Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο από τον Αλ. Πάλλη – Ζητήματα μετάφρασης της Αγίας Γραφής, του Χρήστου Καρβούνη κυκλοφορεί από την Παρασκευή 15 Απριλίου 2022, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Η μετάφραση του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου από τον Αλέξανδρο Πάλλη (1901) και τα συνεπόμενα Ευαγγελικά δεν συντάραξαν απλά την κοινωνία της εποχής αλλά οδήγησαν σε «ομαδική παράκρουση», σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του Μ. Τριανταφυλλίδη. Εκατόν είκοσι χρόνια αργότερα το μόνο που φαίνεται να έχει απομείνει είναι ο απόηχος και ορισμένα τυποποιημένα ευτράπελα, τα οποία ελάχιστη σχέση έχουν με το κείμενο του Πάλλη. Η μετάφρασή του συνεχίζει να αποτελεί ένα άθροισμα στερεότυπων αντιλήψεων και προσλήψεων οι οποίες επικεντρώνονται στα κίνητρα, τα γεγονότα και τις αντιδράσεις, αλλά αρνούνται πεισματικά να εστιάσουν στο κείμενο καθαυτό, που μοιάζει να έχει αποκτήσει μια αρνητικά εμβληματική σημασία ή να υφίσταται ένα είδος damnatio memoriae.
Η παρούσα μελέτη επιδιώκει να αναζητήσει και να αξιολογήσει τα βασικά χαρακτηριστικά της μετάφρασης του Πάλλη, αναζήτηση, ωστόσο, που συνδέεται με τρεις επιμέρους διαδικασίες: 1) την ένταξή της στο ευρύτερο μεθοδολογικό πλαίσιο των μεταφράσεων της Αγίας Γραφής, πλαίσιο το οποίο από τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα μέχρι τις σύγχρονες λειτουργικές θεωρίες γνώρισε επαναστατικές ανατροπές· 2) την ένταξή της στο ιστορικό, κοινωνικοπολιτικό και κοινωνιογλωσσολογικό πλαίσιο των αντίστοιχων νεοελληνικών μεταφράσεων, από εκείνη του Μ. Καλλιουπολίτη (1638) μέχρι τη μετάφραση της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας (1985/1989)· 3) τη σύγκριση επιμέρους μεταφραστικών τεχνικών / στρατηγικών / επιλογών του Πάλλη με άλλες, ελληνικές και ξενόγλωσσες, μεταφράσεις τού Κατά Ματθαίον.
Φαίνεται ότι η μετάφραση του Πάλλη όχι μόνο δεν ήταν «χυδαία» και «βέβηλη», αλλά μάλλον πρωτοποριακή για την εποχή της, εφαρμόζοντας με προδρομικό τρόπο στρατηγικές οι οποίες προς τα τέλη του ίδιου αιώνα θα θεωρηθούν αυτονόητες ακόμα και για τις εγκεκριμένες μεταφράσεις από την Εκκλησία της Ελλάδος.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Χρήστος Καρβούνης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε κλασική φιλολογία, αρχαία ιστορία και βυζαντινολογία – νεοελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ludwig-Maximilian του Μονάχου. Εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο πεδίο της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας – ιστορίας (για τις δημηγορίες του Δημοσθένη, 2001) και την υφηγεσία του στο πεδίο της ιστορικής κοινωνιογλωσσολογίας και της νεοελληνικής φιλολογίας (με θέμα την κοινωνική διγλωσσία, 2014). Δίδαξε αρχαία και νέα ελληνική γλώσσα και γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και από το 2008 (από το 2014 ως υφηγητής) διδάσκει μόνιμα στο Τμήμα Μεταφρασεολογίας, Γλωσσολογίας και Πολιτισμικών Σπουδών (Τομέας Νέων Ελληνικών) του Πανεπιστημίου Johannes-Gutenberg του Μάιντς. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν μεταξύ άλλων την ιστορική κοινωνιογλωσσολογία, θέματα γλωσσικής ιδεολογίας, το γλωσσικό ζήτημα, την ενδογλωσσική μετάφραση, τη μετάφραση της Βίβλου και το μεταφραστικό ζευγάρι αρχαία—νέα ελληνικά. To 2016 δημοσίευσε τη μελέτη Diglossie, Sprachideologie, Wertekonflikte. Zur Geschichte der neugriechischen Standardsprache (1780 bis 1930) (Böhlau Verlag, υπό έκδοση στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
