Η διάρθρωση της Αλγερινής οικονομίας, το επιχειρηματικό περιβάλλον, το φορολογικό καθεστώς, ο τουρισμός είναι θέματα μεταξύ άλλων που αναφέρονται στην ετήσια έκθεση του γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Αλγερίου του Ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών – ΥΠΕΞ.
Συγκεκριμένα η Έκθεση:
ΑΛΓΕΡΙ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
I. Διάρθρωση της Αλγερινής οικονομίας και εξέλιξη βασικών οικονομικών μεγεθών
ΙΙ. Επιχειρηματικό Περιβάλλον
ΙΙΙ. Εμπόδια πρόσβασης στην αγορά
IV. Κρατικές προμήθειες
V. Φορολογικό καθεστώς
VI. Αγορά εργασίας και εργασιακές σχέσεις
VII. Διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών και προτάσεις για την αύξηση τους
VIII. Ελληνική οικονομική παρουσία και προοπτική ενίσχυσης της
– Δημόσια Έργα
– Ενέργεια
– Πληροφορική και Ψηφιακές Τεχνολογίες
– Γεωργία
– Τουρισμός
IX. Διεθνείς Εμπορικές Εκθέσεις στην Αλγερία
X. Χρήσιμες Διευθύνσεις
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Αλγερία είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Αφρικής με πληθυσμό 43,5 περίπου εκατομμύρια κατοίκους (εκτίμηση για το 2020). Διαθέτει πλούσια αποθέματα υδρογονανθράκων (πετρελαίου και φυσικού αερίου) και σημαντικό ορυκτό πλούτο. Οι υδρογονάνθρακες αντιπροσωπεύουν σταθερά το 40% περίπου του ΑΕΠ της χώρας και πάνω από το 95% των εξαγωγών της. Η Αλγερία συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες σε διεθνές επίπεδο και έναν από τους κυριότερους προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κατά κεφαλή εισόδημα το 2020 εμφάνισε σχετική πτώση σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ανήλθε σε 3.263 USD από σε 3.980 USD το 2019. Ένα από τα κυριότερα προβλήματα της αλγερινής οικονομίας αποτελεί η υπερβολική της εξάρτηση από τις εξαγωγές υδρογονανθράκων και, συνεπώς, από τις εισαγωγές πάσης φύσεως αγαθών. Το μεγαλύτερο μέρος δε των καταναλωτικών αγαθών εισάγεται.
Σχετικά με τις ελληνοαλγερινές οικονομικο-εμπορικές σχέσεις, το 2020 ο συνολικός όγκος εμπορίου έφθασε τα 742,8 εκατ. Ευρώ από 564 εκατ. Ευρώ το 2019. Αναλυτικότερα, το 2020 η αξία των εξαγωγών της Ελλάδας προς την Αλγερία ανήλθε σε 127,4 εκ. Ευρώ από 179 εκ. Ευρώ το 2019 και των εισαγωγών της από την Αλγερία σε 615,2 εκ. Ευρώ από 385 εκ. Ευρώ το 2019. Το έλλειμμα στο εμπορικό μας ισοζύγιο με την Αλγερία αυξήθηκε το 2020 σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο έτος και οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εισαγωγών υδρογονανθράκων από τη χώρα μας το έτος αυτό, φαίνεται δε να έχει συγκυριακό χαρακτήρα. Οι εξαγωγές της Ελλάδος προς την Αλγερία χαρακτηρίζονται, κατ’ αρχήν, από τον χαμηλό βαθμό διαφοροποίησής τους.
Οι διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις Ελλάδος-Αλγερίας, οι οποίες αναλύονται στη συνεχεία χαρακτηρίζονται και το 2020 από τις αμοιβαίες προσπάθειες ενδυνάμωσης τους, υπό το φως των περιορισμών, που επέβαλαν αντικειμενικές συνθήκες, όπως η διεθνής οικονομική συγκυρία, η εφαρμογή της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Αλγερίας, οι οικονομικές συνθήκες και πρακτικές που επέβαλε η αντιμετώπιση της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης Covid-19 και η διατήρηση εκ μέρους της Αλγερίας περιοριστικών μέτρων στις εισαγωγές, και κυρίως της πρόσθετης δασμολογικής επιβάρυνσης (νέος δασμός DAPS-Droit Additionnel Provisoire de Sauvegarde: Προσωρινός Πρόσθετος Προστατευτικός Δασμός) σε 1100 δασμολογικές κλάσεις/προϊόντα, στην προσπάθεια πάντα των αλγερινών αρχών να συγκρατήσουν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας.
Ι. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΛΓΕΡΙΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ
Η αλγερινή οικονομία χαρακτηρίζεται διαχρονικά από υψηλό βαθμό εξάρτησης από την παραγωγή υδρογονανθράκων. Από το 2000 έως το 2014 η Αλγερία συγκέντρωσε πάνω από 700 δισ. USD έσοδα από εξαγωγές υδρογονανθράκων. Τα τεράστια αυτά έσοδα επέτειναν ουσιαστικά την εξάρτηση της αλγερινής οικονομίας από αυτούς.
Η Αλγερία συγκαταλέγεται στις 15 πρώτες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες με παραγωγική ικανότητα 1,3 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Τα βεβαιωμένα αποθέματα πετρελαίου ανέρχονται σε 12,3 δισ βαρέλια. Εξάλλου, η Αλγερία αποτελεί, ως γνωστό, έναν από τους κύριους προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είτε μέσω αγωγών, είτε μέσω εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ- LNG), ενώ κατατάσσεται, στις 10 πρώτες χώρες σε εξαγωγές ΥΦΑ σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Αλγερία κατέχει την πρώτη θέση στην Αφρική και τη 10η παγκοσμίως στην παραγωγή φυσικού αερίου. Διαθέτει, εξάλλου, εκτιμώμενα αποθέματα της τάξεως των 160 tcf συμβατικού φυσικού αερίου, τα οποία την κατατάσσουν στην 3η θέση παγκοσμίως, ενώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών, διαθέτει και τα μεγαλύτερα αποθέματα σχιστολιθικού αερίου μετά από την Κίνα και την Αργεντινή.
Την τελευταία δεκαετία η Αλγερία υιοθέτησε σειρά οικονομικών μεταρρυθμίσεων για το άνοιγμα της οικονομίας και την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας. Παράλληλα, το 2005 υπέγραψε Συμφωνία Σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση που προβλέπει μείωση δασμών και διευκόλυνση της πρόσβασης των κοινοτικών επιχειρήσεων στην αλγερινή αγορά.
Παρά τις προσπάθειες όμως αυτές και την αναθέρμανση του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος εκατοντάδων ξένων ομίλων, που επιδιώκουν να ενισχύσουν την παρουσία τους στη χώρα, το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης χαρακτηρίζεται ακόμα από τον κρατικό έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Μία πραγματική φιλελευθεροποίηση της οικονομίας θα συνεπάγετο την απώλεια του ελέγχου των δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών.
Η Αλγερία παραμένει συνεπώς, σε μεγάλο βαθμό, μία κρατικά ελεγχόμενη οικονομία. Η Sonatrach, το κρατικό μονοπώλιο στον τομέα του πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οποία συνεργάζεται με πολλούς από τους μεγαλύτερους ξένους ομίλους, λειτουργεί σαν κράτος εν κράτει και διασφαλίζει το 97% των εξαγωγών της χώρας.
Αντίστοιχα, οι υπό δημόσιο έλεγχο τράπεζες εξασφαλίζουν το 90% της τραπεζικής χρηματοδότησης, ενώ η ΒΕΑ –η αποκαλούμενη τράπεζα της Sonatrach – διαθέτει από μόνη της το 40% περίπου του ενεργητικού του συνόλου των τραπεζών. Αν και λειτουργούν αρκετές ξένες –κυρίως γαλλικές– τράπεζες, το χρηματοπιστωτικό σύστημα παραμένει απηρχαιωμένο, δύσκαμπτο και γραφειοκρατικό. Σε εμβρυώδη κατάσταση είναι και η κεφαλαιαγορά. Η συνολική κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου εκτιμάται ότι ανέρχεται σε λιγότερο από 1% του ΑΕΠ.
Μεγάλο μέρος των συναλλαγών διενεργείται εκτός του επίσημου τραπεζικού συστήματος, λόγω της ύπαρξης εκτεταμένης παραοικονομίας αλλά και της παράλληλης ισοτιμίας του δηναρίου, η οποία είναι κατά σχεδόν 35% χαμηλότερη από την επίσημη ισοτιμία.
