[χρόνος ανάγνωσης 6 λεπτά και 49 δευτ.]
Το άρθρο που ακολουθεί αποτελεί πρωτοβουλία του Αντώνη Κρητικού, Κοινωνικού Επιστήμονα και εμπνευστή και συντονιστή της παρούσας δημοσίευσης, επιδιώκοντας τη δημιουργία ενός βήματος διαλόγου, όπου ειδικοί από διαφορετικούς τομείς της Κρήτης θα εκφράσουν τις απόψεις τους για το μέλλον της Κρητικής επιχειρηματικότητας.
Η Συντακτική Ομάδα
Εισαγωγή
Συνεχίζοντας τον διάλογο που άνοιξε μέσα από το προηγούμενο άρθρο για το «Επιχειρείν» στην Κρήτη – όπου θεσμικοί, επιχειρηματικοί και επιστημονικοί εκπρόσωποι ανέλυσαν τις προκλήσεις και τις δυνατότητες της κρητικής επιχειρηματικότητας – η συζήτηση στρέφεται τώρα σε έναν εξίσου καθοριστικό τομέα: την εστίαση. Η εστίαση στην Κρήτη δεν είναι απλώς ένας παραγωγικός κλάδος, αποτελεί τον χώρο όπου η τοπική παραγωγή συνδέεται με τον τουρισμό, η παράδοση συνομιλεί με την καινοτομία και η γαστρονομία μετατρέπεται σε όχημα βιώσιμης ανάπτυξης και πολιτιστικής εξωστρέφειας. Σε αυτή τη συνέχεια, το επίκεντρο μετατοπίζεται στη γυναικεία επιχειρηματικότητα, που αποδεικνύεται φορέας ανανέωσης και καταλύτης προόδου. Οι γυναίκες επιχειρηματίες της Κρήτης στην εστίαση δεν περιορίζονται στη διατήρηση της παράδοσης, επαναπροσδιορίζουν το προϊόν, εισάγουν νέες ιδέες και δημιουργούν προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης για το μέλλον. Στο παρόν άρθρο, πέντε διακεκριμένες γυναίκες – η Μαρία Αντωνακάκη – Αντιπρόεδρος ΠΟΕΣΕ (Πανελληνίας Ομοσπονδίας Εστίασης ) – Μέλος ΔΣ ΓΣΕΕΒΕ – Προεδρος Επισιτισμού & Διασκέδασης Ν. Ηρακλείου – Αναπλ. Γραμματέας ΟΕΒΕΝΗ – Δημοτική Σύμβουλος Ηρακλείου – Προέδρος Κρητης ΠΑΣΓ ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ, η Εμμανουέλα και Ιάσμη Καλαθάκη – Επιχειρηματίες Εστίασης και Ιδιοκτήτριες του ομίλου Kalathaki Events, η Κωνσταντίνα Τσακιράκη – Επιχειρηματίας – Crump Healthy Living και η Βιβή Καλαϊτζάκη – Επιχειρηματίας Εστίασης, καταθέτουν τις απόψεις και το όραμά τους για το πώς το γυναικείο επιχειρείν μπορεί να μετασχηματίσει την εστίαση στην Κρήτη.Πρέπει να σημειωθεί, ότι το συγκεκριμένο άρθρο συγκροτήθηκε με επιστημονική πρωτοβουλία του Αντώνη Κρητικού, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας ανάδειξης της συμβολής των γυναικών στη βιώσιμη ανάπτυξη, την τοπική καινοτομία και τη νεοφυή επιχειρηματικότητα.
