Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το 11ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας που διοργάνωσαν ο Κήπος Αθηνών, ο Κήπος Θεσσαλονίκης και ο Δήμος Παλλήνης, υπό την Αιγίδα της Περιφέρειας Αττικής.
Η διαδικτυακή διοργάνωση μεταδόθηκε απευθείας από το epicuros.gr, Youtube και Facebook.
Επρόκειτο για ένα αφιέρωμα στα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και τις Επικούρειες επιδράσεις στον προεπαναστατικό Νεοελληνικό Διαφωτισμό, στην Ελληνική Επανάσταση και στην μετεπαναστατική Ελλάδα.
Παράλληλα υπήρξαν ενότητες για την Επικούρεια φιλοσοφία από την αρχαιότητα έως σήμερα, τις άλλες φιλοσοφικές σχολές της Αρχαιότητας και την Επικούρεια προσέγγιση και Σύγχρονοι προβληματισμοί.
Στην επίδραση και σημασία στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό, του Γάλλου φιλόσοφου, ιερέα, επιστήμονα, αστρονόμου και μαθηματικού Πιέρ Γκασσεντί, αναφέρθηκε στην ομιλία του ο κ. Χρήστος Γιαπιτζάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Γενετικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιδρυτικό Μέλος Φίλων Επικούρειας Φιλοσοφίας «Κήπος των Αθηνών».
Συνοψίζοντας τα συμπεράσματα της επίδρασης του Γκασσεντί τόνισε:
• Ως αναβιωτής της Επικούρειας φιλοσοφίας, ο Γκασσαντί οδήγησεδιεθνώς σε Εμπειρισμό, Επιστήμη, Διαφωτισμό
• Ο «βαθύς Γασσένδης» επέδρασε στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό(«στους Γασσενδιστές») που χρησιμοποίησαν έννοιες προερχόμενες από την εκχριστιανισμένη εκδοχή της Επικούρειας φιλοσοφίας
• Ακόμη και έτσι η επικούρεια σκέψη αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους Έλληνες με τις έννοιες της μελέτης της Φύσης, της ελευθερίας («Κάλιο’ ναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά 40 χρόνους…»), της αφοβίας του θανάτου («Ελευθερία ή Θάνατος»!), του κοινωνικού συμβολαίου και της ευδαιμονίας
• Η Διακήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην αρχή της Επανάστασης για την Ελληνική Ανεξαρτησία έγραφε: «Προ πολλού οι λαοί της Ευρώπης… μας επροσκάλουν εις μίμησιν, αυτοί, καίτοι οπωσούν ελεύθεροι, επροσπάθησαν να αυξήσωσι την ελευθερίαν, και δι’ αυτής πάσαν αυτών την Ευδαιμονίαν».
Ακόμη στη διάρκεια της τοποθέτησής του ο καθηγητής Χρήστος Γιαπιτζάκης επισήμανε:
• Πιερ Γκασσαντί, ο αναβιωτής της Επικούρειας φιλοσοφίας
Γιαπιτζάκης Χ. (2013) 3ο Πανελ. Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας
• Ο επικούρειος Ανθρωπισμός του Γκασσαντί και οι επιδράσεις του στον Διαφωτισμό
Θεοδώρου Ο. (2014) 4ο Πανελ. Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας
• Η επίδραση του επικούρειου Πιερ Γκασσαντί στον Ιώσηπο Μοισιόδακα
Τεμπέλης Η. (2014) 4ο Πανελ. Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας
•Η πρόσληψη του Επίκουρου από Έλληνες Διαφωτιστές στην Βιέννη
Τεμπέλης Η. (2018) 8ο Πανελ. Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας
300πΧ- 400μΧ
Σχολή Επικουρείων
(αλληλαγνωρίζονταν ως «φίλοι» πλούσιοι και φτωχοί, άνδρες και γυναίκες, ελαύθεροι και δπύλοι)
1417 – Αναγέννηση
Ανακάλυψη του επικούρειου ποιήματος
7400 στίχων του Ρωμαίου Λουκρήτιου
«Περί φύσεως των πραγμάτων»
1647 – Εμπειρισμός
Αναβίωση της Επικούρειας φιλοσοφίας
από τον Γάλλο καθολικό ιερέα και φυσικό φιλόσοφο Γκασσαντί, φίλο του Γαλιλαίου
(αρχή πορείας προς Διαφωτισμό και Επιστήμη)
«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» (Εκδοτική Αθηνών) τόμος ΙΑ, σελίδα 329:
«Ορθό είναι να αναζητούμε τη μακρινή αρχή του Διαφωτισμού ως τον Γκασσαντί».