Σε πολλούς βιομηχανικούς κλάδους οι μεγαλύτερες εταιρείες βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο, όπως πχ. η κρατική εταιρεία τσιμέντου, η κρατική εταιρεία χρωμάτων, η κρατική εταιρεία λιπασμάτων, χάρτου κοκ.
Στον κατασκευαστικό τομέα που γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση την τελευταία δεκαετία, οι μεγαλύτερες κατασκευαστικές επιχειρήσεις και γραφεία μελετών είναι επίσης κρατικά και τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Δημοσίων Εργων και του Υπουργείου Οικισμού.
Κρατικά είναι ακόμα τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία, με ελάχιστες μόνο εξαιρέσεις. Η Αλγερία δεν διαθέτει αναπτυγμένες τουριστικές υποδομές και δεν θεωρείται τουριστικός προορισμός, σε αντίθεση με γειτονικές της χώρες. Προσελκύει 2 περίπου εκατ. επισκέπτες κατ’ έτος, με την πλειοψηφία να αποτελείται από την αλγερινή ομογένεια, που επισκέπτεται τη χώρα για οικογενειακούς κυρίως λόγους. Ο τουρισμός συμβάλλει κατά μόλις 1,5% στο ΑΕΠ.
Έμμεσο έλεγχο ασκεί το κράτος και στον αγροτικό τομέα μέσω των επιδοτήσεων και του καθορισμού των τιμών των αγροτικών προϊόντων.
Μεγάλος αριθμός δημοσίων επιχειρήσεων (βιομηχανίες, Τράπεζες, ξενοδοχεία, κατασκευαστικές) είναι ζημιογόνες. Η διαχειριστική και τεχνική τους ανεπάρκεια τις υποχρεώνει να προσφεύγουν σε συνεργασίες κάθε μορφής με ξένες εταιρείες, εμπειρογνώμονες και παρόχους υπηρεσιών, ώστε να προσαρμοστούν στις ανάγκες της αγοράς και του ανταγωνισμού.
Σοβαρότατο πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού, ενώ μόνο το 12% των γυναικών εργάζεται.
Ο δημόσιος τομέας καλύπτει το 30% της συνολικής απασχόλησης και απασχολεί το 76% των μισθωτών με σταθερή εργασία. Οι μισθοί στο δημόσιο τομέα είναι, κατά μέσο όρο, διπλάσιοι από τους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα.
Το 92% από τις υπάρχουσες 934.000 ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι μονοπρόσωπες εταιρείες, με ότι αυτό συνεπάγεται από άποψη παραγωγικότητας, οργάνωσης και εξοπλισμού. Αλλά και οι περισσότερες από τις υπόλοιπες επιχειρήσεις απασχολούν λιγότερο από 10 άτομα και είναι οικογενειακές, κατά βάση, μικρομεσαίες επιχειρήσεις με περιορισμένη τεχνογνωσία και χαμηλή παραγωγική ικανότητα. Αξιοσημείωτο είναι ότι μόνο 932 επιχειρήσεις απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζόμενους, ενώ μόλις 957 επιχειρήσεις – οι μισές εκ των οποίων είναι κρατικές – πραγματοποιούν κύκλο εργασιών που υπερβαίνει τα 20 εκατ. ευρώ.
Ο πρωτογενής τομέας στην Αλγερία αντιπροσωπεύει 9% του ΑΕΠ και απασχολεί 2,4 εκατ. άτομα, ήτοι 20% του ενεργού πληθυσμού. Παρά την κρατική χρηματοδότηση, τα παραγόμενα γεωργικά προϊόντα δεν επαρκούν για την κάλυψη των καταναλωτικών αναγκών και για αυτό τα περισσότερα αγροτικά προϊόντα και είδη διατροφής εισάγονται.
Αντίστοιχα, η βιομηχανία που αντιπροσώπευε προ εικοσαετίας 15% περίπου του ΑΕΠ έχει περιοριστεί σήμερα στο 5%. Ομοίως, ο τομέας των υπηρεσιών παραμένει παραδοσιακός και απαρχαιωμένος με εξαιρετικά χαμηλή παραγωγικότητα. Υπολογίζεται δε ότι το 70% περίπου των αναγκών των νοικοκυριών και επιχειρήσεων καλύπτονται από εισαγωγές.
Δεδομένης της διάρθρωσης της αλγερινής οικονομίας και της αδυναμίας της κυβέρνησης να κατευθύνει τα διαθέσιμα κεφάλαια σε παραγωγικές επενδύσεις, η υλοποίηση μεγάλης κλίμακας έργων υποδομής αποτελεί την κύρια διέξοδο για την υποστήριξη της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας. Το γιγαντιαίο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, που κάλυπτε την περίοδο 2012–2017, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 200 δισ. ευρώ, αποτελούσε το μεγαλύτερο ίσως πρόγραμμα δημοσίων έργων στη λεκάνη της Μεσογείου.
Την τελευταία δεκαετία όντως οι υποδομές της χώρας σημείωσαν εντυπωσιακή βελτίωση. Το οδικό δίκτυο της Αλγερίας εκτείνεται σε 170.000 χλμ. Από αυτά, 39.000 χλμ. είναι εθνικές οδοί και δευτερεύουσας σημασίας δρόμοι, ενώ 23.000 χλμ. επαρχιακοί δρόμοι. Το 2011 ολοκληρώθηκε η κατασκευή οδικής αρτηρίας που συνδέει το ανατολικό με το δυτικό άκρο της χώρας.
Η Αλγερία διαθέτει 36 αεροδρόμια, 16 διεθνή και 20 προς κάλυψη των εσωτερικών αναγκών της. Ο εθνικός αερομεταφορέας (Αir Algérie), εξυπηρετεί 37 προορισμούς σε Ευρώπη, Αμερική και Μέση Ανατολή. Υπάρχουν 3 διεθνείς εταιρίες επείγουσας αποστολής μεταφοράς (express mail delivery service) οι UPS, DHL και FEDEX. Ο αριθμός των λιμένων ανέρχεται σε 13, ενώ σε στάδιο ολοκλήρωσης βρίσκεται η κατασκευή ενός νέου σύγχρονου λιμανιού στη Cherchell, δυτικά του Αλγερίου, από κινεζικές κατασκευαστικές εταιρείες οι οποίες χρηματοδότησαν και το κόστος κατασκευής, έργο συνολικού προϋπολογισμού 2 δις USD. Το υπάρχον σιδηροδρομικό δίκτυο καλύπτει κυρίως το βόρειο τμήμα της χώρας και έχει συνολικό μήκος 4.200 χλμ.
Το σύστημα διανομής (χονδρικής – λιανικής) της Αλγερίας χαρακτηρίζεται από την κυρίαρχη θέση των κρατικών εταιριών, οι οποίες αγοράζουν χονδρικά την πλειοψηφία των προϊόντων, που διακινούνται στην αγορά, όπως είδη διατροφής, φάρμακα, βιομηχανικά προϊόντα και μηχανολογικό εξοπλισμό. Το δίκτυο λιανικής πώλησης κυριαρχείται από τη δραστηριότητα ιδιωτικών εταιρειών. Η ιδιωτική πρωτοβουλία τείνει επίσης να διευρύνει το μερίδιο της στην αγορά αγαθών χονδρικής.
Στα καταναλωτικά αγαθά η διανομή και η λιανική πώληση πραγματοποιούνται κυρίως από πολυάριθμα μικρά μαγαζιά και καταστήματα παραδοσιακού χαρακτήρα, με χαμηλό επίπεδο παραγωγικότητας, οργάνωσης και εξοπλισμού.
Οι σύγχρονες μονάδες διανομής αντιπροσωπεύουν μόλις το 3% του συνολικού τζίρου του λιανικού εμπορίου. Τα πρώτα σύγχρονα εμπορικά κέντρα και τα καταστήματα μεγάλης διανομής Ardis και Uno (του ομίλου Numidis – Cevital) άνοιξαν την τελευταία δεκαετία και συνεχίζουν έκτοτε να επεκτείνονται με ταχύτατο ρυθμό. Μετά το πρώτο εμπορικό κέντρο στο Bab Ezzouar στο Αλγέρι, ανάλογα κέντρα λειτούργησαν ή αναμένεται να κατασκευαστούν σε Oran, Annaba, Sétif και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Το 2015 πραγματοποιήθηκε η εγκατάσταση της διεθνούς αλυσίδας Carrefour στην Αλγερία.