Άποψη: Μαρία Αντωνακάκη
Αντιπρόεδρος ΠΟΕΣΕ (Πανελληνίας Ομοσπονδίας Εστίασης) – Μέλος ΔΣ ΓΣΕΕΒΕ – Προεδρος Επισιτισμού & Διασκέδασης Ν. Ηρακλείου – Αναπλ.Γραμματέας ΟΕΒΕΝΗ – Δημοτική Σύμβουλος Ηρακλείου – Προεδρος Κρητης ΠΑΣΓ ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ
Η εστίαση στην Κρήτη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της τοπικής οικονομίας και κοινωνικής ζωής. Από την καθημερινή εμπειρία μου, τόσο ως επιχειρηματίας όσο και ως θεσμική εκπρόσωπος, διαπιστώνω ότι ο κλάδος μας βρίσκεται σε συνεχή πίεση: ελλείψεις εργατικού δυναμικού, αυξήσεις κόστους, φορολογικά βάρη και γραφειοκρατικά εμπόδια. Παράλληλα, η συχνή στοχοποίηση του κλάδου μέσα από υπερβολικούς ελέγχους δημιουργεί ένα κλίμα ανασφάλειας που δεν βοηθά την ανάπτυξη. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι η εστίαση μπορεί και πρέπει να γίνει μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό προϋποθέτει τρεις βασικές προτεραιότητες όπως η σύνδεση με την τοπική παραγωγή. Η χρήση κρητικών προϊόντων και η συνεργασία με παραγωγούς δεν είναι μόνο ζήτημα ποιότητας, αλλά και στρατηγική ενίσχυσης της τοπικής οικονομίας. Επιπρόσθετα, η συλλογικότητα και η εκπροσώπηση. Μέσα από τον ΣΕΕΔΝΗ και την ΟΕΒΕΝΗ διεκδικούμε πιο δίκαιους όρους λειτουργίας, με διάλογο και ουσιαστικές λύσεις απέναντι στις υπερβολικές επιβαρύνσεις και στα νέα δημοτικά τέλη. Τέλος, η κοινωνική ευθύνη και εξωστρέφεια. Ο χώρος της εστίασης είναι χώρος συνάντησης, κουλτούρας και δημιουργίας. Η γυναίκα επιχειρηματίας μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα συνεργασίας, οργανωτικό πρότυπο και φορέας καινοτομίας.
Η Κρήτη λοιπόν, οφείλει να επενδύσει στη γαστρονομία της ως διεθνές brand. Αυτό σημαίνει ότι η εστίαση δεν είναι απλώς υπηρεσία φιλοξενίας· είναι πολιτισμός, ταυτότητα και πρεσβευτής του τόπου μας. Το «γυναικείο επιχειρείν» στον κλάδο μπορεί να φέρει ισορροπία ανάμεσα στη βιωσιμότητα, την κοινωνική συνοχή και την εξωστρέφεια, χαράσσοντας ένα μέλλον πιο ανθεκτικό και δημιουργικό για όλους μας.
Άποψη: Εμμανουέλα και Ιάσμη Καλαθάκη
Επιχειρηματίες Εστίασης και Ιδιοκτήτριες του ομίλου Kalathaki Events
Η οικογενειακή επιχείρηση στον χώρο της εστίασης, που ξεκίνησε από τον πατέρα τους, συνεχίζεται σήμερα με τη δυναμική της νέας γενιάς: δύο αδερφές, οι οποίες φέρνουν μια μοναδική συνύπαρξη δημιουργικότητας, επαγγελματισμού και αγάπης για την παράδοση. Η συνεργασία τους και η ιδιαίτερη δύναμη που πηγάζει από το γεγονός ότι είναι δύο γυναίκες, αποτελούν το βασικό κινητήριο μοχλό πίσω από κάθε απόφαση, κάθε πιάτο και κάθε εμπειρία που προσφέρει η επιχείρηση. Μαζί, αντιμετωπίζουν προκλήσεις, καινοτομούν και δημιουργούν υπηρεσίες που ξεχωρίζουν για την ποιότητα και την αυθεντικότητά τους.