Προεπικούρεια περίοδος – ΕΠΙΣΤΗΜΗ
• 1610: Ο Ιταλός Γαλιλαίος (55 ετών) δημιούργησε το πρώτο τηλεσκόπιο στην Ιταλία
• 1617-1623: Ο Γάλλος Γκασσαντί (25-30 ετών) όταν ήταν καθηγητής Φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Αιξ-αν-Προβάνς παρακολουθούσε τις αστρονομικές εργασίες του Γαλιλαίου και του Κέπλερ
• 1623-1640: Έκανε αστρονομικές παρατηρήσεις με τηλεσκόπιο και δημοσίευσε πρωτοποριακές επιστημονικές εργασίες:
• πρώτος περιέγραψε το Βόρειο Σέλας
• πρώτος που παρατήρησε έναν πλανήτη, τον Ερμή να περνά μπροστά από τον ήλιο
Στην αλληλογραφία του με τον Γαλιλαίο έκανε αναφορές στον Λουκρήτιο
Επικούρεια περίοδος – Η ΣΥΓΓΡΑΦΗ
1647: «Βίος, θάνατος και δόγμα του Επίκουρου σε 8 βιβλία»
(“Vita, moribus et doctrina Epicuri libri octo”)
• το πρώτο εκτενές φιλοσοφικό έργο μετά από δώδεκα αιώνες που υπερασπιζόταν τον Επίκουρο παραθέτοντας εκτενείς πηγές1649:«Σχόλια στο βιβλίο 10 του Διογένη Λαέρτιου»
(“Animadversiones in X librum Diogeni Laertii”)
1649:«Φιλοσοφικό σύστημα του Επίκουρου»
(“Syntagma philosophiae Epicuri”)
• διεξοδική περιγραφή της Επικούρειας φιλοσοφίαςΕπικούρεια φιλοσοφία – ΟΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣΓΙΑΤΙ ΠΡΟΤΕΙΝΕ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ;
• Ο Γκασσαντί ήταν Επιστήμονας αλλά και Χριστιανός• Επηρεασμένος από άλλους φωτισμένους Χριστιανούς που συμπαθούσαν τον Επίκουρο (πχ Έρασμος), επέφερε ορισμένες αλλαγές ώστε να εναρμονίσει την Επικούρεια φιλοσοφία με τον Χριστιανισμό•Το θεωρούσε φυσιολογικό αφού και οι Νεοπλατωνικοί είχαν τροποποιήσει τον Αριστοτέλη ώστε να ταιριάζει με τις πλατωνικές απόψεις και οι Χριστιανοί τον Αριστοτέλη
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ:
α) ο Θεός δημιουργός ατόμων και κενού χώρου, τον Θεό τον αντιλαμβανόμαστε σαν υλικό αλλά είναι άυλος και εκτός του σύμπαντοςβ) υπάρχει θεία πρόνοια / δεν υπάρχει το τυχαίο (αλλά υπάρχει ελεύθερηβούληση που την επιτρέπει η θεία πρόνοια)
γ) η ανθρώπινη ψυχή είναι αθάνατη λόγω της αγάπης του Θεού
Επιστήμονες που γνώρισαν τον Επίκουρο από τον Γκασσαντί
• Συμβολή στην Επιστήμη• Εμπειρισμός• Διαφωτισμός
Μπόυλ
Νόμοι Χημείας (1661)
Χουκ
Μικροσκοπία – Εξέλιξη (1665)Κυματική φύση φωτός (1672)
Νεύτωνας
Νόμος Βαρύτητας (1687)• Χομπς Δικαιώματα – Συμφωνημένο Δίκαιο (1647)• Λοκ Κοινωνικό Συμβόλαιο (1689)• Ντιντερό Πρώτη Εγκυκλοπαίδεια (1751)• Τζέφερσον Δικαίωμα ευτυχίας (1776) οΔημόσιο Πανεπιστήμιο ΗΠΑ (1819)• Μπένθαμ Ωφελιμισμός (1785)
«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» (Εκδοτική Αθηνών) τόμος ΙΑ΄, σελ. 329:«Ορθό είναι να αναζητούμε τη μακρινή αρχήτου Διαφωτισμού ως τον Γκασσαντί»«Ο Ελληνισμός πέρασε στον Διαφωτισμό χωρίς να θητεύσει στην Αναγέννηση»Κωνσταντίνος Δημαράς, Καθηγητής Πανεπιστημίου Παρισίου (Σορβόννης)Η επίδραση του Γκασσαντί στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό«Θα πρέπει κάποια στιγμή να αναδειχθεί το γεγονός ότι οι ιδέεςτου Διαφωτισμού που επηρέασαν την Ελληνική Επανάσταση (όπωςαντίστοιχα και την Αμερικανική) είχαν περισσότερο τις ρίζες τουςστον Χριστιανό φίλο της Επικούρειας φιλοσοφίας Γκασσαντί, παράσε κάποιους άθεους φιλοσόφους στους οποίους στηρίχθηκειδεολογικά η Γαλλική Επανάσταση».