Το franchising εμφανίστηκε στην Αλγερία στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και η ανάπτυξη του παραμένει ακόμα σχετικά περιορισμένη, σε σχέση ιδιαίτερα με άλλες γειτονικές χώρες (60 περίπου δικαιοπάροχοι έναντι 400 πχ στο Μαρόκο). Τα πρώτα βήματα έγιναν στον τομέα της εστίασης και ακολούθησαν επώνυμες εταιρείες ενδυμάτων, κοσμημάτων, αρωματοποιίας και προϊόντων πολυτελείας την περίοδο φιλελευθεροποίησης της οικονομίας από το 2003 έως το 2008, με πρώτες τις επώνυμες γαλλικές εταιρείες Yves Rocher, Jacques Dessanges, Carré Blanc, Quick, Celio, Hippopotamus. Ελλείψει νομοθετικού πλαισίου, η ανάπτυξη της δικαιόχρησης βασίστηκε σε συμφωνίες μεταξύ των δύο πλευρών με βάση τα διεθνή πρότυπα και την αρχή της ελεύθερης βούλησης των συμβαλλομένων.
Την περαιτέρω ανάπτυξη της δικαιόχρησης παρεμποδίζει η έλλειψη σαφούς νομοθετικού πλαισίου (η αλγερινή νομοθεσία εξομοιώνει ενίοτε τη δικαιόχρηση με εισαγωγή αγαθών ή παροχή υπηρεσιών από ξένες εταιρείες).
Σημαντικότερο εμπόδιο αποτελεί, επιπλέον, η υποχρέωση προκαταρκτικής έγκρισης από την Κεντρική Τράπεζα της Αλγερίας της πληρωμής προς τον δικαιοπάροχο και του επαναπατρισμού των πάγιων δικαιωμάτων εκμετάλλευσης (royalties) του εμπορικού σήματος, της τεχνογνωσίας, του συστήματος και διαδικασιών λειτουργίας του. Σε πολλές περιπτώσεις η δυσκολία παρακάμπτεται μέσω της ενσωμάτωσης των royalties στην τιμή των εισαγομένων εμπορευμάτων ή υπηρεσιών.
Από τα μέσα του 2014, μετά την απότομη πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου, η αλγερινή οικονομία, η οποία χαρακτηρίζεται διαχρονικά από υπερβολικό βαθμό εξάρτησης από εξαγωγές υδρογονανθράκων, εισήλθε σε μία περίοδο σταδιακής επιδείνωσης των βασικών μακροοικονομικών δεικτών, αύξησης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και διεύρυνσης του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε το 2020 στο 10,5 % του ΑΕΠ. Ο πληθωρισμός παρουσίασε στασιμότητα σε σχέση με το 2019 και διαμορφώθηκε στο 2,4%. Ελαφρά άνοδο σημείωσε η ανεργία, φθάνοντας στο 14,2 % από το 11,4 % το 2019.
Άμεση συνέπεια της απότομης επιδείνωσης του ισοζυγίου πληρωμών, ήταν η σταθερή μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της χώρας, τα οποία συρρικνώθηκαν από 144 δις USD στα τέλη του 2015 και σε λιγότερο από 72,6 δις USD το 2020. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα, τα οποία έχουν μειωθεί δραματικά ισοδυναμούσαν με 12 μήνες εισαγωγών στο τέλος του 2019, αλλά μόνο με οκτώ μήνες στο τέλος του 2020.
Μέχρι τα τέλη του 2015, παρά το εξωγενές πετρελαϊκό σοκ , που υπέστη η αλγερινή οικονομία, ο ρυθμός ανάπτυξης παρέμεινε σταθερός (3,9% σε ετήσια βάση). Η περιοριστική πολιτική οδήγησε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, σε ρυθμό ανάπτυξης 1,5% το 2019, ενώ το 2020 υπήρξε σημαντική πτώση της τάξης του -6 %.
Η Αλγερία δεν έχει προσφύγει σε εξωτερικό δανεισμό από το 1999. Το εξωτερικό χρέος έχει εξοφληθεί σχεδόν ολοσχερώς και δεν υπερβαίνει το 2% περίπου του ΑΕΠ (στοιχεία 2016).
Το ΔΝΤ θεωρεί ότι το αλγερινό δηνάριο παρέμεινε υπερτιμημένο κατά τουλάχιστον 25 % και το 2019, χωρίς πάντως να συνιστά αντίστοιχη υποτίμηση. Η ισοτιμία ήταν 1 Ευρώ=161 Δηνάρια Αλγερίας.
Αλγερινή οικονομία και Παγκόσμια Υγειονομική Κρίση (Covid-19)
Η Αλγερία εισήλθε σε ύφεση το 2020 λόγω της κρίσης COVID-19. Η χώρα, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τομέα των υδρογονανθράκων (21% του ΑΕΠ και 93% των εξαγωγών) έπρεπε να αντιμετωπίσει την κατάρρευση των τιμών τoυς, ως αποτέλεσμα της πτώσης της παγκόσμιας ζήτησης, αλλά και των περιορισμών της συμφωνίας του ΟΠΕΚ+ για την παραγωγή πετρελαίου. Επιπλέον, προκειμένου να περιοριστεί η πανδημία COVID-19, η κυβέρνηση επέβαλε μέτρα lockdown, ήδη από τον Φεβρουάριο του 2020, τα οποία περιελάμβαναν την ακύρωση εμπορικών πτήσεων. Ακολούθησε το κλείσιμο σχολείων, επιχειρήσεων, εστιατορίων και συνόρων. Οι τιμές και η ζήτηση υδρογονανθράκων παρέμειναν κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα, γεγονός που επηρέασε σημαντικά τα έσοδα από τις εξαγωγές (21,6% του ΑΕΠ). Η κατανάλωση των νοικοκυριών (44% του ΑΕΠ) μειώθηκε σημαντικά το 2020, λόγω της αύξησης της ανεργίας (16,5% το 2020 έναντι 12% το 2019) και της μείωσης των εμβασμάτων από το εξωτερικό (1,1% του ΑΕΠ), ως αποτέλεσμα της υγειονομικής κρίσης στη Δυτική Ευρώπη. Το 2020 οι επενδύσεις (37% του ΑΕΠ), ιδίως οι δημόσιες, οι οποίες συγκεντρώνονται κυρίως σε υδρογονάνθρακες, υποδομές και στέγαση, πάγωσαν. Το 2021 αναμένεται να σημειώσουν μικρή αύξηση κυρίως λόγω των μέτρων στήριξης σε νεοσύστατες επιχειρήσεις και την κατάργηση τον Ιουνίου 2020 του νόμου, που επιβάλλει ανώτατο όριο συμμετοχής 49% για τους ξένους επενδυτές στις αλγερινές εταιρείες, με εξαίρεση τους στρατηγικούς τομείς.
Με την παγκόσμια υγειονομική κρίση COVID-19, η κυβέρνηση αύξησε τις δαπάνες της για την υγεία (0,2% του ΑΕΠ) καθώς και τα κοινωνικά επιδόματα, ως μέρος εφαρμογής ενός σχεδίου στήριξης, το οποίο κοστολογήθηκε στο 1% του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, μειώθηκαν τα φορολογικά έσοδα (41% από υδρογονάνθρακες). Παρά τις περικοπές στις τρέχουσες δαπάνες (εξαιρουμένων των επιδοτήσεων που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 8% του ΑΕΠ), το δημόσιο έλλειμμα διευρύνθηκε το 2020. Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, η κατάργηση του ανώτατου ορίου ξένης συμμετοχής σε εγχώριες εταιρείες, αλλά και της υποχρέωσης εύρεσης τοπικού εταίρου, καθώς και η δυνατότητα, πλέον απόκτησης ξένης χρηματοδότησης, θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόσθετες ΑΞΕ μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, εκτός από τους τομείς της εξόρυξης υδρογονανθράκων, τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, των σιδηρόδρομων και του λιανικού εμπορίου, που εξακολουθούν να εξαιρούνται.
II. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Επί πολλές δεκαετίες μετά την ανεξαρτησία της, η Αλγερία παρέμενε μία κρατικά ελεγχόμενη οικονομία, αποκομμένη, σε μεγάλο βαθμό, από τις διεθνείς αγορές. Κατά τη δεκαετία του 2000 υιοθέτησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις με στόχο το άνοιγμα της οικονομίας και την απελευθέρωση των αγορών, αρχής γενομένης από την ψήφιση ενός, σαφώς ευνοϊκότερου, Κώδικα περί Επενδύσεων με το Ν. 01-03 τον Αύγουστο του 2001 (ο οποίος τροποποιήθηκε με το Ν 06-08/2006 και άλλες μεταγενέστερες διατάξεις) και την προώθηση σειράς ιδιωτικοποιήσεων.
Ωστόσο, από το 2009, η αλγερινή κυβέρνηση, φοβούμενη τις κοινωνικές επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων επανήλθε στα παραδοσιακά πρότυπα του οικονομικού προστατευτισμού. Στο πλαίσιο αυτό ο συμπληρωματικός Νόμος του Προϋπολογισμού του 2009 καθιέρωσε με το άρθρο 58, την υποχρέωση για τους ξένους επενδυτές για την ίδρυση μικτής επιχείρησης, το ποσοστό ιδιοκτησίας επί του εταιρικού κεφαλαίου να μην υπερβαίνει το 49%, ενώ το 51% θα πρέπει να κατέχει αλγερινός εταίρος.
Παράλληλα, επέβαλε πλήθος περιοριστικών ρυθμίσεων όπως, υποχρέωση προκαταρκτικής υποβολής και έγκρισης από το Εθνικό Συμβούλιο Επενδύσεων κάθε επενδυτικού σχεδίου ξένων ή μικτών επιχειρήσεων με ξένη συμμετοχή, περιορισμούς στο δικαίωμα επαναπατρισμού κερδών και επενδεδυμένων κεφαλαίων, υποχρέωση επανεπένδυσης κερδών που οφείλονται σε φορολογικά ή δασμολογικά κίνητρα και απαλλαγές, υποχρέωση διατήρησης θετικού ισοζυγίου συναλλάγματος καθ’ όλη τη διάρκεια της επένδυσης, περιορισμοί στη δυνατότητα ξένης συμμετοχής στο κεφάλαιο δημοσίων επιχειρήσεων, τραπεζική χρηματοδότηση της επένδυσης από εγχώρια αποκλειστικά ιδρύματα και δικαίωμα προαιρέσεως υπέρ του Αλγερινού Δημοσίου σε περίπτωση πώλησης μεριδίου ξένου εταίρου ή αύξησης του κεφαλαίου μικτής επιχείρησης.
Εξάλλου, από το 2009 η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει ορισμένα μέτρα που περιορίζουν τις ξένες επενδύσεις όπως π.χ. η υποχρεωτική επανεπένδυση μέρους των κερδών για εταιρείες που απολαμβάνουν των κινήτρων που παρέχει ο Επενδυτικός Νόμος, η φορολόγηση κατά 15% των μεταφερομένων κερδών στο εξωτερικό, η υποχρέωση διατήρησης θετικού ισοζυγίου συναλλάγματος, η διατήρηση της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου από το κράτος σε περιπτώσεις πώλησης της εταιρείας.
Σταθερή επιδίωξη παραμένει, εξάλλου, η βαθμιαία υποκατάσταση εισαγωγών και η μεταφορά στην Αλγερία τμήματος της παραγωγικής δραστηριότητας μεγάλων αλλοδαπών εξαγωγικών επιχειρήσεων. Ως παράδειγμα επιτυχούς υλοποίησης της πολιτικής αυτής αναφέρεται ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας, όπου με την απαγόρευση εισαγωγής 358 εγχωρίως παραγομένων γενόσημων φαρμάκων και την υποχρέωση που επεβλήθη στις ξένες φαρμακοβιομηχανίες να επενδύσουν σε εγχώρια παραγωγή μετά από μία τριετία εξαγωγικής δραστηριότητας – επί ποινή ανάκλησης της άδειας εισαγωγών – η εγχώρια παραγωγή φαρμάκων δεκαπλασιάστηκε και ξεπέρασε σε πωλήσεις το 1 δισ. ευρώ.
Η αλγερινή κυβέρνηση δείχνει σήμερα να επανακαθορίζει, διστακτικά, την πολιτική της, επιδιώκοντας να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, μειώνοντας αντίστοιχα τις υπέρογκες εισαγωγές μέσω της υιοθέτησης διαφόρων μέτρων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο νέος Κώδικας περί Επενδύσεων (2016), εισήγαγε σε ορισμένα σημεία ευνοϊκότερες ρυθμίσεις και ήρε κάποιους περιορισμούς που καθιστούσαν ιδιαίτερα δυσχερή την προσέλκυση ΑΞΕ. Έτσι, με τον Κώδικα αυτό καταργήθηκε η υποχρέωση διατήρησης θετικού ισοζυγίου συναλλάγματος, καθ’ όλη τη διάρκεια της επένδυσης, ενώ τροποποιήθηκε η υποχρέωση άμεσης γνωστοποίησης και έγκρισης κάθε μεταβολής, ως προς τη συμμετοχή ξένων εταίρων στο εταιρικό κεφάλαιο.
Σχετικά με την υποχρέωση της ιδιοκτησιακής αναλογίας 49%-51% υπέρ αλγερινής πλευράς υπάρχει δυνατότητα διατήρησης του ελέγχου της επιχείρησης, μέσω της διασποράς του 51% σε περισσότερους συνεταίρους ή της παραχώρησης της διοίκησης στον ξένο εταίρο με το συμβόλαιο σύστασης της εταιρείας (Pacte des actionnaires- contractual shareholding), στο οποίο δύναται να παραπέμπει ρητά και το καταστατικό της μικτής επιχείρησης, με βάση την αρχή της ελεύθερης βούλησης των συμβαλλομένων.
Ο νέος Κώδικας στοχεύει στην απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης ΑΞΕ και στη διασφάλιση μεγαλύτερης διαφάνειας ως προς τα παρεχόμενα κίνητρα. Στο πλαίσιο αυτό, υποκαθιστά τα προβλεπόμενα έγγραφα υποβολής του επενδυτικού σχεδίου, αίτησης χορήγησης των προβλεπομένων κινήτρων και διοικητικού φακέλου με τα πλήρη στοιχεία της επένδυσης, με ένα ενιαίο έντυπο καταγραφής της επένδυσης, το οποίο παρέχει αυτομάτως δικαίωμα στη χορήγηση των αναλογούντων κινήτρων. Η χορήγηση των προβλεπομένων στο γενικό καθεστώς κινήτρων δεν προϋποθέτει έγκριση από το Εθνικό Συμβούλιο Επενδύσεων, ενώ ο νέος Κώδικας περιορίζει την υποχρέωση υποβολής και έγκρισης επενδυτικών σχεδίων από το ΕΣΕ σε επενδυτικά σχέδια άνω των 5 δισ. δηναρίων (40 περίπου εκατ. ευρώ), έναντι 2 δις USD, που ισχύει μέχρι σήμερα.
Παράλληλα, με το νέο Κώδικα επαναπροσδιορίστηκε ο ρόλος της Agence Nationale du Développement de l’ Investissement (ANDI). Η ANDI, που ήταν παραδοσιακά επιφορτισμένη με τη χορήγηση και διαχείριση των παρεχομένων κινήτρων, μετατρέπεται σε όργανο υποδοχής, διαβούλευσης, υποστήριξης, προσανατολισμού και υποβοήθησης των ΑΞΕ, αντίστοιχο με τον ελληνικό Entreprise Greece. Η ANDI έχει επίσης την αρμοδιότητα χαρακτηρισμού μίας επένδυσης ως στρατηγικής, δηλαδή επένδυσης, που απολαμβάνει εξαιρετικών πλεονεκτημάτων καθώς και τη συναφή αρμοδιότητα προετοιμασίας των συμβάσεων μεταξύ των ανωτέρω στρατηγικών επενδυτών και του Εθνικού Συμβουλίου Επενδύσεων, βάση των οποίων θα χορηγηθούν και τα ως άνω εξαιρετικά συμβατικού χαρακτήρα ευεργετήματα.