Η φιλοσοφία της επιχείρησης βασίζεται σε τρεις πυλώνες: στρατηγική διοίκηση, δημιουργικότητα και καινοτομία, καθώς και κοινωνική ευαισθησία με ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Η συνεργασία των δύο αδερφών, σε συνδυασμό με την κληρονομιά και την εμπειρία της οικογένειας, τους δίνει τη δυνατότητα να συνδέουν τη σύγχρονη επιχειρηματική σκέψη με τις παραδοσιακές αξίες, δημιουργώντας εμπειρίες που αγγίζουν όλες τις αισθήσεις. Η επιχείρηση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην επιλογή τοπικών προϊόντων και στην εφαρμογή πρακτικών με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Παράλληλα, επενδύει σε ανθρώπινο δυναμικό με όραμα και εξειδίκευση, διασφαλίζοντας ότι κάθε πελάτης βιώνει μια ολοκληρωμένη, ποιοτική και αυθεντική εμπειρία.
Με σεβασμό στην παράδοση αλλά και σύγχρονη ματιά, οι δύο νέες επιχειρηματίες Εμμανουέλα και Ιάσμη Καλαθάκη φιλοδοξούν να αναδείξουν την Κρήτη σε κορυφαίο διεθνή γαστρονομικό προορισμό. Η ιστορία τους αποδεικνύει ότι η δύναμη της συνεργασίας, η καινοτομία και η αγάπη για τον τόπο μπορούν να δημιουργήσουν κάτι μεγαλύτερο από την ίδια την οικογενειακή κληρονομιά: μια εμπειρία που τιμά την κρητική γαστρονομία και αφήνει ανεξίτηλο αποτύπωμα σε όσους την ζουν.
Άποψη: Κωνσταντίνα Τσακιράκη
Επιχειρηματίας – Crump Healthy Living
Στην οικογενειακή μας επιχείρηση Crumb Healthy Living, που φέτος κλείνει 10 χρόνια λειτουργίας, μαζί με τον πατέρα μου Γιάννη και τη μητέρα μου Μαρία, επιδιώκουμε να φέρουμε μια νέα αντίληψη στον χώρο της εστίασης: την υγιεινή διατροφή, τα τοπικά προϊόντα και τη νεοφυή και βιώσιμη επιχειρηματικότητα. Για εμένα, η καινοτομία δεν περιορίζεται μόνο σε τεχνολογίες ή διαδικασίες· είναι η ικανότητα να δώσεις νέα πνοή σε κάτι καθημερινό, όπως το ψωμί ή τα αρτοσκευάσματα, ώστε να γίνουν κομμάτι μιας πιο ποιοτικής ζωής, που δεν στερείται απόλαυσης. Το Crumb Healthy Living στηρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες: η τοπικότητα όπου οι πρώτες ύλες από την κρητική γη, που στηρίζουν παραγωγούς και αναδεικνύουν τον τόπο, η υγιεινή διατροφή όπου τα προϊόντα συνδυάζουν θρεπτική αξία, αυθεντική γεύση και ισορροπημένη διατροφή και τέλος η καινοτομία όπου οι νέες συνταγές, νέες υφές, νέες εμπειρίες παντρεύουν την παράδοση με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις. Η γυναικεία επιχειρηματικότητα στην εστίαση έχει τη δύναμη να λειτουργήσει ως «γέφυρα» ανάμεσα στην παράδοση και το μέλλον. Από τη μια, σεβόμαστε τις γαστρονομικές ρίζες μας, από την άλλη, τις εξελίσσουμε ώστε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες μιας κοινωνίας που στρέφεται όλο και περισσότερο στην υγιεινή, πράσινη και βιώσιμη κατανάλωση.