• Πιερ Γκασσαντί, ο αναβιωτής της Επικούρειας φιλοσοφίας
Γιαπιτζάκης Χ. (2013) 3ο Πανελ. Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας
«Γασσενδιστές» του Νεοελληνικού Διαφωτισμού • Ευγένιος Βούλγαρης «άποψη που είχε ο Επίκουρος και από τουςνεότερους, οι περισσότεροι και επισημότεροι των φιλοσόφων, ως ο Γασσένδος»
• Ιώσηπος Μοισιόδαξ «Γασένδον», Γαλιλαῖον, Νεύτωνα»
• Ρήγας Βελεστινλής «Γασέντ» (Νέος Ανάχαρσις)
• Δανιήλ Φιλιππίδης «ὁ βαθὺς Γασσένδης ἐπροσφέρθη φιλοσοφικώτερα ἀπό τὸν πολυθρύλλητον Καρτέσιον»
Ο επικούρειος Ανθρωπισμός του Γκασσαντί και οι επιδράσεις του στον Διαφωτισμό.
Θεοδώρου Ο. (2014) 4ο Πανελ. Συμπ. Επικούρειας Φιλσοφίας
Η επίδραση του Γκασσαντί στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό«Γασσενδιστές» του Νεοελληνικού Διαφωτισμού • Χριστόδουλος Παμπλέκης «Την άποψη αυτή για το διάστημα, ως ασώματον, αψηλάφητον, ανενέργητον, απαθές, παρουσίασαν οι Επίκουρος, Δημόκριτος, και από τους νεότερους οι Γασσένδιος, Λώκιος, Νεύθων»• Αθανάσιος Ψαλίδας «την ευδαιμονία ως ἡσυχίαν εἰς τὸν νοῦν καὶ εὐρωστίαν εἰς τὸ σῶμα»
• Κωνσταντίνος Μιχαήλ Κούμας «Ὁ τὰ μέγιστα γραμματισμένος μεταξὺ τῶν γραμματισμένων Γασσένδος»
• Δημήτριος Δάρβαρης «Λάμπουσιν οἱ Γαλιλαίοι, οἱ Γασσένδιοι, οἱ Βάκωνες,
οἱ Νεύτωνες, οἱ Λόκοι»
• Γεώργιος Βενδότης η μελέτη της αστρονομίας οδηγεί «εις την ευχαρίστησιν και ησυχίαν και επομένως εις την ευδαιμονίαν»
• Πατριάρχης Κων/πόλεως Καλλίνικος Γ΄ «βιβλία Γαζένδου, Νεύτωνος»
• Αδελφοί Μαρκίδες Πούλιου τυπογράφοι του Ρήγα
• Στέφανος Δημητριάδης «τα άτομα στα οποία ο Θεός ενετύπωσε ζωήν»
• Νεόφυτος Δούκας η φιλοσοφία και η θρησκεία έχουν κοινό αγαθό «τέλος»
• Μιχαήλ Χρησταρής μετάφραση του έργου «Στοιχειώδες Σύγγραμμα περί Ηθικής και Ευδαιμονίας» του de Raymondis (1816) – Ομοιότητες κειμένου με «Ελληνική Νομαρχία» του Ανωνύμου του Έλληνος
Η πρόσληψη του Επίκουρου από Έλληνες Διαφωτιστές στην Βιέννη
Τεμπέλης Η. (2018) 8ο Πανελ. Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Χρήστος Γιαπιτζάκης είναι Έλληνας πανεπιστημιακός, Αναπληρωτής Καθηγητής Γενετικής στο Τμήμα Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με σπουδές στην Βιολογία, Οδοντιατρική και Ιατρική Γενετική και με ερευνητικό έργο στα κληρονομικά νοσήματα και σύνδρομα της κεφαλής.
Υπήρξε ο πρώτος επιστήμονας που πραγματοποίησε στην Ελλάδα ανάλυση αρχαίου DNA στα πλαίσια έρευνας για την αιτία του λοιμού των Αθηνών που πραγματοποιήθηκε από διεπιστημονική ομάδα. Την τελευταία εικοσαετία έχει πραγματοποιήσει τους έως τώρα μοναδικούς στην Ελλάδα προγεννητικούς ελέγχους εμβρυϊκού DNA για 9 κληρονομικές ασθένειες (7 νευρολογικά νοσήματα και 2 στοματοπροσωπικά σύνδρομα), από τους οποίους οι δύο έγιναν για πρώτη φορά παγκοσμίως (Prenatal diagnosis of X-linked spinal and bulbar muscular atrophy in a Greek family – Prenatal diagnosis of X-linked Opitz G/BBB syndrome). Έχει εξειδικευτεί στη γενετική των συνδρόμων της κεφαλής, όπως εκείνο που περιγράφει η συγγραφέας R.J. Palacio στο βιβλίο «Θαύμα» (Wonder), για το οποίο έγραψε βιβλιοκριτική ο Γιαπιτζάκης, και το οποίο έγινε ταινία με την Τζούλια Ρόμπερτς.
Έχει ασχοληθεί επί σειρά ετών με την θρομβοφιλία (κληρονομική προδιάθεση για θρόμβωση, έμφραγμα, εγκεφαλικό κλπ.) αφενός ερευνητικά και αφετέρου διαγνωστικά με στόχο την πρόληψη.
Συνέδριο Επικούρειας Φιλοσοφίας