Ο νέος Κώδικας προέβλεψε τρία επίπεδα κινήτρων
Το πρώτο επίπεδο αφορά το σύνολο των πάσης φύσεως εγχώριων ή ξένων επενδύσεων. Στον κοινό αυτό κορμό κινήτρων περιλαμβάνονται:
α) Στη φάση υλοποίησης της επένδυσης
– απαλλαγή από τελωνειακούς δασμούς για μηχανολογικό εξοπλισμό, αγαθά και υπηρεσίες που θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση της επένδυσης
– απαλλαγή από ΦΠΑ για όλα τα εισαγόμενα ή εγχωρίως παραγόμενα αγαθά και υπηρεσίες που θα απαιτηθούν για την υλοποίηση της επένδυσης
– απαλλαγή από φόρους μεταβίβασης ακινήτων, τέλη εγγραφής και δημοτικά τέλη
– απαλλαγή για μία δεκαετία από φόρο ακινήτων που εντάσσονται στην υλοποίηση της επένδυσης
– απαλλαγή από τέλη σύστασης εταιρειών και εγγραφής στο Εμπορικό Μητρώο
β) Στη φάση παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης
Μετά τη διαπίστωση από τις αρμόδιες φορολογικές υπηρεσίες της έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης για μία τριετία:
– απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων
– απαλλαγή από το φόρο επαγγελματικής δραστηριότητας
– μείωση κατά 50% των δημοτικών τελών των χρησιμοποιούμενων ακινήτων
Το δεύτερο επίπεδο κινήτρων αφορά επενδύσεις που υλοποιούνται σε τομείς προτεραιότητας (βιομηχανία, αγροτική παραγωγή, τουρισμός) ή σε ευαίσθητες γεωγραφικά περιοχές, όπως τα υψίπεδα και οι νότιες περιοχές στη Σαχάρα (εκτός δηλαδή της μεσογειακής λωρίδας που συγκεντρώνει την κύρια οικονομική δραστηριότητα).
Προβλέφθηκε η επιμήκυνση της περιόδου ισχύος των ανωτέρω κινήτρων, ήτοι πενταετία αντί τριετίας, ή και δεκαετία για επενδύσεις στις νοτιότερες περιοχές της χώρας κατά τη φάση της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης και ολική ή μερική ανάληψη από το κράτος, κατόπιν σχετικής εκτίμησης από την ANDI, των δαπανών για έργα υποδομής, απαραίτητων για την υλοποίηση της επένδυσης.
Το τρίτο επίπεδο κινήτρων αφορά, όπως αναφέρθηκε, επενδύσεις που χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την εθνική οικονομία. Στις εν λόγω επενδύσεις δύναται να χορηγηθούν πρόσθετα κίνητρα, κατόπιν εισήγησης της ANDI, και υπογραφής σχετικής σύμβασης μεταξύ των επενδυτών και του Εθνικού Συμβουλίου Επενδύσεων, βάση της οποίας θα χορηγηθούν και τα ως άνω εξαιρετικά συμβατικού πλέον χαρακτήρα ευεργετήματα.
III. ΕΜΠΟΔΙΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΑΔΕΙΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ
Παρά τις σημαντικές ευκαιρίες που προσφέρει η Αλγερία δεν μπορεί να θεωρηθεί εύκολη αγορά. Τα εμπόδια εισόδου είναι αισθητά μεγαλύτερα από ότι στις αναπτυγμένες αγορές: ασάφεια και συχνές μεταβολές του νομικού και θεσμικού πλαισίου, δυσκολία εξεύρεσης κατάλληλου εμπορικού αντιπροσώπου ή αξιόπιστου επιχειρηματικού εταίρου, χρονοβόρες και γραφειοκρατικές διαδικασίες, απηρχαιωμένο τραπεζικό σύστημα, έλλειψη επαγγελματισμού και ορθολογικής οργάνωσης.
Η Αλγερία υπέγραψε το 2005 ειδική Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ε, η οποία καλύπτει όλους σχεδόν τους τομείς οικονομικής συνεργασίας με πρόβλεψη για σταδιακή κατάργηση δασμών μέχρι το 2017 και διευκόλυνση της πρόσβασης των κοινοτικών επιχειρήσεων στην αλγερινή αγορά. Το χρονοδιάγραμμα της Συμφωνίας δεν τηρήθηκε και αποτελεί την τελευταία διετία αντικείμενο συζήτησης της μελλοντικής διαμόρφωσης των οικονομικο-εμπορικών σχέσεων ΕΕ Αλγερίας:
Ωστόσο, το 2009 η Αλγερία ζήτησε και επέτυχε την αναθεώρηση του χρονοδιαγράμματος δασμολογικού αφοπλισμού για τα βιομηχανικά προϊόντα και των δασμολογικών ποσοστώσεων για τα αγροτικά προϊόντα (με το νέο χρονοδιάγραμμα η πλήρης εξάλειψη των δασμών μετατίθεται για το 2020). Παράλληλα, η Αλγερία επέβαλε την επαναφορά ή το πάγωμα των υφιστάμενων δασμών σε 1058 θεωρούμενα ως ευαίσθητα προϊόντα, που καλύπτουν τους περισσότερους τομείς βιομηχανικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με την αλγερινή πλευρά, η αναπροσαρμογή του χρονοδιαγράμματος δασμολογικού αφοπλισμού της Αλγερίας που έγινε το 2009 κατέστη αναπόφευκτη, προκειμένου να προστατευθεί η εγχώρια παραγωγή και να αποτραπεί περαιτέρω επιδείνωση των ανισορροπιών στις εμπορικές ανταλλαγές ΕΕ – Αλγερίας.
Επίσης από το 2009, η κυβέρνηση απαγόρευσε σε πλοία τα οποία δεν μεταφέρουν εμπορευματοκιβώτια να χρησιμοποιούν το λιμάνι του Αλγερίου. Η απαγόρευση αυτή προκαλεί προβλήματα συμφόρησης στα μικρότερα λιμάνια (Bejaia, Mostaganem), καθώς και πρόσθετο κόστος μεταφοράς και καθυστερήσεις στη διαδικασία εκτελωνισμού των εισαγομένων προϊόντων.
Το αλγερινό Υπουργικό Συμβούλιο, κατόπιν νομοθετικής εξουσιοδότησης από το Κοινοβούλιο ενέκρινε και το 2017 όπως και το 2016, την χορήγηση αδειών εισαγωγής για μια σειρά προϊόντων. Υπενθυμίζεται ότι οι άδειες εισαγωγών είχαν καταργηθεί το 2009, λόγω των δυσλειτουργιών τις οποίες επέφεραν στο εξωτερικό εμπόριο της χώρας (διαφθορά, γραφειοκρατικές δυσκαμψίες, χρονοβόρες διατυπώσεις, υψηλό κόστους. Το σύστημα των αδειών εισαγωγής κυριάρχησε στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις της Αλγερίας τη διετία 2016-2017, ενώ το 2018 υποκαταστάθηκε από εκτεταμένους καταλόγους απαγορευμένων προς εισαγωγή προϊόντων. Η απαγόρευση εισαγωγής 877 προϊόντων η κατηγοριών προϊόντων/ δασμολογικών κλάσεων ίσχυσε για όλο το 2018 και κάλυψε το μεγαλύτερο τμήμα του εισαγωγικού εμπορίου, το οποίο διενεργεί η Αλγερία με τους εμπορικούς της εταίρους.
Η απαγόρευση αφορούσε θεωρητικά προϊόντα, τα οποία παράγει ή έχει τη δυνατότητα να παράγει η Αλγερία εγχωρίως και ο στόχος είναι αφενός η προστασία της εθνικής παραγωγής και αφετέρου η μη επιβάρυνση του εμπορικού ισοζυγίου της.
Το 2019 η απαγόρευση των εισαγωγών αντικαταστάθηκε από ένα σύστημα επιβολής επιπρόσθετης υψηλής δασμολόγησης, ως μέτρο διασφάλισης (safeguards). Ο νέος αυτός δασμός DAPS (Droit Additionnel Provisoire de Sauvegarde: Προσωρινός Πρόσθετος Προστατευτικός Δασμός) κυμαίνεται ανάλογα το προϊόν από 30 % έως 200% και επιβάλλεται επιπλέον του τελωνειακού δασμού. Οι ρυθμίσεις αυτές συμπεριέλαβαν τις ίδιες δασμολογικές κλάσεις/προϊόντα, που συμπεριέλαβαν οι απαγορεύσεις του 2018, ενώ επεκτάθηκαν και σε σειρά νέων δασμολογικών κλάσεων/προϊόντων, αναφερόμενες πάντα σε τελικά προϊόντα (produits finis). Τα μέτρα για το 2019 αφορούν σε 1100 δασμολογικές κλάσεις/προϊόντα, ενώ τα μέτρα του προηγουμένου έτους σε 877. Συνεπώς συμπεριελήφθησαν προϊόντα, τα οποία δεν ενέπιπταν σε απαγορεύσεις εισαγωγών, όπως τα γεωργικά μηχανήματα, ενώ σε άλλα όπως τα δομικά υλικά και συγκεκριμένα το τσιμέντο η πρόσθετη δασμολογική επιβάρυνση άγγιξε το υπέρογκο 200%.
