστάσεων, θα κάνει ορθή χρήση της μάσκας και θα αποφεύγει τους συνωστισμούς τουλάχιστον μέχρι την ολοκλήρωση των εμβολιασμών ή μέχρι έως ότου μας συμβουλέψουν οι υγειονομικοί. Η ορθή τήρηση των μέτρων κατά τις εορτές του Πάσχα θα εγγυηθεί την έναρξη της τουριστικής σεζόν και την ανάκαμψη της οικονομίας νωρίτερα. Είναι όμως ανησυχητικό ότι στις ηλικίες που έχει επιτραπεί ο εμβολιασμός μέχρι τώρα και είναι και οι πιο ευάλωτες, έχει εμβολιαστεί μόνο το 60% κατά μέσο όρο. 

*Ο Γεώργιος Ατσαλάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης.
**Ο Τσούμπρης Βασίλειος Ερευνητής, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.