Πιστεύω λοιπόν ότι η Κρήτη μπορεί να αναδειχθεί σε διεθνές σημείο αναφοράς για τον υγιεινό και βιώσιμο τρόπο ζωής. Το γυναικείο επιχειρείν στον χώρο της εστίασης προσθέτει όραμα, φαντασία και κοινωνική ευαισθησία – στοιχεία απαραίτητα για να μετατρέψουμε την τοπική μας γαστρονομία σε πρότυπο νεοφυούς ανάπτυξης. Για εμένα, η επιχειρηματικότητα δεν είναι μόνο οικονομική δραστηριότητα· είναι κοινωνική αποστολή: να δημιουργείς προϊόντα που εμπνέουν, που στηρίζουν τον τόπο και που βελτιώνουν την καθημερινότητα των ανθρώπων, χαρίζοντας αληθινά χαμόγελα. Εξάλλου, για εμάς, healthy living, δεν είναι μόνο αυτό που βάζουμε στο πιάτο μας, αλλά και αυτό που βάζουμε στις σκέψεις, στο μυαλό, στα συναισθήματά μας – μια πολυπαραγοντική εξίσωση, που έχει στην καρδιά της όμως το Φαγητό ως το πιο ισχυρό μας Φάρμακο (Food As Medicine).
Αυτή είναι η δική μας συμβολή σε μια Κρήτη πιο καινοτόμα, πιο υγιή και πιο βιώσιμη.
Άποψη: Βιβή Καλαϊτζάκη
Επιχειρηματίας Εστίασης – Βεγγέρα
Η εστίαση για μένα είναι τρόπος ζωής, μια συνέχεια της παράδοσης και της ταυτότητας του τόπου μου. Με την προσωπική μου επιχείρηση Βεγγέρα στον Ζαρό, εδώ και 25 χρόνια υπηρετώ την αυθεντική κρητική κουζίνα με τον πιο απλό αλλά και ουσιαστικό τρόπο: με πρώτες ύλες κατευθείαν από την παραγωγή, από τα χωράφια, τις αυλές και τους ανθρώπους του χωριού. Η φιλοσοφία μου είναι ξεκάθαρη: η παράδοση δεν είναι κάτι παλιό ή ξεπερασμένο· είναι η ρίζα που μας κρατά σταθερούς και μας εμπνέει να συνεχίσουμε. Στο Βεγγέρα μαγειρεύουμε όπως μάθαμε από τις γιαγιάδες και τις μητέρες μας, με σεβασμό στη γη και στα προϊόντα της, με εποχικότητα και αλήθεια στο πιάτο. Η γυναικεία επιχειρηματικότητα στην εστίαση δεν χρειάζεται πάντα μεγάλες τεχνολογίες για να είναι καινοτόμα· χρειάζεται αυθεντικότητα, συνέπεια και αγάπη για τον τόπο. Αυτά είναι τα συστατικά που κρατούν ζωντανή μια επιχείρηση για δεκαετίες. Πιστεύω πως η δύναμη της τοπικής κουζίνας είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Κρήτης.
Όταν ο επισκέπτης κάθεται στο τραπέζι μας, δεν γεύεται απλώς ένα φαγητό, βιώνει έναν τρόπο ζωής, μια ιστορία, μια πολιτιστική κληρονομιά. Αυτή η εμπειρία είναι που δίνει στην Κρήτη τη φήμη της ως τόπο αυθεντικότητας και φιλοξενίας. Μετά από 25 χρόνια πορείας, νιώθω περήφανη που το Βεγγέρα έγινε σημείο αναφοράς για όσους θέλουν να γευτούν την αλήθεια της κρητικής κουζίνας. Και συνεχίζω με την ίδια αγάπη και αφοσίωση, ώστε ο Ζαρός και η παράδοσή του να έχουν πάντα θέση στο τραπέζι του σήμερα και του αύριο.
Άποψη: Αντώνης Κρητικός
Κοινωνικός Επιστήμονας, Ειδικός και Σύμβουλος σε Ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης και περιφερειακής καινοτομίας, Διδακτορικός Ερευνητής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η εστίαση στην Κρήτη αποτελεί έναν από τους πλέον ζωντανούς και πολυσύνθετους τομείς της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας. Συνδέει την παραγωγή με την κατανάλωση, την παράδοση με την καινοτομία και τη φιλοξενία με την πολιτιστική ταυτότητα. Σε ένα περιβάλλον όπου οι προκλήσεις της βιωσιμότητας, της κλιματικής αλλαγής και της παγκοσμιοποίησης επηρεάζουν άμεσα τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, η εστίαση αποκτά στρατηγικό ρόλο στην αναπτυξιακή πορεία της Κρήτης. Η γυναικεία επιχειρηματικότητα στην εστίαση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα αυτής της εξέλιξης. Οι γυναίκες επιχειρηματίες συνδυάζουν τη γνώση της τοπικής γαστρονομίας με τη διορατικότητα απέναντι στις διεθνείς τάσεις, επενδύουν στη βιωσιμότητα και τη νεοφυή επιχειρηματικότητα, ενώ παράλληλα διατηρούν τον δεσμό με την παράδοση και την κοινότητα.