Ο Κατάλογος αυτός των εισαγομένων προϊόντων στην Αλγερία, στα οποία επιβάλλεται ο νέος δασμός DAPS για το 2019 διατηρήθηκε και το 2020 και αναμένεται να συνεχίσει να ισχύει για μια τριετία ακόμα.
Από αλγερινής πλευράς υποστηρίχθηκε ότι, ο στόχος των περιοριστικών μέτρων στις εισαγωγές, τα οποία διατηρήθηκαν και το 2020, ήταν ο εξορθολογισμός του εξωτερικού εμπορίου της χώρας, παράλληλα με την ώθηση στην εγχώρια βιομηχανία και τη συγκράτηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Την λήψη μέτρων υπαγόρευσε, κατά την αλγερινή κυβέρνηση, επίσης και η υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου στη διεθνή αγορά.
Από το 2018 έχει επιβληθεί η υποχρεωτική προσκόμιση μαζί με οποιοδήποτε υπό εισαγωγή προϊόν ενός πιστοποιητικού ελεύθερης κυκλοφορίας προϊόντος (certificat de libre circulation du produit). Το πιστοποιητικό πρέπει να έχει εκδοθεί από κάποια αρμόδια υπηρεσία ή αρχή της χώρας εξαγωγής και να βεβαιώνει ότι τα υπό εισαγωγή προϊόντα δύνανται να διακινηθούν εμπορικά ελεύθερα στην χώρα προέλευσης, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στις τεχνικές προδιαγραφές τους, οι οποίες σχετίζονται με την ασφάλεια. Το πιστοποιητικό αυτό δίνεται από Επιμελητηριακές Αρχές. Στην Ελλάδα αρμόδιο είναι το ΕΒΕΑ και τα περιφερειακά Επιμελητήρια.
IV. ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ
Οι διατάξεις του Κώδικα Κρατικών Προμηθειών (Code des Marchés Publics) αποτελούν το κανονιστικό πλαίσιο της συμμετοχής ξένων εταιρειών σε δημόσιους διαγωνισμούς Αλγερίας. Ο ισχύον Κώδικας κυρώθηκε με το ΠΔ 10-236/7.10.2010.
Σημειώνεται ότι οι γενικώς περιοριστικοί όροι του νέου αυτού Κώδικα προκάλεσαν αντιδράσεις εκ μέρους ξένων επιχειρήσεων και εταίρων, ενώ στον Κώδικα περιλαμβάνονται διατάξεις, οι οποίες ενισχύουν το στοιχείο της εθνικής προτίμησης.
Οι βασικοί περιορισμοί αφορούν κυρίως στη συμμετοχή σε διεθνείς διαγωνισμούς για ανάληψη έργων, οπότε απαιτείται και τοπική εγκατάσταση, ενώ για τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς προμήθειας προϊόντων/υπηρεσιών κύριος περιοριστικός όρος είναι αυτός του προτιμησιακού πλεονεκτήματος 25% υπέρ των τοπικών εταιρειών.
Το Άρθρο 23 παρέχεται περιθώριο προτίμησης 25% για αλγερινά προϊόντα ή/και για επιχειρήσεις εγχώριου δικαίου, με πλειοψηφία ιδιοκτησίας των τοπικών εταίρων, για όλα τα είδη διαγωνισμών. Η παροχή του προτιμησιακού 25% στις τοπικά εγκατεστημένες επιχειρήσεις καθορίζεται όχι μόνο βάσει των ποσοστών ιδιοκτησίας των εταίρων, αλλά και βάσει των ειδικότερων όρων της αναδοχής έργου (καταμερισμός έργων και δαπανών μεταξύ των εταίρων). Οι ξένες επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλλουν προσφορές κατά περίπου 25% φθηνότερες προκειμένου να είναι επιλέξιμες.
Το Άρθρο 24 υιοθετεί διάταξη σύμφωνα με την οποία, «η συμμετοχή ξένων εταιρειών σε διεθνείς διαγωνισμούς προϋποθέτει ότι οι ενδιαφερόμενες ξένες εταιρείες θα επενδύσουν σε επιχειρηματική συνεργασία, με επιχείρηση η οποία έχει συσταθεί επιτοπίως βάσει της τοπικής νομοθεσίας και της οποίας η πλειοψηφία ιδιοκτησίας ανήκει σε τοπικούς εταίρους. Ο τρόπος εφαρμογής των διατάξεων του Άρθρου αυτού θα ορίζεται με κοινή Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εμπορίου».
Κατά τα λοιπά, ο φάκελος της υποβαλλόμενης προσφοράς θα πρέπει να περιλαμβάνει μη εξαντλητικό κατάλογο αλγερινών επιχειρήσεων, πλειοψηφικής αλγερινής ιδιοκτησίας, με τις οποίες η ξένη εταιρεία προτίθεται να συνεταιρισθεί. Μη τήρηση των υποχρεώσεων εκ μέρους του ξένου εταίρου μπορεί να επιφέρει ακύρωση του συμβολαίου, καταβολή διοικητικών προστίμων έως 20% της συνολικής αξίας του συμβολαίου και συμπερίληψη της ξένης εταιρείας σε κατάσταση εταιρειών στις οποίες απαγορεύεται η περαιτέρω συμμετοχή σε δημόσιους διαγωνισμούς.
Το άρθρο 54 επιβάλλει υποχρέωση διενέργειας εθνικού διαγωνισμού, όταν η εγχώρια παραγωγή ή τα εγχώρια μέσα παραγωγής ικανοποιούν την ανάγκη για την οποία απαιτείται διαγωνισμός.
Το άρθρο 56 θέτει ως βασικά κριτήρια για την επιλογή αναδόχων την εγχώρια ή ξένη προέλευση των προϊόντων, την ενσωμάτωση στην εθνική οικονομία και την σημασία των εργολαβιών/προϊόντων για την αλγερινή αγορά.
Σημειώνεται πάντως ότι λόγω των σημαντικών δυσκολιών εφαρμογής εκ μέρους των διοικήσεων των κρατικών φορέων η ρήτρα που αφορά στην υποχρέωση επενδυτικής συνεργασίας (Άρθρο 24) εφαρμόζεται κατά περίπτωση.
V. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
Οι ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Αλγερία υπάγονται σε 4 κατηγορίες φόρων: α) φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, β) φόρο επαγγελματικής δραστηριότητας, γ) φόρο ακινήτων, δ) ΦΠΑ.
Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων αφορά το σύνολο των εισοδημάτων που αποκομίζει μία ξένη εταιρεία ή μικτή επιχείρηση στην Αλγερία. Η φορολογική κλίμακα για τα ανωτέρω εισοδήματα καθορίζεται σε 19% για βιομηχανικές, κατασκευαστικές και τουριστικές επιχειρήσεις και 25% για εμπορικές εταιρείες και εταιρείες παροχής υπηρεσιών. Τα κέρδη που επανεπενδύονται φορολογούνται με μειωμένο κατά το ήμισυ συντελεστή 12,5%. Τα διανεμόμενα κέρδη φορολογούνται με παρακράτηση φόρου 10% ή 15% εφόσον πρόκειται για κέρδη που εξάγονται στην αλλοδαπή.
Οι ξένες εταιρείες χωρίς μόνιμη εγκατάσταση στην Αλγερία που αναλαμβάνουν κατασκευαστικά έργα ή εκτελούν συμβόλαια παροχής υπηρεσιών φορολογούνται με παρακράτηση 25% επί του συμβολαίου από τον ανάδοχο του έργου.
Τα υποκαταστήματα ή άλλες μορφές μόνιμης εγκατάστασης (πχ. εργοτάξια που διαρκούν πάνω από τρείς μήνες) αντιμετωπίζονται ως αυτοτελή από τη μητρική εταιρεία φορολογικά υποκείμενα και φορολογούνται σε ποσοστό 15% επί των καθαρών κερδών τους, εκτός αν άλλως ορίζεται από διμερείς συμφωνίες αποφυγής διπλής φορολογίας.
