[χρόνος ανάγνωσης 4 λεπτά]
Σύμφωνα με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τα τραπεζικά δάνεια στη ζώνη του ευρώ του Απριλίου 2023 (BLS), τα πιστωτικά πρότυπα –δηλαδή οι εσωτερικές κατευθυντήριες γραμμές των τραπεζών ή τα κριτήρια έγκρισης δανείων– για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις έγιναν ακόμη πιο αυστηρά (με το καθαρό ποσοστό των τραπεζών που ανέφεραν σύσφιξη να ανέρχεται σε 27 %) το πρώτο τρίμηνο του 2023.
Οι τράπεζες ανέφεραν επίσης περαιτέρω σημαντική καθαρή αυστηροποίηση των πιστωτικών τους προτύπων για δάνεια προς νοικοκυριά για αγορά κατοικίας, ενώ η περαιτέρω καθαρή σύσφιξη έγινε λιγότερο έντονη για την καταναλωτική πίστη και τα άλλα δάνεια προς τα νοικοκυριά (καθαρά ποσοστά τραπεζών στο 19% και 10% αντίστοιχα). Η αυστηροποίηση για τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις και την αγορά κατοικιών ήταν ισχυρότερη από ό,τι περίμεναν οι τράπεζες το προηγούμενο τρίμηνο και υποδηλώνει μια επίμονη αποδυνάμωση της δυναμικής των δανείων. Οι κύριοι μοχλοί της σύσφιξης ήταν οι υψηλότερες αντιλήψεις για τον κίνδυνο και, σε μικρότερο βαθμό, η χαμηλότερη ανοχή κινδύνου των τραπεζών.
Στο πλαίσιο των αυξήσεων των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ και της μείωσης της ρευστότητας της κεντρικής τράπεζας, το κόστος κεφαλαίων των τραπεζών και οι συνθήκες του ισολογισμού είχαν επίσης αυστηρότερο αντίκτυπο στα πιστωτικά πρότυπα για δάνεια προς τις επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ. Το δεύτερο τρίμηνο του 2023 οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ αναμένουν περαιτέρω, αν και πιο συγκρατημένη, αυστηροποίηση των πιστωτικών κριτηρίων για τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις και την αγορά κατοικίας. Για την καταναλωτική πίστη.
Οι γενικοί όροι και προϋποθέσεις των τραπεζών –δηλαδή οι πραγματικοί όροι και προϋποθέσεις που συμφωνήθηκαν στις δανειακές συμβάσεις– έγιναν αυστηρότεροι για τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις και τα δάνεια προς τα νοικοκυριά το πρώτο τρίμηνο του 2023. Η διεύρυνση των περιθωρίων για τα πιο ριψοκίνδυνα δάνεια και η αύξηση των επιτοκίων ευθύνονται για την κύρια επίδραση σύσφιξης, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη μετακύλιση υψηλότερων επιτοκίων της αγοράς στα επιτόκια δανεισμού για επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Οι τράπεζες ανέφεραν έντονη καθαρή μείωση της ζήτησης από τις επιχειρήσεις για δάνεια ή για ανάληψη πιστωτικών ορίων το πρώτο τρίμηνο του 2023. Η μείωση της καθαρής ζήτησης ήταν ισχυρότερη από ό,τι ανέμεναν οι τράπεζες το προηγούμενο τρίμηνο και είναι η ισχυρότερη από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Το γενικό επίπεδο των επιτοκίων αναφέρθηκε ότι ήταν ο κύριος μοχλός της μειωμένης ζήτησης δανείων, σε ένα περιβάλλον αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής.
Οι πάγιες επενδύσεις είχαν επίσης ισχυρή μείωση της ζήτησης δανείων. Ο αντίκτυπος των αποθεμάτων και του κεφαλαίου κίνησης έγινε σε γενικές γραμμές ουδέτερος, αφού προηγουμένως είχε θετικό αντίκτυπο στη ζήτηση δανείων. Αυτό μπορεί να αντανακλά τη χαλάρωση των σημείων συμφόρησης στον εφοδιασμό και τη συγκράτηση του κόστους εισροής ενέργειας. Το δεύτερο τρίμηνο του 2023, οι τράπεζες αναμένουν περαιτέρω αν και μικρότερη καθαρή μείωση της ζήτησης για δάνεια προς τις επιχειρήσεις.
Η καθαρή μείωση της ζήτησης για στεγαστικά δάνεια παρέμεινε ισχυρή και ήταν κοντά στην απότομη καθαρή μείωση που αναφέρθηκε για το προηγούμενο τρίμηνο, η οποία ήταν η υψηλότερη που έχει καταγραφεί από την έναρξη της έρευνας το 2003. Μικρότερη καθαρή μείωση στη ζήτηση καταναλωτικής πίστης και άλλα δάνεια προς νοικοκυριά. Η αύξηση των επιτοκίων, η αποδυνάμωση των προοπτικών της αγοράς κατοικίας, η χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη και η μείωση των δαπανών για διαρκή καταναλωτικά αγαθά συνέβαλαν αρνητικά στη ζήτηση δανείων προς τα νοικοκυριά. Το δεύτερο τρίμηνο του 2023 οι τράπεζες αναμένουν περαιτέρω ισχυρή καθαρή μείωση της ζήτησης στεγαστικών δανείων και κάπως μικρότερη καθαρή μείωση της ζήτησης καταναλωτικής πίστης σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο.
