Με αφορμή τον Δεκαπενταύγουστο, την κορύφωση της εορτής της Παναγίας και μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας, το βλέμμα μας στρέφεται σε μερικά από τα σημαντικότερα προσκυνήματα που είναι αφιερωμένα στην χάρη της σε όλη την Ελλάδα. Ένα από αυτά, με σπουδαία ιστορική σημασία, είναι η Μονή Παναγίας Φανερωμένης στη Σητεία.
Ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο
Η Μονή βρίσκεται στην περιοχή της Σκοπής, μέσα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο. Ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα από τον Ιωαννίκιο, αλλά έμελλε να γνωρίσει τη μεγαλύτερη της ακμή τον 17ο αιώνα, όταν ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε από τον Γεννάδιο. Σύντομα αναδείχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα και πιο φημισμένα μοναστήρια της Κρήτης, λειτουργώντας ως κέντρο πνευματικότητας και πολιτισμού.
Η ιστορία της ωστόσο δεν ήταν ανέφελη, καθώς υπέστη σοβαρές ζημιές από καταστροφές. Η πρώτη, πιθανότατα το 1538 από τον Μπαρμπαρόσα, και η δεύτερη, πιο οριστική, το 1829 από τους Τούρκους. Το 1870 η Μονή υπάχθηκε στην κυριαρχία της Μονής Τοπλού, ενώ σήμερα σώζονται ακόμα παλιές, πανέμορφες εικόνες και σπάνια επιγραφικά χαράγματα, που μαρτυρούν την μακραίωνη πορεία της μέσα στον χρόνο. Ένα από αυτά μάλιστα, σε όμορφα ελεγειακά δίστιχα, περιγράφει την ανακαίνισή της, ενώ ένα άλλο ανήκει στους αδερφούς Παντογάλους.
Το σήμερα και η ανάγκη για προστασία
Δυστυχώς, οι πιο πρόσφατες ανθρώπινες παρεμβάσεις έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στον χώρο. Οι νεότερες προσθήκες και, ειδικά, τα τσιμεντένια κτίσματα γύρω από το μνημείο έχουν αλλοιώσει σημαντικά την εικόνα τόσο της Μονής όσο και του φυσικού τοπίου. Είναι επιτακτική η ανάγκη για αποκατάσταση και προστασία, ώστε να διατηρηθεί η ιστορική και πνευματική κληρονομιά της περιοχής και να αναδειχθεί η αρχική της αίγλη.
Παρά τις αλλοιώσεις, η περιοχή παραμένει ένας παράδεισος για τους φυσιολάτρες. Ανατολικά της Μονής, από τη θέση Πλατάνι, ξεκινάει το πανέμορφο φαράγγι των Αγίων Πάντων, μια θαυμάσια διαδρομή που αναδείχθηκε πρόσφατα και προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για πεζοπορία και επαφή με την φύση.
Η Μονή της Παναγίας Φανερωμένης είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό θρησκευτικό μνημείο. Είναι ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας της Κρήτης και ένα σύμβολο πίστης που αντιστάθηκε στον χρόνο.
Η φετινή γιορτή της Παναγίας ας γίνει αφορμή να αναλογιστούμε τη σημασία της προστασίας τέτοιων μνημείων, που μας συνδέουν με το παρελθόν και μας υπενθυμίζουν την αξία της διατήρησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Χρόνια Πολλά