Ο φόρος επαγγελματικής δραστηριότητας ανέρχεται σε 2% επί του κύκλου εργασιών, εκτός ΦΠΑ, κάθε επιχείρησης. Ο καταβαλλόμενος φόρος εκπίπτει από το φορολογητέο εισόδημα.
Το τέλος ακινήτων βασίζεται στην εκτιμώμενη αξία μίσθωσης του ακινήτου. Στα αστικά ακίνητα το τέλος ανέρχεται σε 3%.
Ο ΦΠΑ ανέρχεται κατά κανόνα σε 17%, ενώ στον κατασκευαστικό τομέα και σε ορισμένα βασικά είδη λαϊκής κατανάλωσης προβλέπεται μειωμένος συντελεστής 7%.
Η εισαγωγή κεφαλαιουχικού εξοπλισμού ή αγαθών που επανεξάγονται μπορεί να τύχει απαλλαγής από τον ΦΠΑ.
Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων βασίζεται σε μία απλή φορολογική κλίμακα με 4 συντελεστές:
– 0% για μηνιαία εισοδήματα κάτω από 10.000 δηνάρια
– 20% για εισοδήματα από 10.000 έως 30.000 δηνάρια
– 30% για εισοδήματα από 30.000 έως 120.000 δηνάρια
– 35% για εισοδήματα πάνω από 120.000 δηνάρια
Σύμφωνα με την αλγερινή νομοθεσία, όλα τα φυσικά πρόσωπα – αλγερινοί ή αλλοδαποί – που έχουν φορολογική έδρα στην Αλγερία φορολογούνται με βάση την ανωτέρω κλίμακα για το σύνολο των εισοδημάτων τους. Πρόσωπα τα οποία έχουν φορολογική έδρα στο εξωτερικό φορολογούνται για τα εισοδήματα που αποκόμισαν στην Αλγερία.
Οι αλλοδαποί εργαζόμενοι σε μικτή επιχείρηση ή κατασκευαστικά έργα στην Αλγερία υπάγονται στον φόρο επί του συνολικού εισοδήματος (impôt sur le revenu global – IRG) με συντελεστή 20% επί των ακαθαρίστων αποδοχών τους εφόσον:
– η επιχείρηση δραστηριοποιείται σε τομείς θεωρούμενους ως στρατηγικής σημασίας για την Αλγερία (υδρογονάνθρακες, κατασκευές κα.)
– διαθέτουν άδεια εργασίας
– οι μηνιαίες αποδοχές τους δεν υπερβαίνουν τα 80.000 δηνάρια
Στα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες ο ΦΠΑ ανέρχεται σε 17%. Υπάρχει επίσης για ορισμένα αγαθά και μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ 7%. Ο μειωμένος συντελεστής 7% εφαρμόζεται σε βασικά είδη λαϊκής κατανάλωσης, ενώ αγαθά όπως το γάλα και το ψωμί απαλλάσσονται τελείως ΦΠΑ.
Οι ισχύοντες δασμοί αναλύονται, σε γενικές γραμμές, ως εξής:
– 5% για τις πρώτες ύλες
– 15% σε ημικατεργασμένα προϊόντα
– 30% για το τελικό προϊόν
Είναι ελεύθερα δασμών προϊόντα τα οποία εισάγονται και πρόκειται να επανεξαχθούν, ενώ απαλλάσσονται δασμών τα μηχανήματα, τα οποία εισάγονται για την εκτέλεση δημοσίων έργων.
VI.ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Το εργατικό δυναμικό της Αλγερίας ανέρχεται σε 10 εκ. στο σύνολο των 43,5 εκ. κατοίκων της χώρας. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, πλέον του 70% του πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας υπολογίζεται σε 11%.
Ο κατώτατος μηνιαίος μισθός αναπροσαρμόστηκε στα 170 περίπου ευρώ το 2012.
Σημαντικές, άλλωστε, είναι και οι μισθολογικές διαφοροποιήσεις ανά τομέα δραστηριότητας. Οι καθαρές μέσες μηνιαίες αποδοχές είναι υψηλότερες στον δημόσιο τομέα, στην ενέργεια και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Οι ασφαλιστικές εισφορές ανέρχονται στο 35% των ακαθάριστων αποδοχών, εκ των οποίων 29% αντιστοιχεί στην εργοδοτική εισφορά και 6% στη συμμετοχή των εργαζομένων. Το ποσοστό των απασχολούμενων στον ιδιωτικό τομέα που είναι ανασφάλιστοι αγγίζει το 75%.
Η εργατική νομοθεσία είναι ιδιαίτερα προστατευτική για τους εργαζόμενους, χωρίς να σπανίζουν οι παραβιάσεις της. Ο εργατικός κώδικας θέτει ορισμένες προϋποθέσεις ως προς τις συνθήκες απασχολήσεως όπως π.χ ότι το ελάχιστο όριο ηλικίας δεν πρέπει να είναι κατώτερο των 16 ετών, ή ότι η εβδομαδιαία εργασία δεν είναι δυνατό να υπερβαίνει τις 40 ώρες, ενώ η υπερωριακή απασχόληση αμείβεται επιπλέον. Η ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 60 χρόνια για τους άνδρες και 55 για τις γυναίκες, ενώ δικαίωμα συνταξιοδότησης θεμελιώνεται μετά από 15 τουλάχιστον χρόνια εργασίας.
Η εξεύρεση έμπειρου και εξειδικευμένου επιτόπιου προσωπικού είναι αρκετά δύσκολη. ενώ πολλοί Αλγερινοί που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία προτιμούν την αναζήτηση εργασίας στις χώρες του Κόλπου με σημαντικά υψηλότερες αμοιβές.
Οι ξένες ή μικτές επιχειρήσεις δικαιούνται να προσλαμβάνουν αλλοδαπούς εργαζόμενους, εφόσον υπάρχει έλλειψη εγχώριου προσωπικού αντίστοιχης ειδικότητας, Στην πράξη, η σχετική διαδικασία είναι αρκετά γραφειοκρατική και προϋποθέτει έγκριση της Διεύθυνσης Εργασίας της αντίστοιχης Νομαρχίας (Wilaya). Στους αλλοδαπούς εργαζόμενους χορηγείται άδεια εργασίας ή προσωρινή άδεια απασχόλησης, η οποία ανανεώνεται κατ’ έτος. Επιτρέπεται ο επαναπατρισμός του 90% των αποδοχών των ξένων εργαζομένων.
VI. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥΣ
Κύριο χαρακτηριστικό των εξαγωγών της Ελλάδος προς την Αλγερία είναι, όπως έχει ήδη προαναφερθεί ο χαμηλός βαθμός διαφοροποίησής τους. Την τελευταία πενταετία οι εξαγωγές μας προς την Αλγερία ήταν κυρίως λάδια από πετρέλαιο, ράβδοι από σίδηρο-χάλυβα, τσιμέντα, είδη με καθορισμένη μορφή από σίδηρο σε κράμα χάλυβα, ακατέργαστα καπνά, σωλήνες από χαλκό, και σε αρκετά μικρότερο βαθμό παρασκευάσματα διατροφής. Τα δέκα αυτά πρώτα εξαγωγικά μας προϊόντα καλύπτουν περίπου το 90 % των συνολικών μας εξαγωγών την εν λόγω περίοδο. Εντύπωση προκαλεί η πλήρης, σχεδόν, απουσία προϊόντων που περιλαμβάνονται παραδοσιακά στις ελληνικές εξαγωγές σε άλλες χώρες όπως π.χ. τρόφιμα-ποτά, είδη οικιακού εξοπλισμού, είδη ένδυσης-υπόδησης, φάρμακα και ιατρικός εξοπλισμός. Τα πετρελαιοειδή αντιπροσωπεύουν ένα ιδιότυπο στοιχείο του ενεργητικού των εξαγωγών μας, το οποίο χαρακτηρίζεται από σχετική αστάθεια.
Πέρα από τα προαναφερθέντα σημαντικότερα εξαγωγικά μας προϊόντα, περιορισμένες εξαγωγές καταγράφονται και σε μία σειρά από άλλα προϊόντα όπως, μεταξύ άλλων, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός και ηλεκτρικές συσκευές, αλουμίνιο και προϊόντα αλουμινίου, χρώματα και χρωστικές ύλες, ξύλο και είδη ξύλου, λιπάσματα, καρποί, χαρτί και χαρτόνια, πλαστικά, πετρώματα, μάρμαρο και τεχνουργήματα, φαρμακευτικά προϊόντα, ανταλλακτικά αυτοκινήτων, παρασκευάσματα από κακάο, παιχνίδια και είδη σπορ, χημικά προϊόντα και είδη ζαχαροπλαστικής.