Σύμφωνα με τις τράπεζες που συμμετείχαν στην έρευνα, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση λιανικής και χονδρικής επιδεινώθηκε το πρώτο τρίμηνο. Για τις χρηματαγορές και τους χρεωστικούς τίτλους, η επιδείνωση αναστρέφει τη βελτίωση της πρόσβασης σε αυτές τις αγορές που σημειώθηκε στα τέλη του περασμένου έτους, αντανακλώντας πιθανώς την αναταραχή της αγοράς του Μαρτίου 2023 και το χαμηλότερο συνολικό επίπεδο πλεονάζουσας ρευστότητας.
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση λιανικής, η επιδείνωση της πρόσβασης αντανακλά τη συνεχιζόμενη αύξηση των επιτοκίων των τραπεζικών καταθέσεων και τη στροφή προς πιο υψηλά αμειβόμενους τύπους αποταμίευσης.
Οι τράπεζες ανέφεραν ότι το χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ – για το οποίο μπορεί να προκύψουν αλλαγές ως αποτέλεσμα οποιωνδήποτε συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένων λιγότερων από πλήρεις επανεπενδύσεις από λήξιμους τίτλους – είχε αρνητικό αντίκτυπο στις συνθήκες χρηματοδότησης της αγοράς, τις θέσεις ρευστότητας και το σύνολο του ενεργητικού τους τα τελευταία έξι μήνες. Η αναφερθείσα επίδραση στην κερδοφορία ήταν σε γενικές γραμμές ουδέτερη. Οι εξελίξεις στο χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και η σχετική αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής είχαν καθαρή σύσφιξη στους όρους και τις προϋποθέσεις για τα δάνεια προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά και αρνητική επίδραση στον όγκο των τραπεζικών δανείων σε όλες τις κατηγορίες δανείων.
Οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ ανέφεραν ότι η συνεχιζόμενη σταδιακή κατάργηση του TLTRO III είχε αρνητικό αντίκτυπο στις θέσεις ρευστότητάς τους, την κερδοφορία και τις συνολικές συνθήκες χρηματοδότησής τους τελευταίους έξι μήνες στο πλαίσιο των κεφαλαίων TLTRO III που λήγουν ή αποπληρώνονται οικειοθελώς πρόωρα. Η σταδιακή κατάργηση του TLTRO III είχε αυστηρότερο αντίκτυπο στα πιστωτικά πρότυπα. Ο αντίκτυπος στους όγκους χορηγήσεων αναμένεται να είναι αρνητικός σε όλες τις κατηγορίες χορηγήσεων κατά τους επόμενους έξι μήνες.
Σε απάντηση σε μια νέα ερώτηση που εισήχθη σε αυτόν τον γύρο έρευνας, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ ανέφεραν ότι οι αποφάσεις για τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ είχαν σημαντική θετική επίδραση στα καθαρά περιθώρια των επιτοκίων τους τελευταίους έξι μήνες. Ταυτόχρονα, ενώ η επίδραση στη συνολική κερδοφορία των τραπεζών ήταν θετική, η θετική επίδραση στα περιθώρια των τραπεζικών επιτοκίων αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αρνητική επίδραση του όγκου στα καθαρά έσοδα από τόκους. Αυτό συνάδει με τη σημαντική αποδυνάμωση της δυναμικής των δανείων και των καταθέσεων τους τελευταίους έξι μήνες. Πρόσθετες αρνητικές επιπτώσεις προήλθαν από ζημίες κεφαλαίου και καθαρά έσοδα από αμοιβές και προμήθειες.
Η έρευνα για τον τραπεζικό δανεισμό της ζώνης του ευρώ, η οποία διενεργείται τέσσερις φορές το χρόνο, αναπτύχθηκε από το Ευρωσύστημα για να βελτιώσει την κατανόησή του για τη συμπεριφορά των τραπεζικών δανείων στη ζώνη του ευρώ. Τα αποτελέσματα που αναφέρθηκαν στην έρευνα του Απριλίου 2023 σχετίζονται με αλλαγές που παρατηρήθηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2023 και αναμενόμενες αλλαγές το δεύτερο τρίμηνο του 2023, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά. Ο γύρος της έρευνας Απριλίου 2023 διεξήχθη μεταξύ 22 Μαρτίου και 6 Απριλίου 2023. Σε αυτόν τον γύρο, το μέγεθος του δείγματος των τραπεζών που συμμετείχαν στην έρευνα αυξήθηκε σε 158 τράπεζες, αντανακλώντας κυρίως τη διεύρυνση της ζώνης του ευρώ για να συμπεριλάβει την Κροατία την 1η Ιανουαρίου 2023. ποσοστό ανταπόκρισης ήταν 100%.