Η συνεισφορά τους δεν περιορίζεται σε επιχειρηματικά μεγέθη, εκτείνεται στη διαμόρφωση κοινωνικής συνοχής, στην ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας και στη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού μοντέλου ανάπτυξης. Η παρούσα ανάλυση επιχειρεί να αναδείξει τη συμβολή πέντε γυναικών της κρητικής εστίασης – της Μαρίας Αντωνακάκη, της Εμμανουέλας και Ιάσμης Καλαθάκη, της Κωνσταντίνας Τσακιράκη και της Βιβής Καλαϊτζάκη, οι οποίες, μέσα από διαφορετικές διαδρομές, συνθέτουν ένα κοινό αφήγημα: ότι το «γυναικείο επιχειρείν» στην εστίαση μπορεί να αποτελέσει μοχλό βιωσιμότητας, καινοτομίας και πολιτισμικής ανθεκτικότητας για την Κρήτη.
Το «Δέντρο της Βιώσιμης Εστίασης» στην Κρήτη που ακολουθεί, όπως αναδείχθηκε μέσα από τις παρεμβάσεις τους, δείχνει πως το γυναικείο επιχειρείν στον χώρο της εστίασης δεν είναι απλώς ένας παραγωγικός κλάδος, αλλά μια ολιστική στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης. Οι τέσσερις αυτοί άξονες – θεσμική εκπροσώπηση, εμπειρία φιλοξενίας, νεοφυής καινοτομία και τοπική παράδοση – λειτουργούν σαν κλαδιά ενός δέντρου που αντλεί δύναμη από τις ρίζες της κρητικής ταυτότητας και στηρίζει τον κορμό του γυναικείου επιχειρείν σύμφωνα με το σχεδιάγραμμα 1.
Η επιστημονική βιβλιογραφία επιβεβαιώνει τη σημασία αυτής της σύνδεσης. Η τοπικότητα και η παράδοση αποτελούν πυρήνες βιώσιμης ανάπτυξης (WCED, 1987· United Nations, 2015), η καινοτομία και η νεοφυής επιχειρηματικότητα προσδίδουν ανθεκτικότητα και προοπτική (Ellen MacArthur Foundation, 2019), ενώ η γαστρονομία συνδέεται με την ταυτότητα, τον πολιτισμό και τον τουρισμό (Hall & Gössling, 2016· Richards & Wilson, 2006). Η Κρήτη έχει όλα τα εφόδια για να αποτελέσει διεθνές παράδειγμα βιώσιμης γαστρονομίας. Η γυναικεία επιχειρηματικότητα στην εστίαση είναι το σημείο στο οποίο συναντιούνται η παράδοση με το μέλλον, η τοπικότητα με την εξωστρέφεια, η κοινωνική υπευθυνότητα με την καινοτομία. Η πρόκληση είναι να ενισχυθούν οι συνεργασίες, να στηριχθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να διαμορφωθεί ένα οικοσύστημα που θα ενσωματώνει τεχνογνωσία, πολιτισμό και κοινωνική συνοχή. Σε αυτή τη διαδρομή λοιπόν, οι γυναίκες της κρητικής εστίασης δεν είναι απλώς συμμετέχουσες, είναι φορείς αλλαγής και καταλύτες προόδου, υφαίνοντας με τις πράξεις τους ένα μέλλον πιο ανθεκτικό, πιο δίκαιο και πιο βιώσιμο για την Κρήτη.