Πάντως, οι εξαγωγές της Ελλάδος προς την Αλγερία επλήγησαν σημαντικά το 2019 από την επιβολή της πρόσθετης δασμολογικής επιβάρυνσης DAPS.
VIII. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ
Εκτός των προαναφερθέντων σχετικά με τη διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών στην Αλγερία περιορισμένη είναι και η εξαγωγή, από πλευράς μας, πάσης φύσεως υπηρεσιών σε τομείς όπως η τεχνολογία επικοινωνιών-πληροφορικής, μελέτες και κατασκευές πάσης φύσεως, η δημόσια υγεία, η γεωργία, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μεταφορά τεχνογνωσίας για την μεταποίηση τροφίμων κλπ.
Μεταξύ των εμποδίων που πρέπει να υπερπηδηθούν συγκαταλέγεται και η έλλειψη εξοικείωσης του αλγερινού καταναλωτικού κοινού με τα ελληνικά προϊόντα, στον τομέα π.χ. των ειδών διατροφής ή των ειδών οικιακού εξοπλισμού, σε αντίθεση με ομοειδή προϊόντα γαλλικής, ισπανικής ή ιταλικής προέλευσης.
Η εικόνα της Ελλάδας στο μέσο αλγερινό παραπέμπει σε έναν διεθνή τουριστικό προορισμό και σε μία χώρα με μεγάλη ιστορική παράδοση και όχι σε μία σύγχρονη, αναπτυγμένη βιομηχανική χώρα.
Με δεδομένο τον εντεινόμενο διεθνή ανταγωνισμό για την απόκτηση και εδραίωση μεριδίων στη αναπτυσσόμενη αλγερινή αγορά, οι ενδιαφερόμενες ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει και να καταβάλουν συστηματική προσπάθεια για την ανάπτυξη εμπορικών δικτύων, προσωπικών επαφών και επιχειρηματικών συνεργασιών.
Πέραν των εμπορικών συναλλαγών σημαντικές δυνατότητες διεύρυνσης της οικονομικής συνεργασίας υπάρχουν και στους παρακάτω τομείς:
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ
Στην Αλγερία βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη ένα από τα μεγαλύτερα, ίσως, προγράμματα δημοσίων έργων που υλοποιείται στην περιοχή της Μεσογείου. Αφορά στην δημοπράτηση νέων οδικών αρτηριών και στην επέκταση και εκσυγχρονισμό των σημαντικότερων λιμένων της χώρας.
Πέρα από συναφείς μελέτες μορφολογίας εδάφους, διάνοιξης τούνελ, κατασκευής και διαχείρισης διοδίων, σηματοδότησης, αστικής ανάπτυξης, χωροταξικού σχεδιασμού, πολυάριθμες επιπλέον μελέτες απαιτούνται για έργα διαχείρισης υδάτινων πόρων, αναβάθμισης αλιευτικών πόρων, μεταφορών και ενεργειακών δικτύων. Έμφαση δίνεται στην κατασκευή οδικών αρτηριών, τη βελτίωση του σιδηροδρομικού δικτύου και των αεροδρομίων, την κατασκευή λαϊκών κατοικιών και νοσοκομείων καθώς και στην αναβάθμιση των δικτύων υδροδοτήσεως και ηλεκτρισμού.
Διαπιστώνεται αύξηση της ζήτησης σε μηχανήματα και υλικό που χρησιμοποιείται σε κατασκευές, τεχνογνωσία, συστήματα γεννητριών, ηλεκτρολογικά είδη, προϊόντα που αφορούν στην ύδρευση και τα μεταφορικά μέσα.
Στις ανωτέρω μελέτες, λαμβάνουν μέρος τοπικά γραφεία μελετών, τα οποία ωστόσο δεν διαθέτουν, επί του παρόντος, την απαιτούμενη τεχνογνωσία και επιδιώκουν, ως εκ τούτου, να αναπτύξουν συνεργασία με ξένα γραφεία τεχνικών μελετών.
Οι ελληνικές κατασκευαστικές και μελετητικές εταιρείες με διεθνή εμπειρία και αξιόλογη τεχνογνωσία μπορούν να αναπτύξουν συνεργασίες με τοπικές εταιρείες, στην υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Στον τομέα αυτό η συνεργασία των δύο χωρών επικεντρώνεται στις ανταλλαγές πετρελαιοειδών και φυσικού αερίου, καθώς και στις επαφές μεταξύ ΔΕΠΑ και SONATRACΗ. Δυνατότητες επέκτασης της συνεργασίας υπάρχουν σε αντικείμενα όπως η τεχνογνωσία ηλιακών θερμοσυλλεκτών και φωτοβολταικών, η αφαλάτωσης υδάτων, η διαχείρισης αποβλήτων κ.α.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ
Η αλγερινή κυβέρνηση δίνει σήμερα απόλυτη προτεραιότητα στον συγκεκριμένο τομέα, σε μία προσπάθεια να καλύψει την υστέρηση της χώρας σε θέματα ψηφιακής σύγκλισης, λογισμικού και τεχνολογιών αιχμής στην Πληροφορική και τις Επικοινωνίες.
ΓΕΩΡΓΙΑ
Στον αγροτικό τομέα, η παραγωγή καλύπτει μόνον το 40% της εγχώριας ζήτησης, ενώ μόνο το 3% της γης καλλιεργείται. Τα είδη διατροφής καλύπτουν το 18% των συνολικών εισαγωγών. Η Αλγερία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς παγκοσμίως σιτηρών και ζάχαρης.
Ελλάδα και Αλγερία έχουν παρεμφερή προϊόντα και καλλιέργειες και υπάρχουν συνεπώς περιθώρια συνεργασίας στον αγροτικό τομέα, κυρίως σε θέματα μεταφοράς τεχνογνωσίας για συντήρηση, αποθήκευση και μεταποίηση ειδών διατροφής, προμήθεια αγροτικών μηχανημάτων και εξοπλισμού και συμμετοχή ελλήνων γεωπόνων και εμπειρογνωμόνων σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Υπάρχουν προϋποθέσεις για εξαγωγές αγροτικών μηχανημάτων, μελέτη-εγκατάσταση συστημάτων άρδευσης και την επεξεργασία, μεταποίηση και τυποποίηση τροφίμων, συνεργασία στον τομέα της αλιείας και μεταφορά τεχνογνωσίας για ιχθυοκαλλιέργειες.
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Η Αλγερία διαθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα στον τομέα αυτό, αλλά δεν έχει ακόμα αναπτύξει τις αναγκαίες υποδομές, ούτε έχει την απαραίτητη τεχνογνωσία και το αντίστοιχο επιχειρηματικό/επιχειρησιακό δυναμικό.
Υφίστανται ελλείψεις σε ξενοδοχειακές υποδομές και η τουριστική εκπαίδευση είναι ελλιπής. Το σύνολο των τουριστών ανέρχεται σε 2 εκ. περίπου και αποφέρουν έσοδα περίπου 235 εκατ. USD. Η Αλγερία θα μπορούσε να ανταγωνισθεί τουριστικά την Τυνησία και το Μαρόκο λόγω κλίματος, μεγάλης ακτογραμμής (1.200 χλμ) με αξιόλογες τοποθεσίες και πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Οι ελληνικές τουριστικές, ξενοδοχειακές και ταξιδιωτικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν, σε συνεργασία με Αλγερινούς εταίρους, κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς, να συμβάλουν στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας.
IX. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΛΓΕΡΙΑ
Εκθεσιακές εκδηλώσεις, αρκετές διεθνούς εμβέλειας, οργανώνονται ετησίως τόσο στο Αλγέρι, όσο και σε άλλες πόλεις της χώρας. Ανάμεσα στις σημαντικότερες εκθέσεις, σε τομείς με ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον, συγκαταλέγονται οι ακόλουθες:
– BATIMATEC (Δ.Ε. κατασκευών, δομικών υλικών και δημοσίων έργων)
– Δ.Ε. Τροφίμων DJAZAGRO
– Salon International des Energies Renouvelables et de la Maitrise d’ Energie (Δ.Ε. για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας).
-Διεθνής Έκθεση Αλγερίου, γενικού περιεχομένου, η οποία διοργανώνεται σε ετήσια βάση μεταξύ Μαΐου – Ιουνίου.
