[χρόνος ανάγνωσης 2 λεπτά και 20 δευτ.]
Μία σημαντική συμφωνία που συνδέει άρρηκτα την πολιτιστική κληρονομιά με την προστασία της βιοποικιλότητας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, φέρνοντας μαζί της σημαντικές αναπτυξιακές προοπτικές, ιδίως για την Κρήτη. Η νέα Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης «Βιοποικιλότητα στους Αρχαιολογικούς Χώρους – ΒΙΑΣ ΙΙ», συνολικού προϋπολογισμού 1.090.120 ευρώ, αποτελεί τη συνέχεια ενός διεθνώς αναγνωρισμένου προγράμματος που επιβεβαίωσε ότι οι αρχαιολογικοί χώροι λειτουργούν και ως ζώνες προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος—«νησίδες ζωής» μέσα στο ιστορικό τοπίο.
Η Σημασία του «ΒΙΑΣ ΙΙ»
Το πρόγραμμα «ΒΙΑΣ ΙΙ» επεκτείνει το έργο του επιτυχημένου «ΒΙΑΣ Ι», το οποίο κατέγραψε πάνω από 10.460 είδη χλωρίδας και πανίδας σε 20 εμβληματικούς χώρους της χώρας. Η Ελλάδα, λόγω της μοναδικής γεωγραφικής της θέσης, διαθέτει εκπληκτική βιοποικιλότητα (εκτιμώνται 5.900 είδη φυτών και 35.000 είδη ζώων), και το «ΒΙΑΣ ΙΙ» έρχεται να αναδείξει ακριβώς αυτήν τη συνύπαρξη: την αλληλεπίδραση ανθρώπου, Ιστορίας και φυσικού περιβάλλοντος.
Η έρευνα του «ΒΙΑΣ ΙΙ» χωρίζεται σε δύο κεντρικά υποέργα, που υλοποιούνται από το Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ και το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ αντίστοιχα:
1. Καταγραφή χλωρίδας και πανίδας στους αρχαιολογικούς χώρους.
2. Μελέτη στοιχείων για τη χλωρίδα και πανίδα από την αρχαιότητα έως τον 18ο αιώνα, αξιοποιώντας γραμματειακές, αρχαιοβοτανικές και ζωοαρχαιολογικές πηγές.
Με το «ΒΙΑΣ ΙΙ», η έρευνα επεκτείνεται σε ακόμη περισσότερους αρχαιολογικούς χώρους, σε όλη την Ελλάδα, με στόχο να αναδειχθεί η αλληλεπίδραση ανθρώπου, Ιστορίας και φυσικού περιβάλλοντος. Ενδεικτικά, το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί σε χώρους όπως:
• Η Κνωσός και η Γόρτυνα, στην Κρήτη.
• Οι Μυκήνες, στην Αργολίδα.
• Βεργίνα, στην Ημαθία.
• Η Αμφίπολη, στις Σέρρες.
• Η Μονεμβασιά και το Κάστρο Γερακίου, στη Λακωνία.
• Οι Πηγές Αγγίτη, στη Δράμα.
• Το Δίον, στην Πιερία.
• Σε σημαντικούς νησιωτικούς χώρους όπως, το Καστελλόριζο, το Αγαθονήσι, η Νέα Μονή Χίου και το Ηραίο Σάμου.
Οφέλη για την Κρήτη
Η Κρήτη βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του «ΒΙΑΣ ΙΙ», καθώς δύο από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς της χώρους εντάσσονται στο πρόγραμμα: η Κνωσός και η Γόρτυνα. Αυτή η ένταξη δημιουργεί ένα ισχυρό αναπτυξιακό τρίπτυχο για το νησί:
• Αναβάθμιση του Τουριστικού Προϊόντος
Η ανάδειξη της βιοποικιλότητας μέσα σε παγκοσμίου φήμης αρχαιολογικούς χώρους όπως η Κνωσός, δίνει μία νέα διάσταση στο πολιτιστικό τουριστικό προϊόν. Η ταυτόχρονη προβολή του μινωικού πολιτισμού και του πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος της Κρήτης (που περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη) μπορεί να προσελκύσει ένα νέο ρεύμα επισκεπτών, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον οικοτουρισμό, τον πολιτιστικό τουρισμό και την αειφόρο ανάπτυξη.
• Προώθηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Έρευνας
Η συστηματική καταγραφή και μελέτη της χλωρίδας και πανίδας στην Κνωσό και τη Γόρτυνα, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ και το ΕΙΕ, ενισχύει την επιστημονική έρευνα στην Κρήτη. Δημιουργείται μία βάση δεδομένων που μπορεί να αξιοποιηθεί για την περιβαλλοντική εκπαίδευση σε τοπικό επίπεδο, ενδυναμώνοντας τη σύνδεση των νέων με την ιστορία και τη φύση του τόπου τους. Παράλληλα, η Κρήτη αναδεικνύεται σε «εργαστήριο» για την ολοκληρωμένη διαχείριση φυσικού και πολιτιστικού αποθέματος.
• Διασύνδεση με την Τοπική Οικονομία
Η αναγνώριση των αρχαιολογικών χώρων ως «οικοτόπων» μπορεί να οδηγήσει σε στοχευμένες δράσεις διαχείρισης και προβολής που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας στον τομέα της περιβαλλοντικής διαχείρισης, της ξενάγησης (με εξειδίκευση στη βιοποικιλότητα) και της τοπικής παραγωγής. Για παράδειγμα, η σύνδεση των καταγεγραμμένων ειδών φυτών με την αρχαία χρήση τους (αρωματικά, φαρμακευτικά) μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία σε τοπικά αγροτικά προϊόντα της Κρήτης.
Με την υπογραφή της σύμβασης, η Κρήτη αποκτά ένα ισχυρό εργαλείο για να ενισχύσει τη θέση της ως παγκόσμιος προορισμός που συνδυάζει ιστορία, φύση και βιώσιμη ανάπτυξη, κάνοντας το «ΒΙΑΣ ΙΙ» μία επένδυση στο μέλλον του νησιού.
Η σύμβαση υπεγράφη από την Υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου, τον Πρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθ. Γεράσιμο Σιάσο, τον Διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Καθ. Δημοσθένη Σαρηγιάννη, τον Αντιπρύτανη Έρευνας και Καινοτομίας του ΕΚΠΑ και Πρόεδρο της Επιτροπής Ερευνών, Καθ. Ευστάθιο Ευσταθόπουλο, και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΟΦΥΠΕΚΑ, Κωνσταντίνο Τριάντη.
